Przedsiębiorca (podatnik VAT czynny) jest jedynym właścicielem kamienicy będącej zabytkiem nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków. Kamienica jest środkiem trwałym przedsiębiorcy (znajdujące się w niej lokale nie stanowią odrębnych nieruchomości lokalowych).

Wszystkie mieszkania znajdujące się w tej kamienicy są wynajmowane wyłącznie osobom fizycznym na ich własne potrzeby mieszkaniowe. Wynajem tych mieszkań jest zwolniony z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT. W okresie od stycznia do marca 2023 r. przeprowadzany był remont elewacji frontu tej kamienicy przez firmę X (podatnik VAT czynny). Remont zakończył się 28 marca 2023 r. i został udokumentowany fakturą wystawioną przez firmę X na kwotę 216 000 zł, w tym VAT 16 000 zł (kwota zgodna z umową). Fakturę zawierającą adnotację „mechanizm podzielonej płatności” przedsiębiorca otrzymał 31 marca 2023 r. w formie papierowej. Przedsiębiorca nie płacił wcześniej zaliczek, a zapłaty za tę fakturę dokonał przelewem na rachunek bankowy kontrahenta w mechanizmie podzielonej płatności 31 marca 2023 r. Pomiędzy przedsiębiorcą a firmą X nie zachodzą powiązania, o których mowa w art. 32 ustawy o VAT. Przedsiębiorca rozlicza się na zasadach podatku liniowego, prowadząc podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą kasową, a VAT i zaliczki na PIT płaci na zasadach ogólnych za okresy miesięczne. Jak przedsiębiorca powinien rozliczyć wydatki poniesione na remont tej kamienicy na gruncie VAT i PIT? Czy może skorzystać z ulgi na zabytki?

VAT

Prawo do odliczenia

Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług (art. 86 ust. 2 lit. a ustawy o VAT). W analizowanej sprawie będzie to 16 000 zł, co wynika z otrzymanej faktury.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Zatem prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany czynny podatnik VAT, a towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Zasada ta wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych z VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Ponadto podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje pod warunkiem niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy o VAT. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że przedsiębiorca jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, a zatem ewentualnemu odliczeniu nie sprzeciwia się art. 88 ust. 4 ustawy o VAT, a zakładam, że również pozostałe wyjątki z art. 88 ustawy o VAT go nie dotyczą. Niestety mimo to przedsiębiorca nie odliczy w ogóle podatku naliczonego od wydatków związanych z remontem elewacji frontu kamienicy. Jak wynika bowiem z przedstawionego stanu faktycznego, wszystkie mieszkania znajdujące się w tej kamienicy są wynajmowane wyłącznie osobom fizycznym na ich własne potrzeby mieszkaniowe. Wynajem tych mieszkań jest zwolniony z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT. [ramka] Zatem remont elewacji frontu tej kamienicy jest związany wyłącznie z działalnością zwolnioną z VAT, co wyklucza możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Wynajem na cele mieszkaniowe

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT zwolnione z VAT są usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części nieruchomości, na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe lub na rzecz społecznych agencji najmu, o których mowa w art. 22a ust. 1 ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa. Zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT, nie ma zastosowania do usług wymienionych w poz. 47 załącznika nr 3 do ustawy o VAT (tj. usług związanych z zakwaterowaniem – 55 PKWiU).

Warto tutaj wskazać, że minister finansów w interpretacji ogólnej z 18 października 2021 r., nr PT1.8101.1.2021, wyjaśnił, że: „(…) usługa wynajmu bądź dzierżawy nieruchomości (lub jej części) o charakterze mieszkalnym (np. lokalu mieszkalnego), świadczona przez czynnego podatnika podatku od towarów i usług na rzecz podmiotu gospodarczego (innego niż społeczna agencja najmu), który wykorzystuje wynajmowaną nieruchomość na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, np. podnajmuje tę nieruchomość innym podmiotom na cele mieszkaniowe, podlega opodatkowaniu z zastosowaniem podstawowej stawki podatku VAT. Zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT nie ma w tym przypadku zastosowania, gdyż nie jest spełniony warunek dotyczący realizacji celu mieszkaniowego nabywcy świadczenia (podmiotu gospodarczego).

Zwolnieniem od podatku jest natomiast objęta usługa wynajmu lub dzierżawy nieruchomości (lub jej części) o charakterze mieszkalnym świadczona przez czynnego podatnika podatku od towarów i usług na rzecz społecznych agencji najmu, o których mowa w art. 22a ust. 1 ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego”.

Na potrzeby schematu rozliczenia zakładam, że przedsiębiorca prawidłowo stosuje zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT. ©℗

Mechanizm podzielonej płatności

Z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika, jakie prace były wykonane podczas remontu elewacji frontu kamienicy. Zakładam jednak, że przynajmniej część z nich stanowiły roboty budowlane wymienione w poz. 98–144 załącznika nr 15 do ustawy o VAT. W takim przypadku adnotacja „mechanizm podzielonej płatności” została zamieszczona na fakturze prawidłowo. Stosownie bowiem do art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT w przypadku faktur, w których kwota należności ogółem przekracza kwotę 15 000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej, obejmujących dokonaną na rzecz podatnika dostawę towarów lub świadczenie usług, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy o VAT – faktura powinna zawierać wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”, przy czym do przeliczania na złote kwot wyrażonych w walucie obcej stosuje się zasady przeliczania kwot stosowane w celu określenia podstawy opodatkowania.

Prawidłowo również przedsiębiorca dokonał zapłaty za otrzymaną fakturę w mechanizmie podzielonej płatności, gdyż spełnione zostały wszystkie przesłanki wynikające z art. 108a ust. 1a ustawy o VAT, tj. przedmiotem nabycia były usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, transakcja była udokumentowana fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza 15 000 zł (faktura opiewa na 216 000 zł), a nabywcą był podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT. Dla obowiązku zapłaty w przymusowym mechanizmie podzielonej płatności nie ma znaczenia okoliczność, że nabyte usługi dotyczą wyłącznie czynności zwolnionych z VAT i przedsiębiorcy nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z tej faktur.

Podsumowanie

Przedsiębiorcy nie przysługuje w ogóle prawo do odliczenia podatku naliczonego wnikającego z otrzymanej faktury dokumentujące remontu elewacji frontu kamienicy. Faktury tej przedsiębiorca nie wykazuje w JPK_V7M. ©℗

PIT

Koszty uzyskania przychodów

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT kosztami uzyskania przychodów (dalej: KUP) są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT. Zatem KUP będzie taki koszt, który spełnia łącznie następujące warunki:

  • został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika,
  • jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
  • pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
  • został poniesiony w celu uzyskania przychodów, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów,
  • został właściwie udokumentowany,
  • nie znajduje się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 23 ustawy o PIT nie uważa się za KUP.

Istotne dla kwalifikacji poniesionych wydatków jako KUP jest ustalenie, czy w analizowanym przypadku mamy do czynienie z remontem, czy z ulepszenie środka trwałego (kamienicy). Jeżeli bowiem podatnik poniesie wydatki na remont środków trwałych, to ma prawo zaliczyć je bezpośrednio do KUP. Natomiast nakłady skutkujące ulepszeniem środka trwałego należy uznać za powiększające wartość początkową środka trwałego i podlegające (co do zasady) amortyzacji. Należy tutaj wskazać, że w myśl art. 23 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o PIT nie uważa się za KUP wydatków na ulepszenie środków trwałych, które zgodnie z art. 22g ust. 17 powiększają wartość środków trwałych, stanowiącą podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych. Przy czym KUP są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z art. 22a–22o ustawy o PIT, z uwzględnieniem art. 23 (art. 22 ust. 8 zdanie pierwsze ustawy o PIT). Z kolei amortyzacji podlegają – z zastrzeżeniem art. 22c ustawy o PIT – stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością – o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1 ustawy o PIT, zwane środkami trwałymi (art. 22a ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT). Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że kamienica jest środkiem trwałym przedsiębiorcy (zakładam zatem, że te warunki są spełnione).

Stosownie do art. 22g ust. 17 ustawy o PIT, jeżeli środki trwałe uległy ulepszeniu w wyniku przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji, to wartość początkową tych środków, ustaloną zgodnie z art. 22g ust. 1, 3–9 i 11–15 ustawy o PIT, powiększa się o sumę wydatków na ich ulepszenie, w tym także o wydatki na nabycie części składowych lub peryferyjnych, których jednostkowa cena nabycia przekracza 10 000 zł. Środki trwałe uważa się za ulepszone, gdy suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym przekracza 10 000 zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania, mierzonej w szczególności okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji.

Ulepszeniem środka trwałego – w rozumieniu ustawy o PIT – jest więc:

  • przebudowa środka trwałego, tj. wykonanie takich prac, w wyniku których nastąpi jego dostosowanie do zmienionych potrzeb funkcjonalnych, użytkowych lub technicznych,
  • rozbudowa środka trwałego, tj. wykonanie takich prac, które powiększają ten środek trwały,
  • rekonstrukcja środka trwałego, tj. wykonanie prac, w wyniku których nastąpi odtworzenie zniszczonego środka trwałego do jego poprzedniego stanu,
  • adaptacja środka trwałego, tj. wykonanie prac mających na celu przystosowanie danego środka trwałego do spełniania odmiennych funkcji od tych, dla których został zbudowany lub użytkowany,
  • modernizacja środka trwałego, tj. unowocześnienie środka trwałego.

Jak wyjaśnił dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 29 października 2021 r., nr 0111-KDIB1-2.4010.413.2021.1.MZA, „O tym, czy poniesione nakłady stanowią wydatki na remont, bezpośrednio zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, czy też uznane zostaną za nakłady na ulepszenie środka trwałego i będą zaliczane do kosztów uzyskania przychodów poprzez odpisy amortyzacyjne – zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami – decyduje zakres przeprowadzonych robót. Istotą remontu jest przywrócenie pierwotnego stanu technicznego i użytkowego środka trwałego wraz z wymianą zużytych składników technicznych, nie zmieniające jego charakteru i funkcji, a następujące w trakcie eksploatacji środka trwałego i będące wynikiem tej eksploatacji – będą to więc wszystkie zmiany trwale przywracające pierwotny poziom techniczny danego środka trwałego, pierwotną zdolność użytkową utraconą na skutek upływu czasu i eksploatacji niezwiększające jego wartości początkowej (…). Różnica między nakładami na remont a nakładami na ulepszenie środków trwałych polega głównie na tym, że pierwsze z nich zmierzają do podtrzymania, odtworzenia wartości użytkowej środków trwałych, a drugie do podwyższenia bądź istotnej zmiany cech użytkowych tych składników majątkowych. Należy podkreślić, że dla celów podatkowych inaczej będą traktowane wydatki kwalifikowane jako remontowe, a inaczej wydatki związane z ulepszeniem środka trwałego”.

Istotą wykonanych prac było przywrócenie pierwotnego stanu technicznego i użytkowego środka trwałego – kamienicy. Przeprowadzone prace nie zmieniły charakteru i funkcji tego środka trwałego i nie nosiły charakteru ulepszenia. [ramka] Na podstawie tych informacji można domniemywać, że wykonane prace stanowiły remont – takie założenie zostanie przyjęte na potrzeby schematu rozliczenia, choć podkreślić należy, że dokładna ocena charakteru tych prac wymagałaby precyzyjnej oceny uwzgledniającej wszystkie wykonane prace.

Co w przypadku ulepszenia środka trwałego

Gdyby się okazało, że wykonane prace stanowiły w istocie ulepszenie środka trwałego (kamienicy), to o wartość tych prac należałoby powiększyć wartość początkową kamienicy (środka trwałego). W sytuacji gdyby przedmiotowa kamienica stanowiła budynek mieszkalny (nie wynika to jednoznacznie z przedstawionego stanu faktycznego), to nie podlegałaby amortyzacji (dotyczyłoby to też ulepszenia). Jak bowiem wynika z art. 22c pkt 2 ustawy o PIT, amortyzacji nie podlegają budynki mieszkalne wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami, lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy ‒ zwane odpowiednio środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi. ©℗

Należy tutaj zaznaczyć, że art. 23 ust. 1 ustawy o PIT (zawierający katalog tzw. NKUP, czyli wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodu) nie wymienia kosztów remontów, w tym kosztów remontów budynków mieszkalnych. Oznacza to, że mogą być one zaliczone w ciężar KUP na zasadach ogólnych określonych w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. Na podstawie przedstawionego stanu faktycznego należy stwierdzić, że wydatki na remont zabytkowej kamienicy mogą dla przedsiębiorcy stanowić KUP. Dodać tutaj należy, że KUP będzie także niepodlegający odliczeniu VAT. W myśl bowiem art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. a tiret drugie ustawy o PIT, nie uważa się za KUP podatku od towarów i usług, z tym że jest KUP podatek naliczony – w tej części, w której zgodnie z przepisami o VAT podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy VAT – jeżeli naliczony VAT nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej. Zatem przedsiębiorca ma prawo zaliczyć w ciężar kosztów całą wartość brutto faktury, tj. 216 000 zł.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że przedsiębiorca prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów (dalej: PKPiR) metodą kasową. Zgodnie z regułą zawartą w art. 22 ust. 4 ustawy o PIT, KUP są potrącane tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione. Z kolei w przypadku podatników prowadzących PKPiR – stosownie do art. 22 ust. 6b ustawy o PIT – za dzień poniesienia KUP uważa się (co do zasady) dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu. Skoro faktura została wystawiona 28 marca 2023 r., to przedsiębiorca powinien zaliczyć te wydatki w ciężar kosztów uzyskania przychodów w marcu 2023 r.

Zgodnie z „Objaśnieniami do podatkowej księgi przychodów i rozchodów” wydatki dotyczące remontów ujmuje się w kolumnie 13 PKPiR. Podstawą zapisów w PKPiR są dowody księgowe, którymi są m.in. faktury (par. 11 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia w sprawie PKPiR).

W analizowanym przypadku przedsiębiorca dokonał zapłaty za fakturę w mechanizmie podzielonej płatności, a zatem zaliczeniu tych wydatków ciężar KUP nie sprzeciwia się art. 22p ust. 1 ustawy o PIT. Nie ma przy tym znaczenia, czy podatnik dokonał zapłaty na rachunek z białej listy podatników, a jeżeli nie, to czy złożył w terminie zawiadomienie ZAW-NR (nie wynika to z przedstawionego stanu faktycznego).

Podsumowując, wydatki na remont zabytkowej kamienicy przedsiębiorca może zaliczyć w ciężar KUP w kwocie 216 000 zł w marcu 2023 r.

Uga na zabytki

W art. 26hb ustawy o PIT uregulowano ulgę na zabytki. Na podstawie przedstawionego stanu faktycznego nie można stwierdzić, czy przedsiębiorca spełnia wymogi uprawniające go do skorzystania z tej ulgi w stosunku do poniesionych wydatków na remont zabytkowej kamienicy. Z tego względu przedstawimy warunki skorzystania z tej ulgi (pomijając regulacje dotyczące wpłaty na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej, o których mowa w art. 26hb ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, gdyż w tym przypadku nie mamy z nimi do czynienia).

Z ulgi na zabytki mogą m.in. korzystać podatnicy rozliczający się podatkiem liniowym (jak nasz przedsiębiorca). Na podstawie art. 26hb ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT podatnik może odliczyć od podstawy obliczenia podatku, ustalonej zgodnie z art. 26 ust. 1 lub art. 30c ust. 2 ustawy o PIT, wydatki na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że kamienica jest zabytkiem nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków – na potrzeby schematu rozliczenia przyjmiemy zatem, że warunek dotyczący posiadania statusu zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków jest spełniony. Na podstawie przedstawionych informacji nie można jednoznacznie ocenić, czy wykonane prace remontowe mają charakter prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych – ale na potrzeby schematu rozliczenia założymy, że tak jest. Wyjaśnijmy jednak, że zgodnie z definicjami zawartymi w art. 26hb ust. 12 pkt 2–4 ustawy o PIT:

  • prace konserwatorskie to prace konserwatorskie w rozumieniu art. 3 pkt 6 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami; tj. działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań;
  • prace restauratorskie to prace restauratorskie w rozumieniu art. 3 pkt 7 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami; tj. działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba, uzupełnienie lub odtworzenie jego części, oraz dokumentowanie tych działań;
  • roboty budowlane to roboty budowlane w rozumieniu art. 3 pkt 8 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami; tj. roboty budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, podejmowane przy zabytku lub w otoczeniu zabytku; z kolei zgodnie z art. 3 pkt 7 prawa budowlanego przez roboty budowlane należy rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego.

W przypadku wydatków na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków:

  • odliczenie (w ramach ulgi na zabytki) przysługuje podatnikowi, jeżeli w momencie poniesienia wydatku podatnik jest właścicielem lub współwłaścicielem zabytku nieruchomego, o którym mowa w tym przepisie, oraz posiada sporządzone na piśmie pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków na prowadzenie prac konserwatorskich, prac restauratorskich lub robót budowlanych przy tym zabytku oraz po poniesieniu tego wydatku uzyskał zaświadczenie wojewódzkiego konserwatora zabytków potwierdzające wykonanie odpowiednio tych prac lub robót (art. 26hb ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT) – w analizowanym przypadku przedsiębiorca jest właścicielem kamienicy, a zatem w tej części warunek jest spełniony, z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika natomiast, czy spełnione warunki dotyczące pisemnego pozwolenia na wykopanie prac od wojewódzkiego konserwatora zabytków oraz uzyskania zaświadczenie wojewódzkiego konserwatora zabytków potwierdzające wykonanie tych prac – na potrzeby schematu rozliczenia założę, że przedsiębiorca spełnił wszystkie te warunki;
  • za datę poniesienia tych wydatków uznaje się dzień wystawienia faktury (art. 26hb ust. 3 pkt 2 ustawy o PIT) – w analizowanym przypadku będzie to 28 marca 2023 r.

Rozumiem, że w analizowanym przypadku skorzystaniu z ulgi na zabytki nie stoi na przeszkodzie art. 26hb ust. 9 ustawy o PIT, zgodnie z którym odliczeniu nie podlegają wydatki w części, w jakiej:

1) zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne;

2) zostały uwzględnione przez podatnika w związku z korzystaniem z ulg podatkowych w rozumieniu ordynacji podatkowej;

3) wykraczają poza zakres prac i robót określonych w pozwoleniu wojewódzkiego konserwatora zabytków lub zostały wykonane niezgodnie z pozwoleniem wojewódzkiego konserwatora zabytków;

4) zostały sfinansowane, dofinansowane lub zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Odliczenia dokonywane w ramach ulgi na zabytki nie mogą przekroczyć m.in. 50 proc. wydatków udokumentowanych fakturą wystawioną przez podatnika VAT niekorzystającego ze zwolnienia z VAT, powiększonych o kwotę VAT, o ile podatek ten nie został odliczony na podstawie ustawy o VAT (art. 26hb ust. 4 pkt 2 ustawy o PIT). W analizowanym przypadku wystawca faktury – firma X – jest podatnikiem VAT czynnym, a zatem warunek ten jest spełniony i przedsiębiorca będzie mógł w ramach ulgi na zabytki odliczyć kwotę 108 000 zł (216 000 zł × 50 proc.).

Odliczenia wydatków na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków dokonuje się w zeznaniu składanym po otrzymaniu zaświadczenia wojewódzkiego konserwatora zabytków potwierdzającego wykonanie odpowiednio tych prac lub robót (art. 26hb ust. 7 pkt 2 ustawy o PIT). Zakładając, że przedsiębiorca otrzyma takie zaświadczenie w 2023 r., będzie to PIT-36L za 2023 r. Wydatki poniesione z tytułu ulgi na zabytki wykazuje się w załączniku PIT-O składanym z tym zeznaniem rocznym. Kwota odliczenia nieznajdująca pokrycia w rocznym dochodzie podatnika podlega odliczeniu w kolejnych latach, nie dłużej jednak niż przez sześć lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym dokonano odliczenia (art. 26hb ust. 8 ustawy o PIT). Na potrzeby schematu rozliczenia zakładam jednak, że taka sytuacja nie wystąpi.

Uwaga! Podatnik, który po roku, w którym dokonał odliczeń, otrzymał zwrot odliczonych wydatków, jest obowiązany doliczyć odpowiednio kwoty poprzednio odliczone do dochodu za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot (art. 26hb ust. 10 ustawy o PIT).

W przypadku skorzystania z odliczenia wydatków, o których mowa w art. 26hb ust. 1 ustawy o PIT, stanowiących odpisy amortyzacyjne od środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, nie stosuje się art. 23 ust. 1 pkt 45 ustawy o PIT (art. 26hb ust. 11 ustawy o PIT). W myśl art. 23 ust. 1 pkt 45 ustawy o PIT nie uważa się za KUP odpisów z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonywanych według zasad określonych w art. 22a–22o ustawy o PIT od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków lub wartości niematerialnych i prawnych, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Niewątpliwie można zatem korzystać z ulgi na zabytki i zaliczać w ciężar KUP dokonywane od zabytku nieruchomego (środka trwałego) odpisy amortyzacyjne (z wyłączeniem zabytków będących budynkami mieszkalnymi, gdyż te nie podlegają amortyzacji). Wydaje się, że można również skorzystać z ulgi na zabytki w stosunku do wydatków na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków (zaliczone wprost do KUP). Stanowisko takie potwierdził m.in. dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 19 lipca 20202 r., nr 0115-KDIT3.4011.368.2022.1.AW. Tak też przyjmuję w schemacie rozliczenia. Brak jest jednak w tym zakresie jednoznacznego stanowiska Ministerstwa Finansów, należy więc odnieść się do tej możliwości z rezerwą i jeżeli przedsiębiorca chciałby z niej skorzystać, to powinien wystąpić o wydanie interpretacji podatkowej. ©℗

Schemat rozliczenia wydatków na remont zabytkowej kamienicy* ©℗

1. Jaki podatek:

VAT: Podatek należny: nie wystąpi (brak informacji w stanie faktycznym)

Podatek naliczony: 16 000 zł, ale przedsiębiorcy nie przysługuje prawo do odliczenia tego podatku naliczonego i nie wykazuje go w JPK_V7M.

PIT: Przychody: nie wystąpią (brak informacji w stanie faktycznym)

KUP: 216 000 zł

Ulga na zabytki: 108 000 zł – realizowana w zeznaniu PIT-36L, łącznie z tym zeznaniem należy złożyć załącznik PIT/O.

2. W jakiej deklaracji wykazać podatek:

JPK_V7M: Przedsiębiorca nie wykazuje podatku naliczonego z uwagi na brak prawa do odliczenia.

PIT-36L: Przedsiębiorca nie ma obowiązku składania deklaracji zaliczkowych, jednak obliczając zaliczkę za marzec 2023 r., może uwzględniać wydatki w kwocie brutto, tj. 216 000 zł jako KUP, a po zakończeniu roku wykazać je jako KUP w zeznaniu PIT-36L za 2023 r. W zeznaniu PIT-36L może także rozliczyć z tytułu tych wydatków ulgę na zabytki w kwocie 108 000 zł.

3. Termin złożenia deklaracji:

PIT-36L (WRAZ Z ZAŁĄCZNIKIEM PIT/O): 30 kwietnia 2024 r.

* W schemacie rozliczenia zostały pominięte inne zdarzenia/czynności.