księgi wieczyste

Początki ksiąg wieczystych sięgają średniowiecza. Księgi wieczyste są szczególnego rodzaju urzędowymi rejestrami publicznymi. Prowadzi się je w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości. Ich zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa obrotu nieruchomościami. Zgodnie ze swoją nazwą, są one księgami w powszechnym tego słowa znaczeniu, jednak mogą być prowadzone również przy zastosowaniu systemu informatycznego opartego na programie komputerowym.

Cel i sposób prowadzenia ksiąg

Księgi wieczyste zakłada i prowadzi się dla nieruchomości, które nie mają ksiąg wieczystych albo których księgi wieczyste zaginęły lub uległy zniszczeniu. Mogą one być także prowadzone w celu ustalenia stanu prawnego: własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego i prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej. Zakładane są zazwyczaj na wniosek osoby uprawnionej, czyli np. takiej, która jest właścicielem nieruchomości lub przysługuje jej ograniczone prawo rzeczowe.

Księgi wieczyste związane są z nieruchomością, stąd też prowadzi się je odrębnie dla każdej nieruchomości niezależnie od zmian dotyczących osoby właściciela (chyba że co innego wynika z przepisów szczególnych).

Wpisy

Na treść księgi wieczystej składają się wpisy, tj. każda adnotacja dokonana w księdze wieczystej wskazująca na zmianę stanu prawnego (wpisem do księgi wieczystej jest także wykreślenie). Wpis do księgi wieczystej dokonywany jest na wniosek zainteresowanego lub z urzędu, gdy przepis szczególny tak stanowi. Księgi wieczyste tym różnią się od zwykłych rejestrów nieruchomości, że wpisy w księgach rodzą określone skutki oraz domniemania prawne.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Jeśli okaże się, że istnieje rozbieżność między stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, to treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną, z osobą uprawnioną według treści księgi, nabył własność lub inne prawo rzeczowe (tzw. rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych).

Księgi wieczyste są jawne, nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę. Stąd też każdy może przeglądać księgi wieczyste, ale w obecności pracownika sądu. Domniemywa się, że wpisy w księdze są zgodne z rzeczywistym stanem prawnym, tzn. że stan prawny nieruchomości jest tylko taki, jaki wynika z księgi wieczystej. Rękojmię wiary publicznej wyłącza zła wiara osoby trzeciej, co oznacza, że nie chroni ona osoby, która wie lub z łatwością mogła się dowiedzieć, że treść księgi jest niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym.

Działy w księdze

Księga wieczysta składa się z czterech działów: I – obejmuje oznaczenie nieruchomości i wpisy praw związanych z własnością, II – obejmuje wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego, III – obejmuje wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych, z wyjątkiem hipotek, wpisy ograniczeń w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym oraz wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek, IV – obejmuje wpisy dotyczące hipoteki. Prowadzenie ksiąg wieczystych należy do właściwości sądów rejonowych (wydziałów ksiąg wieczystych) właściwych do ich prowadzenia ze względu na miejsce położenia nieruchomości.

Anna Stykowska-Sikora

Podstawa prawna