Rok 2023 jest trzecim już rokiem obowiązywania przepisów pozwalających na opłacanie przez niektóre spółki podatku dochodowego w formie ryczałtu od dochodów spółek, który potocznie jest określany jako estoński CIT. Dopiero jednak zmiany wprowadzone od 2022 r. sprawiły, że ta forma opodatkowania bardzo zyskała na popularności - pisze Radosław Kowalski, prawnik, właściciel kancelarii doradztwa podatkowego.

Chodzi tutaj nie tylko o zmiany dotyczące samego ryczałtu od dochodów spółek, lecz także wprowadzone przez Polski Ład zmiany dotyczące składki zdrowotnej i „ucieczkę do przodu” niektórych przedsiębiorców poprzez zakładanie spółek czy przekształcanie ich jednoosobowych działalności gospodarczych (tj. prowadzonych na podstawie wpisu do CEIDG) w spółki. W efekcie biurom rachunkowym wciąż przybywa klientów będących spółkami opodatkowanymi estońskim CIT. Niestety, jak to często bywa w takich sytuacjach, część podatników, wybierając ryczałt od dochodów spółek, nie do końca to przemyślała i dla nich to rozwiązanie nie zawsze okaże się całkowicie korzystne. W dodatku z uwagi na nowatorski charakter tej formuły opodatkowania cały czas pojawiają się nowe pytania i wątpliwości związane z jej stosowaniem, co jednak nie powinno szczególnie zmniejszać jej atrakcyjności dla niektórych podatników. By nieco odczarować estoński CIT, prezentujemy wybrane mity, z jakimi można się spotkać, a także fakty, które mogą się wydawać nie do końca prawdziwymi.
MIT Estoński CIT trzeba stosować przez cztery lata, więc raz wybrana decyzja wiąże na taki okres.
FAKT Wcześniejsza – przed upływem czterech lat stosowania – rezygnacja z estońskiego CIT jest możliwa, ale w niektórych przypadkach wiąże się z negatywnymi skutkami podatkowymi, a w efekcie ekonomicznymi.
Wyjaśnienie: W stanie prawnym obowiązującym od 2022 r., ustawodawca co prawda cały czas wskazuje na to, że opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek obejmuje okres bezpośrednio następujących po sobie czterech lat wskazanych przez podatnika w zawiadomieniu, jednak w praktyce jest to okres wyłącznie deklaratoryjny, de facto niewiążący podatnika. Nic bowiem nie stoi na przeszkodzie temu, aby przed upływem takiego czteroletniego okresu spółka złożyła informację o rezygnacji z tej formy opodatkowania, zamieszczając ją w zeznaniu rocznym za ostatni rok stosowania estońskiego CIT. Stwierdzeniu, że istnieje możliwość wcześniejszej – tj. przed upływem czterech lat stosowania – rezygnacji ze stosowania estońskiego CIT, nie przeczy to, że dla niektórych podatników będzie się to wiązać z takimi negatywnymi skutkami, jak obowiązek zapłaty podatku z korekty wstępnej (o ile taki wystąpił) czy zwrot uprzednio rozliczonej w trybie szczególnym straty sprzed okresu stosowania estońskiego CIT – i na dodatek będzie to zwrot z odsetkami.
MIT Estoński CIT można wybrać tylko raz w roku, po zakończeniu normalnego roku podatkowego.
FAKT Owszem, wybór estońskiego CIT wiąże się z zakończeniem jednego roku podatkowego i rozpoczęciem nowego, ale może to być dokonane wraz z zakończeniem dowolnego miesiąca dotychczas trwającego roku podatkowego.
Wyjaśnienie: Wybór estońskiego CIT jest nie tylko formalnie związany z zakończeniem jednego roku podatkowego i rozpoczęciem następnego roku podatkowego (tak stanowią przepisy), ale również jest uzasadniony istotą samego CIT, który jest podatkiem rocznym. Zasada jest taka, że zawiadomienie o wyborze opodatkowania ryczałtem (ZAW-RD) składa się organowi podatkowemu w terminie do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym ma być opodatkowany ryczałtem. Generalnie taki wybór jest dokonywany po zakończeniu standardowego roku podatkowego, jednak ustawodawca zgodził się na to, by spółka – skracając swój dotychczasowy rok podatkowy – wybrała estoński CIT w innym okresie. Oznacza to konieczność wcześniejszego, przed końcem standardowego roku, zamknięcia na koniec ostatniego miesiąca skróconego roku ksiąg rachunkowych i sporządzenie sprawozdania finansowego (ze wszystkimi tego konsekwencjami), a także złożenie do końca pierwszego miesiąca następnego roku zawiadomienia o wyborze estońskiego CIT (ZAW-RD). Innymi słowy, z wyborem estońskiego CIT nie trzeba czekać do końca zwykłego roku podatkowego, z tym że decyzja o wyborze podjęta przed takim momentem skutkuje skróceniem roku podatkowego poprzedzającego pierwszy rok stosowania estońskiego CIT.
MIT Wybór estońskiego CIT zawsze wiąże się z koniecznością zapłaty podatku od korekty wstępnej.
FAKT Sam wybór estońskiego CIT skutkuje obowiązkiem przeprowadzenia korekty wstępnej, ale nie musi to oznaczać obowiązku zapłaty podatku. Powody braku obowiązku zapłaty podatku mogą być dwa: wynik korekty oraz okres stosowania estońskiego CIT.
Wyjaśnienie: W stanie prawnym obowiązującym od 2022 r. tzw. korekta wstępna dokonywana w związku z wyborem estońskiego CIT nie musi wiązać się z koniecznością zapłaty podatku, nawet jeżeli jej wynik jest dodatni dla fiskusa, tj. występuje nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania. Wyjaśnić należy, że w ramach korekty wstępnej podatnik prezentuje przychody i koszty podatkowe definiowane w oparciu o przejściowe różnice pomiędzy przychodami oraz kosztami podatkowymi (tj. ujmowanymi według ogólnych zasad CIT) i bilansowymi. Co jednak ważne, obecnie podatnik ujmuje w CIT/KW przychody i koszty z korekty, obliczając dochód oraz podatek należny z tego tytułu. Podkreślić należy, że chociaż CIT/KW stanowi załącznik do zeznania CIT-8 spółki za ostatni rok stosowania zasad ogólnych opodatkowania (przed zastosowaniem estońskiego CIT), to wykazane w nim przychody i koszty nie wpływają na wysokość „zwykłych” kosztów spółki takiego roku, lecz mają swój samodzielny byt – przychody z korekty wstępnej są rozliczane z kosztami z korekty wstępnej i na podstawie takiego zestawienia definiowany jest dochód lub strata. Jeżeli pojawia się dochód, to podatek jest obliczany według stawki 19 proc. niezależnie od tego, jaką stawkę CIT spółka stosuje dla „zwykłych” dochodów. Podatek jest również prezentowany w CIT/KW stanowiącym załącznik do zeznania CIT-8 za rok podatkowy poprzedzający pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek. Przy czym podatek ten nie dość, że nie sumuje się z podatkiem z ogólnej działalności (podobnie jak przychody i koszty), to nie jest przez spółkę płacony fiskusowi. Zapłata tego podatku jest dokonywana jedynie wówczas, gdy spółka stosuje opodatkowanie estońskim CIT krócej niż cztery lata podatkowe (bez względu na to, czy wcześniej sama zrezygnuje, czy utraci prawo do tej formy opodatkowania). Przy czym jeżeli podatnik stosuje opodatkowanie w formie ryczałtu przez okres krótszy niż cztery lata, wówczas po zakończeniu ostatniego roku opodatkowania estońskim CIT, w terminie do końca pierwszego miesiąca następnego roku, spółka musi zapłacić podatek. Zobowiązanie identyfikowane w wyniku korekty z przekształcenia wygasa w całości w przypadku opodatkowania w formule estońskiej trwającego nieprzerwanie przez okres co najmniej czterech lat podatkowych.
Zatem sam wybór estońskiego CIT skutkuje obowiązkiem przeprowadzenia korekty wstępnej, lecz nie musi to powodować obowiązku zapłaty podatku. Obowiązek ten bowiem nie powstaje ze względu na minimalny okres stosowania estońskiego CIT. Jest też możliwy drugi powód: w ramach rozliczenia korekty wstępnej wyznaczone koszty przewyższają przychody.
UWAGA! W przypadku podatku od dochodu z przekształcenia prawodawca nie przewiduje możliwości wygaszenia obowiązku takiej daniny!
MIT Korekta wstępna przy wyborze estońskiego CIT może spowodować zmniejszenie wyniku podatkowego roku poprzedzającego pierwszy rok stosowania estońskiego CIT.
FAKT Taki skutek występował jedynie w pierwszej odsłonie estońskiego CIT. W obecnym stanie prawnym korekta wstępna dokonywana wraz z wyborem estońskiego CIT nie zmniejszy zobowiązania podatkowego ostatniego roku poprzedzającego pierwszy rok stosowania estońskiego CIT. Korekta wstępna w praktyce może być tylko neutralna albo na niekorzyść spółki.
Wyjaśnienie: Nie istnieje możliwość, by przychody i koszty z korekty wstępnej, dokonywanej w związku z wyborem estońskiego CIT, wpłynęły na wysokość „zwykłych” przychodów i kosztów z działalności spółki. W aktualnym stanie prawnym takie przychody i koszty nie są doliczane do innych przychodów i kosztów. Obecnie podatnik oblicza dochód lub stratę z samych tylko przychodów i kosztów z korekty wstępnej, stosując do dochodu (o ile taki wystąpi) stawkę CIT w wysokości 19 proc. Ze względu na taki sposób kalkulacji podatku, a także ze względu na brak odpowiednich regulacji, ewentualna strata wyznaczona w ramach korekty wstępnej nie jest przez spółkę w żaden sposób konsumowana (rozliczana).
MIT Korekta wstępna służąca wyrównaniu wyniku bilansowego i podatkowego uchroni spółkę przed utratą nierozliczonych kosztów podatkowych.
FAKT W wyniku wyboru estońskiego CIT – pomimo przeprowadzenia korekty wstępnej – spółka może utracić podatkowe koszty uzyskania.
Wyjaśnienie: Ze względu na to, że podstawowy sposób identyfikacji dochodów w estońskim CIT opiera się na zysku spółki określonym zgodnie z zasadami prawa bilansowego i na podstawie ewidencji księgowej, a także z powodu rozbieżności pomiędzy prawem podatkowym i bilansowym, prawodawca uznał, że spółka rozpoczynająca stosowanie estońskiego CIT powinna dokonać wyrównania, dostosowania wyników: podatkowego i bilansowego. Temu służy korekta wstępna. W ramach takiej korekty ustalane są przejściowe różnice pomiędzy tymi wynikami. Wyrównanie wyników przy rozpoczęciu stosowania estońskiego CIT w rzeczywistości polega na tym, że:
  • przychody bilansowe, które nie były podatkowymi, są wykazywane jako przychody podatkowe; koszty podatkowe, które nie były kosztami bilansowymi, wykazywane są jako przychody (art. 7aa ust. 2 pkt 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych; t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2587; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 185; dalej: ustawa o CIT) – nie dotyczy to przychodów z art. 12 ust. 4 ustawy o CIT, tj. nieuwzględnianych w przychodach podatkowych, a także nie dotyczy wydatków, które nie mogą być zaliczone do kosztów (art. 7aa ust. 3 ustawy o CIT);
  • przychody podatkowe niebędące bilansowymi są wykazywane jako podatkowe koszty uzyskania; koszty bilansowe niezaliczone do kosztów podatkowych wykazywane są jako koszty podatkowe (art. 7aa ust. 2 pkt 2 ustawy o CIT) – nie dotyczy to przychodów z art. 12 ust. 4 ustawy o CIT, tj. nieuwzględnianych w przychodach podatkowych, a także nie dotyczy wydatków, które nie mogą być zaliczone do kosztów (art. 7aa ust. 3 ustawy o CIT).
Co jednak równie ważne, tak zdefiniowane przychody i koszty nie wpływają na wysokość zwykłych przychodów i kosztów, a na ich podstawie podatnik wyznacza dochód lub stratę z korekty wstępnej. Niestety, prawodawca nie przewidział możliwości rozliczenia straty wyznaczonej w ramach korekty wstępnej. Tym samym, jeżeli spółka uwzględniła jakieś koszty w rachunku bilansowym przed stosowaniem estońskiego CIT, ale nie ujęła ich jeszcze w kosztach podatkowych (np. wynagrodzenia pracownicze), a z korekty wstępnej wyszła jej strata, to w istocie utraci te koszty. Z jednej bowiem strony nie wpłyną one już na wysokość zysku lub straty bilansowej okresu stosowania estońskiego CIT (bo były wcześniej w wyniku), z drugiej strony korekta wstępna – jako generująca stratę – nie wpływa na wysokość obciążeń fiskalnych spółki.
MIT Przedsiębiorca, który przekształcił swoją działalność gospodarczą w spółkę, musi czekać rok, by wybrać estoński CIT i nie płacić podatku od dochodu z przekształcenia.
FAKT Owszem, wybór estońskiego CIT wiąże się z koniecznością wyliczenia podatku od dochodu z przekształcenia, lecz, po pierwsze, nie zawsze on wystąpi, a po drugie, wstrzymując się z wyborem estońskiego CIT miesiąc lub dwa, można z łatwością uniknąć obowiązku wyliczania podatku od dochodu z przekształcenia.
Wyjaśnienie: Jeżeli w pierwszym roku po przekształceniu spółka zastosuje estoński CIT, to istotnie konieczne jest wyznaczenie dochodu z przekształcenia. Co ważne, w tym przypadku dodatni wynik oznacza konieczność zapłaty 19-proc. podatku dochodowego. Dochód z przekształcenia jest identyfikowany w kwocie odpowiadającej sumie nadwyżek wartości poszczególnych składników majątku, ustalonych dla wyniku finansowego netto zgodnie z przepisami o rachunkowości, na dzień przekształcenia, ponad ich wartość podatkową ustaloną na ten dzień. Przez wartość podatkową składnika majątku uwzględnianą w kalkulacji dochodu z przekształcenia rozumie się wartość niezaliczoną uprzednio w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów, jaka zostałaby przyjęta przez podatnika za taki koszt, gdyby składnik ten został przez niego odpłatnie zbyty. W praktyce możliwe jest niewystąpienie dochodu z przekształcenia i już tylko z tego powodu może nie powstać obowiązek jego zapłaty.
Jest też inna metoda uniknięcia nie tylko podatku, ale wręcz identyfikacji dochodów z przekształcenia. Wystarczy wybrać estoński CIT nie od pierwszego roku po przekształceniu, a dopiero od kolejnego. Przy czym nie trzeba wówczas z taką decyzją czekać 12 miesięcy. Prawodawca bowiem zgodził się na to, by spółka, skracając swój dotychczasowy rok podatkowy, wybrała estoński CIT w innym okresie. Zatem przed końcem standardowego pierwszego roku po przekształceniu, np. na koniec drugiego miesiąca, spółka powstała z przekształcenia zamknie księgi rachunkowe i sporządzi sprawozdanie finansowe (ze wszystkimi tego konsekwencjami), a także złoży do końca pierwszego miesiąca następnego roku zawiadomienia o wyborze estońskiego CIT (ZAW-RD). Wówczas od drugiego roku po przekształceniu stosuje estoński CIT, a zatem nie wyznacza dochodu z przekształcenia i podatku od niego.
MIT Spółka stosująca estoński CIT nie płaci zaliczek na CIT, a w trakcie roku nie powstają u niej żadne obowiązki do zapłaty podatku i z łatwością, nawet przez lata, może nie opłacać podatku.
FAKT To prawda, że spółka stosująca estoński CIT nie płaci w trakcie roku zaliczek, a przez lata może w ogóle nie opłacać podatku, jednak w praktyce już w trakcie roku może pojawić się obowiązek zapłaty podatku. Chociaż unikanie konieczności płatności podatku przez lata jest możliwe, to wymaga dużej dyscypliny, planowania podatkowego itd.
Wyjaśnienie: Spółka, która stosuje opodatkowanie estońskim CIT, nie płaci zaliczek. W większości przypadków podatek jest płatny w następnym roku po uzyskaniu dochodu (do końca trzeciego miesiąca następnego roku po uzyskaniu dochodu). Jednak w przypadku określonych kategorii dochodów (dochodu wyznaczonego przez ukryte zyski, wydatki niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz dochodu z tytułu zmiany wartości składników majątku w przypadku łączenia, podziału, przekształcenia podmiotów lub wniesienia w drodze wkładu niepieniężnego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części) podatek jest płatny znacznie wcześniej, bo do 20. dnia miesiąca następującego odpowiednio po miesiącu, w którym dokonano wypłaty, wydatku lub wykonania świadczenia (ukryte zyski i wydatki niezwiązane z działalnością), oraz po miesiącu przejęcia, przekształcenia lub wniesienia wkładu niepieniężnego (przy zmianie wartości składników).
W takim przypadku co prawda nie są płacone zaliczki, ale podatek płatny jest już w trakcie roku. Wracając do możliwości niepłacenia podatku przez wiele lat, jest to możliwe, jeżeli spółka nie dzieli zysku, należy jednak pamiętać jeszcze o dochodach z innego tytułu niż rozdysponowany zysk, jak chociażby rzeczone ukryte zyski (bardzo szeroko postrzegane) czy wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą spółki.
MIT Każde świadczenie na rzecz udziałowca (akcjonariusza, wspólnika) generuje ukryte zyski, które są opodatkowane estońskim CIT.
FAKT Nie każde świadczenie na rzecz udziałowca (akcjonariusza, wspólnika) oznacza, że spółka musi wykazać dochód z ukrytych zysków, jednak wiele z nich powoduje taki skutek, co wymusza szczegółową analizę każdej sytuacji, w której bezpośrednim lub pośrednim beneficjentem świadczenia spółki jest jej właściciel.
Wyjaśnienie: Z powodu szerokiej definicji i otwartego katalogu przykładowych zdarzeń generujących ukryte zyski należy zachować daleko idącą ostrożność przy ustalaniu, czy wystąpiły ukryte zyski. Przez ukryte zyski stanowiące dochód opodatkowany estońskim CIT rozumie się świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, inne niż podzielony zysk, których beneficjentem – bezpośrednio lub pośrednio – jest udziałowiec, akcjonariusz albo wspólnik lub podmiot powiązany bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tym udziałowcem, akcjonariuszem albo wspólnikiem. Dalej ustawodawca zamieszcza otwarty katalog zdarzeń powodujących wystąpienie ukrytych zysków. W każdym przypadku należy pamiętać o tym, iż spełnione muszą być łącznie dwa warunki: beneficjentem świadczenia bezpośrednio lub pośrednio jest właściciel spółki oraz świadczenie jest przekazane w związku ze statusem właściciela (z zastrzeżeniem wynagrodzeń, dla których prawodawca wprowadził szczególne zasady definiowania ukrytych zysków). Jeżeli jeden z warunków nie wystąpi, wówczas ukryte zyski nie wystąpią, np. jeżeli świadczenie nie jest związane ze statusem beneficjenta (co nie jest łatwe do wykazania, ale może wystąpić np. przy współpracy spółki z właścicielem w relacji B2B – koniecznie z zachowaniem warunków rynkowych).
MIT Tylko w przypadku używania samochodów i innych środków transportu spółki wykorzystywanych w sposób mieszany może wystąpić dochód z tytułu ukrytych zysków lub wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
FAKT Prawodawca nie wprowadza żadnego ograniczenia co do rodzaju składników majątku spółki, w przypadku których mieszany sposób wykorzystania skutkuje koniecznością wykazania dochodu z ukrytych zysków lub wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
Wyjaśnienie: Jest to jeden z bardziej niebezpiecznych mitów. Wprowadzając szczególną metodę identyfikacji dochodu z ukrytych zysków i wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą ze względu na mieszany sposób wykorzystania składników majątku spółki, prawodawca mówi nie tylko o samochodach, samolotach, łodziach, lecz również o „innych składnikach majątku”. Te inne składniki majątku to komputery, telefony, inne urządzenia, maszyny itp. W ich przypadku również może wystąpić dochód identyfikowany jako 50-proc. amortyzacji i wydatków związanych z ich używaniem.
MIT Wszystkie zobowiązania podatkowe spółki stosującej estoński CIT dotyczące danego roku przedawniają się w jednym momencie.
FAKT Zobowiązania podatkowe spółki od dochodów z ukrytych zysków i wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą przedawniają się wcześniej niż zobowiązania od innych dochodów związanych z danym rokiem (nawet od zaliczek na poczet dywidendy).
Wyjaśnienie: Ustawodawca nie reguluje w szczególny sposób zasad identyfikacji momentu przedawnienia zobowiązania podatkowego w estońskim CIT. Zastosowanie mają tu zasady ogólne, według których zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Tak też jest w przypadku estońskiego CIT. Jednak, inaczej niż przy zwykłych zasadach, prawodawca wprowadził różne terminy płatności podatku dla daniny od różnych dochodów z estońskiego CIT. O ile w większości przypadków podatek jest płatny w następnym roku po uzyskaniu dochodu (do końca trzeciego miesiąca następnego roku po uzyskaniu dochodu), o tyle w trzech przypadkach jest on płatny już w trakcie roku (z zastrzeżeniem ostatniego miesiąca). Dla dochodu z ukrytych zysków, wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą oraz dochodu z tytułu zmiany wartości składników majątku w przypadku łączenia, podziału, przekształcenia podmiotów lub wniesienia w drodze wkładu niepieniężnego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części podatek jest płatny do 20. dnia miesiąca następującego odpowiednio po miesiącu, w którym dokonano wypłaty, wydatku lub wykonania świadczenia (ukryte zyski i wydatki niezwiązane z działalnością), oraz po miesiącu przejęcia, przekształcenia lub wniesienia wkładu niepieniężnego (przy zmianie wartości składników). Co ważne, jest to termin płatności podatku, a nie zaliczki. Stąd w takich przypadkach pięcioletni okres przedawnienia biegnie już od końca roku, w którym przypadał miesiąc płatności podatku.
MIT W przypadku dochodów z ukrytych zysków oraz wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą VAT naliczony podlegający odliczeniu nie stanowi kwoty takich dochodów.
FAKT Wyznaczając dochód z ukrytych zysków i wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą, ich wartość spółka identyfikuje, uwzględniając również VAT naliczony zawarty w nabywanych świadczeniach, tytułem których identyfikowany jest dochód (z zastrzeżeniem amortyzacji). Zatem to, że VAT naliczony podlega odliczeniu, nie wpływa na wysokość dochodu z ukrytych zysków i wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą spółki, tj.nie obniża go.
Wyjaśnienie: W odniesieniu do ukrytych zysków i wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą prawodawca nie odwołuje się do kosztów, lecz do wydatków, wypłat oraz wartości świadczeń. Co ważne, chociaż według prawa bilansowego cena nabycia oraz koszt są pomniejszane o VAT podlegający odliczeniu, to wydatek jest ujmowany w księgach rachunkowych w kwocie brutto. Stąd na wysokość dochodu z ukrytych zysków i wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą nie wpływa to, że spółka może rozliczyć podatek naliczony zawarty w cenie nabytego i przekazywanego świadczenia. Dochód taki identyfikują wartości brutto, nawet jeżeli VAT podlega rozliczeniu.
MIT Spółka, w przypadku której łączna wartość tzw. przychodów pasywnych osiągnęła lub przekroczyła próg 50 proc. ogólnej kwoty przychodów, wraz z końcem tego roku traci prawo do stosowania opodatkowania estońskim CIT.
FAKT Spółka, w przypadku której łączna wartość tzw. przychodów pasywnych osiągnęła lub przekroczyła próg 50 proc. ogólnej kwoty przychodów, traci prawo do stosowania opodatkowania estońskim CIT dopiero z końcem następnego roku.
Wyjaśnienie: Badając, czy spółka spełnia warunek struktury przychodów (mniej niż 50 proc. przychodów mają stanowić przychody pasywne), należy odwołać się do przychodów poprzedniego roku. Z kolei utrata prawa do estońskiego CIT ze względu na strukturę przychodów następuje z końcem roku, w którym podatnik nie spełnił warunków do stosowania estońskiego CIT. Zatem podatnik nie traci prawa do estońskiego CIT wraz z końcem roku, w którym pierwszy raz przychody pasywne osiągnęły 50 proc. ogółu przychodów, lecz dopiero na koniec następnego roku.
MIT Wybór estońskiego CIT pozbawia spółkę możliwości rozliczania straty podatkowej z lat ubiegłych, ale spółka po zakończeniu stosowania opodatkowania ryczałtem może dokonać rozliczenia straty sprzed wyboru estońskiego CIT, jeśli nie upłynął jeszcze pięcioletni okres na rozliczenie straty.
FAKT Wybór estońskiego CIT pozbawia spółkę możliwości rozliczania straty podatkowej z lat ubiegłych i spółka nie może rozliczyć takiej straty, nawet gdyby np. po pierwszym roku zakończyła stosowanie tej formy opodatkowania. Jedynym sposobem na rozliczenie straty z lat ubiegłych jest zastosowanie mechanizmu szczególnego związanego z wyborem estońskiego CIT, o ile spełniony jest dodatkowy warunek. Wybór estońskiego CIT nie pozbawia prawa do rozliczenia strat uzyskanych po zakończeniu stosowania ryczałtu od dochodów spółek.
Wyjaśnienie: Ustawodawca wprost wskazuje nie tylko, że w okresie stosowania estońskiego CIT spółka nie może rozliczać straty podatkowej z lat poprzednich, lecz także że wybór tej formy opodatkowania definitywnie pozbawia ją takiego prawa w odniesieniu do strat z lat sprzed stosowania estońskiego CIT. Jednocześnie prawodawca – na zasadzie wyjątku – dał możliwość rozliczenia tych strat w okresie dwóch lat przed rozpoczęciem stosowania estońskiego CIT i jest to dokonywane przez korektę. Jeżeli spółka zakończy stosowanie estońskiego CIT i w kolejnych latach uzyska straty, to w przyszłości może rozliczać straty uzyskane już po zakończeniu opodatkowania ryczałtem.
MIT Spółka w żaden sposób nie może wpływać na wysokość stawki podatku w estońskim CIT.
FAKT Podejmując uchwałę o podziale zysku lub zakończeniu stosowania opodatkowania w formule estońskiego CIT w odpowiednim – ze względu na swój status – momencie, spółka może wpłynąć na to, czy do jej dochodu znajdzie zastosowanie stawka podatku w wysokości 10 proc., czy 20 proc.
Wyjaśnienie: O właściwości stawki estońskiego CIT decyduje to, jaki jest status spółki (mały podatnik lub inny) w roku uzyskana dochodu. Zasada ta ma zastosowanie również w odniesieniu do dochodów z tytułu podzielonego zysku czy zakończenia stosowania estońskiego CIT. Potwierdziło to także Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie DGP („Przy estońskim CIT można sterować wysokością podatku”, dodatek Podatki i Księgowość z 27 lutego 2023 r., DGP nr 40). W tym przypadku o wysokości stawki decyduje więc nie to, czy spółka była małym podatnikiem w roku wypracowania zysku, lecz to, jaki jest jej status w dniu wystąpienia dochodu (uchwała o wypłacie zysku, zakończenie stosowania estońskiego CIT). Tak więc, chcąc wpłynąć na wysokość stawki, organy spółki powinny świadomie – z uwzględnieniem jej aktualnego statusu – podejmować decyzję o podjęciu uchwały o podziale zysku lub o zakończeniu stosowania estońskiego CIT.
MIT Korzystanie przez udziałowca z samochodu służbowego spółki w ramach jego potrzeb prywatnych powoduje, że spółka uzyskuje dochód, ale dzięki temu udziałowiec nie uzyskuje przychodu z nieodpłatnego świadczenia, gdyż prowadziłoby to do podwójnego opodatkowania.
FAKT Niezależnie od tego, że spółka uzyskuje dochód z ukrytych zysków, konieczne jest wyznaczenie na zasadach ogólnych przychodu po stronie beneficjenta świadczenia. Innymi słowy, dochód spółki nie eliminuje przychodu jej właściciela.
Wyjaśnienie: Dochód spółki z ukrytych zysków i przychód udziałowca z tytułu otrzymanego świadczenia to dwie odrębne podstawy opodatkowania, które występują u różnych podatników i są odrębnie, niezależnie rozliczane. W tym przypadku prawodawca nie przewiduje żadnej redukcji obciążeń podatkowych, a przychód właściciela musi być rozliczony według zasad właściwych dla źródła, w którym jest alokowany.
MIT Jeżeli jest to uzasadnione charakterem działalności spółki (np. sezonowością), to może ona spełnić warunki zatrudnienia niezbędne do stosowania estońskiego CIT, zatrudniając przez część roku większą liczbę osób, niż tego wymaga prawodawca, a w innej części roku nie zatrudniając nikogo. Ważne jest, żeby w skali roku spełnione były te warunki.
FAKT W przypadku warunków zatrudnienia prawodawca nie daje możliwości spełnienia przesłanek „na zapas” lub poprzez „wyrównanie” braku spełnienia warunku w części roku zatrudnieniem w innej części roku. Warunek minimalnego zatrudnienia na podstawie innej umowy niż umowa o pracę musi być spełniony na każdy dzień roku.
Wyjaśnienie: Prawodawca, definiując warunki zatrudnienia, jakie muszą być spełnione dla stosowania estońskiego CIT, nie wprowadził żadnej możliwości średniego rozliczenia tego warunku w ramach jednego roku, co dawałoby możliwość „nadrobienia” np. brakujących dni zatrudniania osób fizycznych przez spółkę.
MIT Warunek minimalnego zatrudnienia niezbędny dla stosowania estońskiego CIT można spełnić częściowo w ramach stosunku pracy i częściowo w ramach innego stosunku prawnego.
FAKT Wprowadzając warunki minimalnego zatrudnienia, prawodawca zastosował alternatywne metody ich stosowania. W konsekwencji nie można spełnić tych warunków w taki sposób, że ani jeden, ani drugi nie jest całkowicie wypełniony.
Wyjaśnienie: Prawodawca, definiując warunki zatrudnienia, jakie muszą być spełnione dla stosowania estońskiego CIT, nie przewidział możliwości spełnienia warunku poprzez połączenie zatrudnienia w ramach stosunku pracy i w ramach innych stosunków prawnych (alokujących przychód zatrudnionego w innym źródle przychodów w PIT).
MIT Spółka stosująca estoński CIT nie przygotowuje dokumentacji cen transferowych.
FAKT Wybór opodatkowania w formie ryczałtu od dochodów spółek nie zwalnia spółki z obowiązku sporządzania dokumentacji cen transferowych.
Wyjaśnienie: Brak jest przepisów, które wyłączałyby obowiązek sporządzania przez spółkę stosującą estoński CIT dokumentacji cen transferowych i spełniania innych warunków w tym zakresie. ©℗