Podział nieruchomości władnącej służebnością gruntową przejazdu i przyłączenie wydzielonej w ten sposób działki do innej nieruchomości nie powoduje wygaśnięcia służebności. Obciążenia nadal trwają – orzekł Sąd Najwyższy w uchwale.
Sprawa dotyczyła ustalenia prawa służebności gruntowej (dotyczącej prawa przejazdu) dla części nieruchomości, która została wydzielona i przyłączona do sąsiedniej nieruchomości. Spółka F. była właścicielem działki, która dysponowała prawem służebności gruntowej (jako nieruchomość władnąca) obciążającej grunty sąsiednie będące własnością spółki B. W wyniku podziału nieruchomości część działki, na której ustanowiono służebność gruntową, wydzielono, a następnie przyłączono ją do sąsiedniej nieruchomości. W tej sytuacji spółka B. – właściciel nieruchomości obciążonej służebnością gruntową na rzecz sąsiedniej nieruchomości (należącej do spółki F., która podlegała podziałowi) – wniosła o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Uzgodnienie to miałoby polegać na wykreśleniu wpisu o służebności gruntowej w odniesieniu do nieruchomości, której spółka B. jest właścicielem.
Spółka twierdziła, że w przypadku podziału dotychczasowej nieruchomości władnącej (co nastąpiło decyzją wójta gminy) i przyłączenia części gruntu do innej nieruchomości służebność gruntowa powinna wygasnąć. Uzasadniając swoje żądanie, powołała się na art. 290 par. 1 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym w razie podziału nieruchomości władnącej służebność utrzymuje się w mocy na rzecz każdej z części utworzonych przez podział; jednakże gdy służebność zwiększa użyteczność tylko jednej lub kilku z nich, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zwolnienia jej od służebności względem części pozostałych.
Rozpoznający sprawę sąd I instancji powództwo oddalił. Apelację złożyła spółka B, a rozpatrujący ją sąd okręgowy dostrzegł w sprawie istotny problem prawny, który przekazał do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu: czy po podziale nieruchomości władnącej, a następnie scaleniu wydzielonej w ten sposób części z inną nieruchomością niemającą statusu władnącej służebność gruntowa rozciąga się na całą powstałą w ten sposób nieruchomość.
W odpowiedzi SN wydał uchwałę, w której stwierdził, iż po podziale nieruchomości władnącej, a następnie scaleniu wydzielonej w ten sposób części z inną nieruchomością niemającą statusu nieruchomości władnącej służebność gruntowa rozciąga się na całą powstałą w ten sposób nieruchomość. Tym samym dołączenie do innej nieruchomości działki, dla której ustanowiono prawo służebności gruntowej przejazdu (będącej nieruchomością władnącą), powoduje utrzymanie tej służebności. Obciążenia – mimo zmian w podziale gruntów – nadal trwają.
orzecznictwo
Uchwała Sądu Najwyższego z 13 stycznia 2022 r., sygn. akt III CZP 14/22 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
