Maciej Wroński prezes Związku Pracodawców Transport i Logistyka Polska
Kolejne przepisy unijnego pakietu mobilności weszły w życie 21 lutego. Wprowadziły one m.in. zmiany wymagań, których spełnienie pozwala przewoźnikowi utrzymać dobrą reputację. Dodatkowo te nowe unijne wymogi zostały doprecyzowane przez polską ustawę z o zmianie ustawy o transporcie drogowym, ustawy o czasie pracy kierowców oraz niektórych innych ustaw – większość tych krajowych zmian dotyczących dobrej reputacji wchodzi w życie 1 marca br.
Dobra reputacja (obok m.in. wymogu posiadania odpowiedniej siedziby czy zdolności finansowej) stanowi jeden z warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego. Jej posiadanie jest niezbędne nie tylko przy ubieganiu się o przyznanie licencji na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, lecz także przez cały czas wykonywania działalności. Jeżeli orzeczone zostaną wobec przedsiębiorcy określone prawomocne wyroki, wydane decyzje lub nałożone kary za przestępstwa lub naruszenia, to odpowiednie organy mogą wszcząć postępowanie, które może skutkować utratą prawa do wykonywania usług transportu drogowego. Omawiamy najważniejsze zmiany.

dyrektorzy wykonawczy też pod lupą

Poszerzono krąg osób, które są brane pod uwagę przy ocenie spełnienia warunków dobrej reputacji. Na listę trafili dyrektorzy wykonawczy.
Przepisy pakietu mobilności utrzymały zasadę, że do oceny spełniania wymogu dobrej reputacji uwzględnia się postępowanie przedsiębiorcy, jego zarządzających transportem oraz innych odpowiednich osób określonych przez dane państwo członkowskie. Pod uwagę brane są orzeczone wobec tych osób i podmiotów wyroki skazujące i sankcje, a także stwierdzone naruszenia popełnione przez te podmioty lub osoby. Polska – już jakiś czas temu – skorzystała z możliwości określenia dodatkowych osób, których postępowania brane jest pod uwagę przy ocenie spełnienia tego warunku (są to: członkowie organu zarządzającego osoby prawnej oraz osoby zarządzające spółką jawną, komandytową lub komandytowo-akcyjną). Dodatkowo pakiet mobilności przesądził, że od 21 lutego br. organy prowadzące postępowania w sprawie dobrej reputacji będą uwzględniały wyroki skazujące, sankcje i naruszenia osób pełniących funkcję dyrektora wykonawczego w przedsiębiorstwie. Obowiązujące od 1 marca br. zmienione przepisy polskiej ustawy o transporcie drogowym precyzują, że przez dyrektora wykonawczego należy rozumieć osobę, o której mowa w art. 30076 kodeksu spółek handlowych. Jest to osoba (lub osoby) wykonująca wszystkie lub niektóre czynności prowadzenia przedsiębiorstwa (spółki akcyjnej) na podstawie umowy spółki, regulaminu rady dyrektorów lub uchwały rady dyrektorów.

podatkowe przewinienia

Od 1 marca podstawą wszczęcia postępowania w sprawie utraty dobrej reputacji będą wyroki skazujące za przestępstwa podatkowe.
Rozporządzenie WE nr 1071/2009 precyzuje minimalne warunki w zakresie dobrej reputacji przedsiębiorców, zarządzających transportem i innych ww. osób. Ich reputacji nie mogą podważać jakiekolwiek poważne zarzuty potwierdzone wyrokami skazującymi lub innymi sankcjami w takich dziedzinach prawa krajowego jak: prawo handlowe, prawo upadłościowe, płace i warunki zatrudnienia w zawodzie, prawo o ruchu drogowym, odpowiedzialność zawodowa i handel ludźmi lub narkotykami. Dodatkowo od 21 lutego br. do dotychczas wskazanych dziedzin prawa doszło prawo podatkowe.
Wchodzące w życie 1 marca br. znowelizowane przepisy ustawy o transporcie drogowym precyzują, jakie przestępstwa wskazane w kodeksie karnym skarbowym (dalej: k.k.s.), będą podstawą do wszczęcie postępowania w sprawie dobrej reputacji. Są to:
  • uchylanie się od opodatkowania przez nieujawnienie przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub niezłożenie deklaracji (art. 54 par. 1 i 2 k.k.s.),
  • zatajenie prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności (art. 55 par. 1 i 2 k.k.s.),
  • nieprowadzenie księgi lub przechowywanie jej niezgodnie z prawem (art. 60 par. 1 i 2 k.k.s.),
  • czyny zabronione związane z fakturą, rachunkiem, dowodem zakupu, dowodem sprzedaży, kasą rejestrującą (art. 62 par. 1‒4 k.k.s.),
  • obrót wyrobami akcyzowymi stanowiącymi przedmiot czynu zabronionego, w tym m.in. przewóz (art. 65 par. 1‒2b k.k.s.),
  • czyny zabronione związane ze znakami akcyzy albo upoważnieniami do odbioru banderol (art. 67 par. 1 i 2 k.k.s.),
  • niezgodne z prawem: produkcja, magazynowanie lub przeładunek wyrobów akcyzowych poza składem podatkowym (art. 69a par. 1 k.k.s.),
  • niezgodne z prawem: dostawa wewnątrzwspólnotowa lub nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów akcyzowych (art. 69b par. 1 k.k.s.),
  • niezgodne z prawem: przemieszczanie wyrobów akcyzowych z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego przez terytorium kraju bez wymaganych dokumentów lub na podstawie dokumentów zawierających dane niezgodne ze stanem rzeczywistym (art. 69c par. 1 k.k.s.),
  • używanie wyrobu akcyzowego w sposób zmieniający jego przeznaczenie, a w szczególności używanie oleju opałowego jako oleju napędowego (art. 73a k.k.s.),
  • wprowadzenie w błąd właściwego organu, narażając na nienależny zwrot wydatków, o których mowa w przepisach o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (art. 76a par. 1 i 2 k.k.s.).

Przykład 1

Stare przestępstwa nie będą brane pod uwagę
Przewoźnik, będący osobą fizyczną, został w 2021 r. ukarany karą grzywny za niezłożenie wymaganej deklaracji podatkowej. Nie utraci jednak zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. A to ze względu na art. 6 ustawy o zmianie ustawy o transporcie drogowym, ustawy o czasie pracy kierowców oraz niektórych innych ustaw stanowiący, że nowe zasady dotyczące dobrej reputacji w zakresie niekaralności za przestępstwa skarbowe stosuje się jedynie wobec przestępstw popełnionych od dnia wejścia w życie tej ustawy.
Ponadto rozporządzenie (WE) nr 1071/ 2009 wskazuje dziedziny prawa wspólnotowego, w których niekaralność jest warunkiem uznania posiadania dobrej reputacji. Są to dziedziny regulowane przepisami: rozporządzenia 561/2006/WE (czas prowadzenia pojazdów), dyrektywy 2002/15/WE (czas pracy), rozporządzenia (UE) nr 165/2014 (tachografy), dyrektywy 96/53/WE (wymiary, masa pojazdów), dyrektywy 2003/59/WE (kwalifikacja wstępna i szkolenia okresowe), dyrektywy 2014/45/UE (badania techniczne pojazdów), rozporządzenia WE nr 1071/2009 (dostęp do zawodu przewoźnika drogowego), rozporządzenia (WE) 1072/2009 (dostęp do rynku międzynarodowych przewozów rzeczy), rozporządzenia (WE) 1073/2009 (dostęp do rynku przewozu drogowego osób), dyrektywy 2008/68/WE (przewóz towarów niebezpiecznych), dyrektywy 2000/30/WE (ograniczniki prędkości), dyrektywy 2006/126/WE (prawa jazdy) oraz rozporządzenia (WE) nr 1/2005, dyrektywy 64/432/EWG i rozporządzenia (WE) nr 1255/97 (transport zwierząt).
Do niekaralności za poważne naruszenia wskazanych wyżej przepisów unijnych pakiet mobilności dodaje od 21 lutego 2022 r. kolejne dziedziny, regulowane następującymi aktami prawa:
  • dyrektywa 96/71/WE, dyrektywa 2014/67/UE i dyrektywa (UE) nr 2020/1057 (delegowanie pracowników);
  • rozporządzenie (WE) nr 593/2008 (prawo właściwe dla zobowiązań umownych – Rzym I);
  • rozporządzenie (WE) nr 1072/2009 i rozporządzenie (WE) nr 1073/2009 (kabotaż). [przykład 2]

Przykład 2

Naruszenie przepisów o kabotażu może prowadzić do utraty uprawnień
Podczas wykonywania przewozu kabotażowego na terytorium Austrii polski kierowca zatrudniony w polskim przedsiębiorstwie transportowym został zatrzymany do kontroli drogowej. W trakcie wykonywanych czynności kontrolnych stwierdzono niezgłoszenie deklaracji pracy kierowcy za pośrednictwem systemu IMI. Obowiązek zgłoszenia wynika z tego, że praca kierowcy podczas wykonywania przewozu kabotażowego podlega przepisom o delegowaniu. W trakcie dalszych czynności okazało się, że zatrudniające kierowcę przedsiębiorstwo nie zapewniło kierowcy warunków zatrudnienia wymaganych w Austrii, w szczególności w zakresie wysokości wynagrodzenia. Tym samym naruszone zostały austriackie krajowe przepisy wydane na podstawie dyrektywy 96/71/WE, dyrektywy 2014/67/UE i dyrektywy (UE) nr 2020/1057. Za naruszenia na przedsiębiorstwo (przewoźnika) nałożono karę pieniężną.
Niezależnie od nałożonej kary powiadomiony o tej sankcji główny inspektor transportu drogowego wszczął w Polsce postępowanie administracyjne w zakresie spełniania wymogu dobrej reputacji przez tego przewoźnika. Przewoźnik musi się liczyć z tym, że w wyniku postępowania utraci dobrą reputację, a w konsekwencji zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego i licencję wspólnotową.©℗
ODPOWIEDNIA ZDOLNOŚĆ FINANSOWA DLA BUSÓW
Przewoźnicy wykonujący między narodowe przewozy busami będą mieli obowiązek wykazania się posiadaniem kapitału i rezerw na poziomie co najmniej 1800 euro na pierwszy pojazd i po 900 euro na każdy następny.
Rozporządzenie (WE) nr 1071/2009 uznaje, że przewoźnik posiada odpowiednią zdolność finansową, o ile jest w stanie w każdym momencie roku finansowego spełnić swoje zobowiązania finansowe. W tym celu ma wykazać na podstawie rocznych sprawozdań finansowych, że każdego roku dysponuje odpowiednim kapitałem i rezerwami. Dla przewoźnika wykorzystującego do przewozów rzeczy pojazdy lub zespoły pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej (dmc) większej niż 3,5 t lub wykorzystującego do przewozu osób autobusy wartość tego kapitału i rezerw określono w łącznej wysokości: co najmniej 9000 euro na pierwszy wykorzystywany pojazd silnikowy, oraz 5000 euro na każdy dodatkowy wykorzystywany pojazd silnikowy lub zespół pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 t.
Przepisy pakietu mobilności utrzymały tę zasadę w stosunku do autobusów i do pojazdów (zespołów pojazdów) wykorzystywanych do przewozu rzeczy o dmc powyżej 3,5 t. Nowym rozwiązaniem, związanym z rozszerzeniem zakresu obowiązywania przepisów rozporządzenia (WE) nr 1071/2009 na przedsiębiorców wykorzystujących do przewozów rzeczy pojazdy (lub zespoły pojazdów) o dmc od 2,5 do 3,5 t, jest wskazanie, że przewoźnik wykonujący międzynarodowe przewozy drogowe wyłącznie takimi małymi pojazdami powinien wykazać wartość kapitału i rezerw na łącznym poziomie co najmniej 1800 euro na pierwszy pojazd i po 900 euro na każdy następny.
Przy okazji nie zapomniano o przewoźnikach wykorzystujących jednocześnie duże pojazdy i busy. W tym przypadku przedsiębiorcy będą musieli wykazać się zdolnością finansową uwzględniającą dodatkowe 900 euro za każdego busa wykorzystywanego do przewozów rzeczy.
Dodajmy przy tym, że pakiet mobilności pozwala państwom członkowskim na takie samo traktowanie busów jak dużych pojazdów pod względem wymaganych kwot kapitału i rezerwy (kwoty te można podwyższyć dla małych pojazdów odpowiednio do 9000 i 5000 euro). W tym celu państwo członkowskie powinno przyjąć odpowiednie przepisy krajowe i poinformować o tym Komisję Europejską. Ponadto nowe przepisy dają państwom członkowskim możliwość wprowadzenia w prawie krajowym dodatkowego warunku, aby przedsiębiorca zarządzający transportem lub inna wskazana przez państwa członkowskie odpowiednia osoba nie mieli zaległych wierzytelności o charakterze nieosobistym wobec podmiotów prawa publicznego i nie byli postawieni w stan upadłości ani nie podlegali postępowaniu upadłościowemu ani postępowaniu likwidacyjnemu. W Polsce w uchwalonej w nowelizacji ustawy o transporcie drogowym wskazane wyżej fakultatywne rozwiązania nie zostały przyjęte.

dokumentowanie zdolności

Od 21 lutego br. przewoźnik może przedłożyć inny niż gwarancja lub polisa wiążący dokument stanowiący gwarancję, że dysponuje wymaganymi kwotami potwierdzającymi zdolność finansową.
Dość wrażliwym i dyskusyjnym z punktu widzenia przedsiębiorców zagadnieniem są alternatywne sposoby dokumentowania zdolności finansowej przewoźników. Ze względu na rozdrobnienie polskiego transportu drogowego, a także fakt, że ponad 90 proc. przewoźników nie prowadzi pełnej księgowości, to, co w unijnych przepisach jest odstępstwem od reguły wymagającej przedłożenia sprawozdania finansowego, w naszym kraju stało się faktycznie normą. Tym odstępstwem jest – zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1071/2009 – przedkładanie przez przewoźnika gwarancji bankowych lub polis ubezpieczeniowych poświadczających zdolność finansową zamiast sprawozdania finansowego. Dodatkowo od 21 lutego br. przewoźnik będzie mógł przedłożyć inny (niż gwarancja lub polisa) wiążący dokument stanowiący gwarancję, że przedsiębiorca dysponuje wymaganymi kwotami.
Pakiet mobilności usankcjonował dotychczasową praktykę, że w przypadku braku poświadczonego rocznego sprawozdania finansowego za rok, w którym przedsiębiorca rozpoczął wykonywanie działalności gospodarczej, może on wykazać zdolność finansową za pomocą alternatywnych dokumentów. Warto zwrócić uwagę, że w przypadku takiego przedsiębiorcy przepisy unijne nie wskazują wprost na możliwość przedłożenia polisy ubezpieczeniowej. Mowa jest w nich jedynie o gwarancji bankowej, dokumencie umożliwiającym przedsiębiorcy uzyskanie kredytu lub o innym wiążącym dokumencie, określonym przez organ właściwy w sprawach zezwoleń na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, potwierdzającym, że przedsiębiorca dysponuje odpowiednimi kwotami. Nie znamy w tym momencie stanowiska Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego, a tym bardziej przyszłej praktyki starostów (w Polsce zezwolenia wydają zarówno starostwie, jak i GITD), które pozwoliłoby odpowiedzieć na pytanie, czy jako ten inny wiążący dokument organy te będą uznawać polisy ubezpieczeń odpowiedzialności zawodowej przewoźnika drogowego.

wymagane kompetencje zawodowe: możliwe zatrudnienie na zlecenie

Od 21 lutego wszyscy przedsiębiorcy, a nie tylko mikrofirmy, mają możliwość powierzenia zadań z zakresu zarządzania transportem osobie z zewnątrz – w drodze umowy.
Aby spełnić warunek posiadania odpowiednich kompetencji zawodowych, przewoźnik powinien mieć przynajmniej jedną osobę (zarządzającego transportem), która w sposób rzeczywisty i ciągły zarządza operacjami transportowymi tego przedsiębiorstwa i ma co do zasady rzeczywisty związek z przedsiębiorstwem. Ten rzeczywisty związek jest spełniony, jeżeli zarządzający transportem jest pracownikiem lub dyrektorem przedsiębiorstwa, albo jest jego właścicielem lub udziałowcem lub nim zarządza, albo jeżeli będący osobą fizyczną przedsiębiorca jest tą właśnie osobą.
Zarządzający transportem powinien m.in. posiadać odpowiednią wiedzę potwierdzoną certyfikatem kompetencji oraz dobrą reputację, zgodnie z omówionymi wcześniej przepisami (patrz: „Dobra reputacja”). W drodze odstępstwa od wskazanej wyżej zasady rzeczywistego związku z przedsiębiorstwem właściwy krajowy organ może zezwolić na zarządzanie transportem przez osobę, której przewoźnik powierzył to zadanie w drodze umowy. Taka osoba może kierować operacjami transportowymi nie więcej niż w czterech różnych przedsiębiorstwach, realizowanymi za pomocą połączonej floty, liczącej ogółem nie więcej niż 50 pojazdów.
Pakiet mobilności nie wprowadził żadnych zmian w tych zasadach. Odnotować można jedynie, że przepisy znowelizowanej ustawy o transporcie drogowym zniosą dotychczasowe polskie ograniczenia polegające na tym, iż możliwość powierzenia zadań z zakresu zarządzania transportem w drodze umowy mieli wyłącznie mikroprzedsiębiorcy. Po 1 marca będzie to mógł uczynić także inny przedsiębiorca. Oczywiście przy wskazanych wyżej ograniczeniach, o których mowa w unijnych przepisach dotyczących liczby przedsiębiorstw i wielkości floty.
Międzynarodowy przewóz rzeczy busami na nowych zasadach od 20 maja br.
Zgodnie ze zmianami, które wejdą w życie od 20 maja 2022 r., aby legalnie wykonywać międzynarodowe przewozy drogowe pojazdami o dmc powyżej 2,5 t i nieprzekraczającej 3,5 t, wykorzystujący te pojazdy przewoźnik będzie musiał posiadać licencję wspólnotową, a jego kierowca w trakcie wykonywania tych przewozów – wypis z takiej licencji. Takie zmiany wprowadza rozporządzenie (UE) 2020/1055, które rozszerza zakres podmiotowy przepisów rozporządzenia (WE) nr 1072/2009. Warto zwrócić uwagę, że w zmienionych przepisach rozporządzenia 1072/2009 jest mowa wyłącznie o pojeździe, bez odniesienia się do zespołu pojazdów. Niemniej jednak kierując się treścią motywu 2 i 3 preambuły do rozporządzenia (UE) 2020/1055, należy przyjąć, że ilekroć mowa jest o „busie”, to dotyczy to również zespołu pojazdów o dmc od 2,5 do 3,5 t. Potwierdzeniem takiego podejścia powinna być także definicja pojazdu zawarta w rozporządzeniu (WE) nr 1072/2009, zgodnie z którą: „«pojazd» oznacza pojazd silnikowy zarejestrowany w państwie członkowskim lub też zespół pojazdów, spośród których przynajmniej pojazd silnikowy jest zarejestrowany w państwie członkowskim i jest wykorzystywany wyłącznie do przewozu rzeczy”.
Przypomnijmy, że zgodnie z ustawą o transporcie drogowym znowelizowaną 26 stycznia br. przedsiębiorcy wykorzystujący busy do międzynarodowych przewozów rzeczy już od 5 lutego br. mogą składać wnioski o wydanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, licencji wspólnotowej, wypisów z tych dokumentów i świadectw kierowców dla wykonujących przewozy pracowników spoza UE. Dlatego warto jak najszybciej złożyć takie wnioski wraz z kompletem wymaganych dokumentów i nie czekać na ostatnią chwilę. Pozwoli to uniknąć przymusowego postoju wynikającego z opóźnień w rozpatrzeniu spraw przez Biuro Transportu Międzynarodowego wywołanych lawiną tysięcy wniosków złożonych na ostatnią chwilę. ©℗

doświadczeni też muszą uzyskać certyfikat

Nie będzie specjalnej taryfy ulgowej dla właścicieli i osób zarządzających firmami wykorzystującymi do przewozu busy: bez egzaminu lub ukończenia odpowiednich studiów nie uzyskają certyfikatu kompetencji zawodowej.
Nowe, obowiązujące od 21 lutego br. przepisy unijne dały państwom członkowskim możliwość zachęcania osób zarządzających transportem do uczestnictwa w cyklicznych szkoleniach co trzy lata w celu aktualizacji wiedzy w dziedzinach, których znajomość jest wymagana dla uzyskania certyfikatu kompetencji zawodowej przewoźnika. Niestety unijny prawodawca nie wskazał, w jaki sposób takie zachęcanie może się odbywać lub jaką ma przyjąć formę. Pewne jest jedynie to, że nie może to być wprowadzone w formie obowiązku.
Pakiet mobilności dał także możliwość państwom członkowskim uznania – na potrzeby przyznania uprawnień przewozowych dla przedsiębiorców zajmujących się przewozem drogowym rzeczy wyłącznie z wykorzystaniem pojazdów (lub zespołów pojazdów) o dmc od 2,5 do 3,5 t – kompetencji osób, które przed 20 sierpnia 2020 r. nieprzerwanie przez 10 lat zarządzały przedsiębiorstwem tego samego typu. Takie osoby mogą być zwolnione z egzaminu na certyfikat kompetencji zawodowych przewoźnika. Niestety polski ustawodawca nie zdecydował się na skorzystanie z tej możliwości. Tym samym nawet najbardziej doświadczeni przewoźnicy i menedżerowie będą obowiązani do składania egzaminu w celu uzyskania wymaganego certyfikatu, chyba że ukończyli odpowiednie studia obejmujące program zwalniający z tego egzaminu.

utrudnienia w odzyskaniu zdolności do kierowania operacjami transportowymi

Nowe unijne przepisy wprowadziły zmiany w warunkach, które muszą zostać spełnione w celu odzyskania przez osobę zarządzającą transportem uprzednio utraconej dobrej reputacji, a tym samym zdolności do kierowania operacjami transportowymi.
Do krajowych środków rehabilitujących (w Polsce: zatarcie skazania, upływ roku od nałożenia grzywny w Polsce lub innej kary w państwach UE i państwach EFTA należących do EOG, oraz uznania sankcji administracyjnych za niebyłe) dodano nowe unijne warunki:
  • upływ co najmniej jednego roku od daty utraty dobrej reputacji, oraz
  • ukończenie odpowiedniego szkolenia trwającego co najmniej trzy miesiące lub złożenie z wynikiem pozytywnym egzaminu z wiedzy wymaganej dla uzyskania certyfikatu kompetencji zawodowych przewoźnika.
Nowe unijne warunki odzyskania zdolności do kierowania operacjami transportowymi powinny być stosowane od 21 lutego br. we wszystkich państwach członkowskich, w tym w Polsce. Jednak ze względu na datę wejścia w życie znowelizowanej ustawy o transporcie drogowym będą one realnie obowiązywały w naszym kraju dopiero od 1 marca br. ©℗
Podstawa prawna
•rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 1071/2009 z 21 października 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylające dyrektywę Rady 96/26/WE (Dz.Urz. UE z 2009 r. L 300, s. 51; ost.zm. Dz.Urz. UE z 2020 r. L 249, s. 17)
•rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1055 z 15 lipca 2020 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1071/2009, (WE) nr 1072/2009 i (UE) nr 1024/2012 w celu dostosowania ich do zmian w transporcie drogowym (Dz.Urz. UE z 2020 r. L 249, s. 17)
•ustawa z 26 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym, ustawy o czasie pracy kierowców oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 209)
•ustawa z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 180; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 209)
•ustawa z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 408; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2427)
•ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1526; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2052)
poleca