Nasza spółka – jako dominująca – jest powiązana kapitałowo z drugą spółką – jako zależną. Nie zdecydowaliśmy się na utworzenie grupy spółek, bo uznaliśmy, że dotychczasowy model funkcjonowania jest wystarczający. Czy jest to zgodne z przepisami kodeksu spółek handlowych, do którego nowelizacją z 9 lutego ubiegłego roku wprowadzono tzw. prawo holdingowe? Problem wyjaśnia Krzysztof Borkowski, adwokat, kancelaria KZ Legal (Krzemień Zaliwska Adwokaci i Radcowie Prawni S.K.A.).
Wprawdzie na mocy tej nowelizacji w kodeksie spółek handlowych (dalej: k.s.h.) od października 2022 r. formalnie pojawiły się przepisy regulujące funkcjonowanie grupy spółek (potocznie nazywanej holdingiem), to jednak nie wprowadziły one obowiązku dla spółek powiązanych do uczestnictwa w grupie. A zatem sytuacja opisana w pytaniu jest prawnie dopuszczalna.
Jeśli wspomniane spółki zdecydują się na utworzenie grupy spółek, to do zgromadzenia wspólników/walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki zależnej będzie należeć podjęcie uchwały w tej sprawie większością trzech czwartych głosów. Obie spółki mają ujawnić uczestnictwo w grupie spółek w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Warto pamiętać, że spółka zależna może ‒ w ramach zmian wprowadzanych do umowy lub statutu spółki – odmiennie uregulować istotne aspekty funkcjonowania w grupie spółek.
Ważny interes
Zgodnie z przepisami k.s.h. spółka dominująca oraz zależna, uczestniczące w grupie spółek, kierują się, oprócz interesu pojedynczej spółki, interesem grupy. Sprzeczność interesu spółki zależnej z poleceniem spółki dominującej może stanowić uzasadnienie odmowy jego wykonania. [przykład 1]
Przykład 1
Podstawa do weta
Kierując się swoim interesem, spółka zależna postanowiła określić ekspansję oferowanych i sprzedawanych towarów poza granice Polski, w szczególności na rynki Europy Zachodniej. Spółka dominująca (jednocześnie podmiot konkurencyjny) postanowiła wydać wiążące polecenie skutkujące wycofaniem z rynków zagranicznych oferowanych towarów. W konsekwencji tak określonego interesu spółka zależna będzie miała uzasadnioną podstawę do odmowy wykonania wiążącego polecenia.
Mimo że znowelizowane przepisy k.s.h. milczą o obowiązku określenia interesu spółki zależnej oraz grupy spółek, w której uczestniczy ta pierwsza, to jednak warto to zrobić w sposób formalny. Można zawrzeć te ustalenia w umowie/statucie spółki lub w porozumieniu zawartym między spółkami uczestniczącymi w grupie. Pozwoli to na wyeliminowanie ewentualnych sporów, które mogą się pojawić w przypadku odmowy wykonania polecenia przez spółkę zależną.
Nie na wszystko można wpłynąć
W przypadku spółki zależnej największy zakres odmiennego uregulowania przepisów kodeksowych dotyczy przesłanek odmowy wykonania wiążącego polecenia. Ustawodawca wskazał wyłącznie dwie. Wspomniana odmowa jest zatem możliwa, w przypadku gdy:
- wykonanie polecenia doprowadziłoby do niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością spółki zależnej oraz
- istnieje uzasadniona obawa, że polecenie jest sprzeczne z interesem spółki zależnej i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek w okresie dwóch lat.
Spółka zależna może w umowie lub statucie rozszerzyć katalog przesłanek odmowy wykonania wiążących poleceń spółki dominującej. [przykład 2]
Przykład 2
Więcej możliwości odmowy
Spółka zależna postanowiła rozszerzyć katalog przesłanek odmowy wykonania wiążącego polecenia poprzez:
• wprowadzenie wymogu zgody rady nadzorczej spółki zależnej na taką odmowę;
• określenie minimalnego pułapu wartości potencjalnej szkody wyrządzonej spółce zależnej przez ewentualne wykonanie wiążącego polecenia, od którego spółka mogłaby dopiero zrealizować swój obowiązek odmowy wykonania tego polecenia;
• obowiązek wykazania przez spółkę zależną, że wydanie przez spółkę dominującą wiążącego polecenia nie jest podjęte w interesie grupy spółek;
• obowiązek wykazania przez spółkę zależną, że wiążące polecenie spółki dominującej wychodzi poza zakres strategii przyjętej przez grupę spółek.
Forma polecenia obliguje
Aby polecenia miały charakter wiążący, z pewnością warto zadbać o sposób ich przekazania przez spółkę dominującą spółce zależnej. Przepisy k.s.h. ograniczają się wyłącznie do wskazania formy. Co to znaczy? Otóż tyle, że spółka dominująca wydaje wiążące polecenie w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności. Co do zasady, kiedy spółka (jako osoba prawna) jest adresatem, to uprawnionym do odebrania wiążącego polecenia będzie zarząd spółki zależnej. Choć w przypadku wydania polecenia w formie pisemnej jego przekazanie nie powinno budzić wątpliwości, to w praktyce problematyczna może się okazać skuteczność wydania polecenia w formie elektronicznej, m.in. na jaki adres poczty elektronicznej polecenie powinno być wysłane. Warto uregulować takie niuanse, aby w przyszłości wykluczyć ewentualne spory w tym zakresie. ©℗
Podstawa prawna
• ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1467; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2436)
• ustawa z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 807)
Zapraszamy do zadawania pytań
