Jeśli kontrola wykaże, że pracodawca nieprawidłowo wydał pieniądze z zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON), to wydane mu wcześniej zaświadczenie o uznaniu wydatku za pomoc de minimis staje się samoistnie nieaktualne.
Tak wynika z odpowiedzi udzielonej przez Tomasza Chróstnego, prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), na oświadczenie złożone przez senatora Andrzeja Kobiaka z PO. Dotyczy ono wątpliwości, jakie pojawiają się wśród pracodawców w sytuacji, gdy Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) przeprowadza u nich audyt sprawdzający, czy wykorzystywanie pieniędzy zgromadzonych na koncie ZFRON odbywa się zgodnie z przepisami. Coraz częściej zdarza się bowiem, że kontrolerzy fiskusa kwestionują poniesione przez nich wydatki jako niecelowe i niezwiązane ze zmniejszaniem ograniczeń zawodowych niepełnosprawnego pracownika, nawet jeśli miały one miejsce kilka lat wcześniej i zostało dla nich wydane przez urząd skarbowy zaświadczenie o uznaniu ich za pomoc de minimis (świadczące o tym, że pieniądze zostały wykorzystane prawidłowo).
Kopia sprawozdania z audytu jest następnie przekazywana do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) oraz organu, który wystawił wspomniane zaświadczenie. Senator Kobiak postanowił się więc zapytać UOKiK, czy takie sprawozdanie może być podstawą do tego, aby urząd skarbowy unieważnił poprzednio wydane zaświadczenie i wystawił nowe z wartością pomocy de minimis wynoszącą 0,00 zł. Jest to o tyle istotne, że ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 100 ze zm.) przewiduje, że jeśli wydatek ze środków ZFRON został poniesiony niezgodnie z przepisami, to wtedy muszą być one zwrócone na konto tego funduszu. Dodatkowo pracodawca musi wpłacić 30 proc. tej kwoty do PFRON.
Prezes UOKiK w swojej odpowiedzi wyjaśnia, że jeśli przeprowadzony przez KAS audyt wykazał błąd polegający na nieprawidłowym zakwalifikowaniu poniesionego przez przedsiębiorcę wydatku jako pomocy publicznej, to tym samym została podważona prawidłowość wystawionego zaświadczenia w tej sprawie.
W celu ustalenia sposobu postępowania w takim przypadku należy zaś brać pod uwagę art. 217 kodeksu postępowania administracyjnego oraz praktykę orzeczniczą. To oznacza, że gdy doszło do zmiany faktów lub stanu prawnego, zaświadczenie staje się samoistnie nieaktualne, bez potrzeby wydawania nowego dokumentu unieważniającego ten poprzedni. Niezbędne jest także poinformowanie pracodawcy o uznaniu wydanego mu wcześniej zaświadczenia za niebyłe, a także zwrot pieniędzy z odsetkami. Przy czym do momentu ich oddania środki te powinny być wliczane do limitu pomocy de minimis u tego przedsiębiorcy.
– Z punktu widzenia pracodawców jest to niekorzystna interpretacja przepisów, bo okazuje się, że mimo dysponowania ważnym zaświadczeniem o pomocy de minimis, wydanym przez urzędnika fiskusa, inny jego pracownik po kilku latach stwierdza, że jego zdaniem jednak nie powinno być wystawione i powoduje to dla nich konsekwencje finansowe – mówi Edyta Sieradzka, ekspert ds. zatrudniania osób niepełnosprawnych, współpracująca z Federacją Przedsiębiorców Polskich.
Jednocześnie zwraca uwagę, że dotychczasowe stanowiska biura pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych wskazywały, że raz wydanego zaświadczenia organ nie może anulować. ©℗
