Od 1 października br. obowiązuje ustawa z 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe (Dz.U. poz. 1626), określana jako SLIM VAT 2, przy czym część jej unormowań jest stosowana już od 7 września br.
Mimo że druga odsłona pakietu zmian upraszczających jest mniej obszerna niż pierwsza, to również pojawiają się wątpliwości co do sposobu ich stosowania. W trakcie szkoleń zadawane są pytania nie tylko dotyczące przepisów, które weszły w życie w trakcie września, lecz także tych obowiązujących od października.
Nawet wyczekiwane zmiany, których celem było dostosowanie prawa krajowego do wspólnotowego, dotyczące zagadnień i instytucji, o których mówiły orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE, budzą pewne wątpliwości uczestników szkoleń. Okazuje się, że polski prawodawca odczytuje niektóre poglądy prezentowane w wyrokach sądu unijnego inaczej niż doradcy podatkowi i podatnicy, co już wkrótce może być kością niezgody i powodem do kolejnych sporów fiskalnych.
Liczba pytań, jakie pojawiają się przy tak w gruncie rzeczy niezbyt obszernej nowelizacji i na dodatek mającej na celu m.in. upraszczanie zasad stosowania VAT, może trochę niepokoić. Jednak już przy okazji pierwszej odsłony SLIM VAT przekonaliśmy się, że nawet w przypadku zmian przewidujących uproszczenia dla podatników konieczne może się okazać wydanie objaśnień ministra finansów. Pozostaje mieć nadzieję, że przy SLIM VAT 2 nie będzie to konieczne, ale z pewnością pomocne w stosowaniu tych regulacji będą zaprezentowane odpowiedzi na pytania uczestników szkoleń.
O co księgowi pytają na szkoleniach
Dostawa łańcuchowa z polskim sprzedawcą towaru jako organizatorem wysyłki
problem Nasze biuro obsługuje przedsiębiorcę, który dokonuje dostawy towarów do kontrahentów z Unii Europejskiej oraz z państw trzecich, w przypadku których towar jest dostarczany do innego podmiotu niż jego bezpośredni klient. Jak należy opodatkować taką dostawę? Czy podlega ona rozliczeniu w polskim VAT?
odpowiedź Według art. 22 ust. 2 ustawy o VAT, w przypadku gdy te same towary są przedmiotem kolejnych dostaw oraz są wysyłane lub transportowane bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy, wysyłkę lub transport przyporządkowuje się wyłącznie jednej dostawie. Cały czas obowiązuje zasada, według której dostawa towarów:
- poprzedzająca wysyłkę lub transport towarów ‒ uznawana jest za dokonaną w miejscu rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów,
- następująca po wysyłce lub transporcie towarów ‒ uznawana jest za dokonaną w miejscu zakończenia wysyłki lub transportu towarów.
Już we wcześniejszych stanach prawnych obowiązywała (i cały czas jest aktualna) zasada, według której w przypadku towarów, które są wysyłane lub transportowane z terytorium kraju na terytorium państwa trzeciego przez nabywcę, który dokonuje również ich dostawy, przyjmuje się, że wysyłka lub transport są przyporządkowane dostawie dokonanej do tego nabywcy, chyba że z warunków dostawy wynika, iż wysyłkę lub transport towarów należy przyporządkować jego dostawie. Dopiero jednak od października 2021 r. prawodawca doprecyzował i wprost wskazał, jak identyfikuje się dostawę ruchomą, w przypadku gdy transport organizuje pierwszy lub ostatni uczestnik transakcji łańcuchowej.
W takim przypadku organizacja transportu przez pierwszego dostawcę powoduje, że jego dostawa jest ruchoma. Jeżeli transportem zajmuje się ostatni uczestnik (finalny nabywca), to dostawą ruchomą jest ta dokonywana do niego.
Co ważne, zmiana w tym zakresie ma charakter jedynie doprecyzowujący. Jak zostało wskazane w uzasadnieniu do projektu: „Celem projektowanych przepisów jest wprowadzenie regulacji, która w przypadku eksportu towarów i wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów określałaby wyraźnie, której dostawie należy przypisać wysyłkę lub transport, gdy w transakcji łańcuchowej podmiotem organizującym transport jest nie nabywca, który dokonuje także dostawy towarów lub podmiot pośredniczący, lecz pierwszy w kolejności dostawca (tj. pierwszy podmiot w łańcuchu) oraz ostatni nabywca (tj. ostatni podmiot w łańcuchu). Takie rozwiązanie nie wpłynie na obecnie stosowaną praktykę, jednak zwiększy pewność prawną podmiotów biorących udział w transakcjach łańcuchowych”.
Jeżeli zatem pierwszym dostawcą jest podmiot krajowy i to on organizuje transport, to jego dostawa powinna być uznana za ruchomą. W konsekwencji tego, jeżeli towar dostarczany jest do klienta w państwie trzecim, to czynność jest eksportem towarów. Fizyczna dostawa do nabywcy w innym państwie unijnym skutkuje tym, że o ile spełnione są warunki podmiotowe właściwe dla wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, sprzedaż powinna być sklasyfikowana jako WDT.
Jednoznaczne zasady korekty w przypadku WNT
problem W ramach SLIM VAT 2 zostało doprecyzowane, jak rozliczać zmiany in minus w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów i imporcie usług. Wynika z tego, że w celu określenia momentu ujęcia korekty należy zbadać, czy jej przyczyny są bieżące, czy historyczne. Zatem w JPK_V7 za który miesiąc ujmujemy zmniejszenie, w przypadku gdy WNT miało miejsce w październiku i wówczas powstał obowiązek podatkowy, towar zostanie zwrócony w listopadzie, a fakturę korygującą dostawca wystawi w grudniu?
odpowiedź W przypadku czynności, dla których podatnikiem jest nabywca, tj. importu usług, WNT i nabycia towarów w kraju od podmiotu zagranicznego (art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT), korekta zmniejszająca musi być uwzględniona w okresie rozliczeniowym, w którym zaistniała podstawa obniżenia podstawy opodatkowania. To oznacza, że w każdym przypadku podatnik musi weryfikować i ustalać, kiedy wystąpiły przesłanki do pomniejszenia podstawy opodatkowania i w tym okresie uwzględnić obniżenie. Jeżeli zatem WNT było prawidłowo opodatkowane w październiku, a w listopadzie nastąpił skuteczny zwrot towaru, to nawet jeżeli sprzedawca wystawił fakturę korygującą w grudniu (czy nawet później) – i bez względu na to, co zostało w niej wskazane – obniżenie podstawy opodatkowania musi być ujęte w JPK_V7M za listopad (jako miesiąc zwrotu, czyli wystąpienia przyczyny obniżenia). W praktyce może to oznaczać konieczność szczegółowej weryfikacji, ale nie więcej pracy, bo według mnie już wcześniej – mimo braku szczególnych regulacji (a może nawet właśnie z tego powodu) – należało stosować taką metodę identyfikacji daty pomniejszenia.
Rozliczenie rabatu w przypadku importu usług
problem Podatnik kupił od zagranicznego kontrahenta usługę reklamy w zagranicznych mediach. Świadczenie zostało zrealizowane w październiku i w tym miesiącu podatnik rozliczy import usług. W grudniu osoba dokonująca zakupu wynegocjowała rabat od ceny tej usługi. W jakim okresie należy uwzględnić korektę? Czy ważne jest to, kiedy została wystawiona faktura korygująca? Czy konieczne jest gromadzenie dowodów potwierdzających uzgodnienie?
odpowiedź Jak już zostało wspomniane, od października 2021 r. prawodawca wprost wskazuje, że korekta zmniejszająca dla czynności opodatkowanych odwrotnie (tj. przez nabywcę) musi być uwzględniona w okresie rozliczeniowym, w którym zaistniała podstawa obniżenia podstawy opodatkowania. Bez znaczenia jest to, czy i kiedy została wystawiona faktura korygująca. Prawodawca nie wymaga, by podatnik w szczególny sposób dokumentował uzgodnienie leżące u podstaw obniżenia, gromadzenia dowodów etc. W praktyce jednak, skoro to data wystąpienia okoliczności obniżenia ma wskazywać moment ujawnienia zmniejszenia w JPK_V7, to gdyby zaistniała potrzeba weryfikacji czy uzasadnienia daty uwzględnienia pomniejszenia w JPK, konieczne może okazać się wykazanie odrębnymi dokumentami, kiedy wystąpiły przesłanki obniżenia, czyli de facto uzgodnienie lub ziszczenie się warunków. Z tym jednak, że – inaczej niż w przypadku sprzedaży krajowej opodatkowanej przez sprzedawcę – bez znaczenia jest to, kiedy podatnik uzyskał dowody dotyczące uzgodnienia.
Rezygnacja ze zwolnienia również w akcie notarialnym
problem Podatnik dokonuje sprzedaży nieruchomości, do której ma zastosowanie zwolnienie. Strony chciałyby zrezygnować ze zwolnienia. Sprzedawca będzie reprezentowany w czasie sporządzania aktu notarialnego przez pełnomocnika. W związku z tym ma wątpliwości, czy oświadczenie o rezygnacji złożone przez pełnomocnika będzie skuteczne dla VAT, czy też musi zrezygnować ze zwolnienia osobiście.
odpowiedź Zwolnienia z VAT mają obligatoryjny charakter, ale w przypadku dostawy nieruchomości zabudowanej, dla której podstawą prawną zwolnienia jest art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, prawodawca godzi się na rezygnację ze zwolnienia. Aby jednak była ona skuteczna, musi być dokonana w odpowiedniej formie i czasie. W stanie prawnym obowiązującym do końca września warunkiem skutecznej rezygnacji ze zwolnienia było złożenie przez strony mające status czynnego podatnika VAT (jeżeli któryś z uczestników transakcji nie miał takiego statusu, rezygnacja była nieskuteczna) oświadczenia o rezygnacji. Co jednak szczególnie ważne, musiało ono być przekazane właściwemu dla ich nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego przed dniem transakcji. W praktyce właśnie to, że bezwzględnie musiało ono być dostarczone do urzędu skarbowego nabywcy przed dniem transakcji (nie wystarczyło przed samą transakcją, np. w tym samym dniu), nastręczało najwięcej problemów. W obecnym stanie prawnym taka formuła rezygnacji ze zwolnienia jest w dalszym ciągu skuteczna, ale nie jest jedyną możliwością. Obecnie oświadczenie stron o rezygnacji ze zwolnienia może być zawarte w akcie notarialnym, do zawarcia którego dochodzi w związku z dostawą takich nieruchomości. Chociażby w ramach ostrożności fiskalnej (a do stracenia jest tutaj dużo – np. brak możliwości odliczenia VAT przez nabywcę) należy przyjąć, że nie może to być odrębny dokument, a konkretnie akt notarialny zbycia nieruchomości. Prawodawca nie stawia przy tym warunku, że oświadczenie mogą złożyć wyłącznie sprzedawca i nabywca osobiście. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby oświadczenie było zawarte w akcie notarialnym, do którego stają pełnomocnicy stron. Wówczas jednak należy zadbać, aby pełnomocnik był umocowany nie tylko do zbycia/nabycia nieruchomości, lecz także do złożenia oświadczenia o rezygnacji ze zwolnienia (dotyczy to zarówno pełnomocnika zbywcy, jak i nabywcy).
Obowiązek podatkowy w WNT powstaje na dotychczasowych zasadach
problem Co powinnam zrobić w sytuacji, gdy opodatkowałam WNT 15. dnia miesiąca następnego po dostawie i w tym miesiącu odliczyłam VAT, a następnie otrzymałam fakturę wystawioną w miesiącu dostawy. Czy SLIM VAT 2 spowodował, że nie muszę cofać się z rozliczeniem?
odpowiedź Zmiany wprowadzone w ramach SLIM VAT 2 w żaden sposób nie wpływają na zasady identyfikacji momentu powstania obowiązku podatkowego w WNT. W dalszym ciągu decyduje moment wystawiania faktury, a przy jej braku obowiązek podatkowy powstaje 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu dostawy. W wyniku nowelizacji prawodawca derogował jedynie przepisy, na podstawie podatnik składający po upływie trzech miesięcy od końca miesiąca powstania obowiązku podatkowego korektę celem wykazania zaległego VAT należnego w związku z nabyciem towarów (w tym w ramach WNT) lub usług historycznie prezentował VAT należny, rozliczając VAT naliczony na bieżąco (o ile przysługiwało mu prawo do odliczenia). Po wejściu w życie SLIM VAT 2 przywrócone zostały zasady znane do końca 2016 r., tj. rozliczając retrospektywnie VAT należny, podatnik w tym samym okresie może wykazać VAT naliczony (o ile przysługuje mu prawo do odliczenia). Dzięki temu eliminowany jest obowiązek zapłaty odsetek. Należy jednak podkreślić, że w ramach nowelizacji SLIM VAT 2 prawodawca w żaden sposób nie zmienił zasad identyfikacji momentu powstania obowiązku podatkowego w WNT, nawet jeżeli wiąże się to z koniecznością przesunięcia momentu opodatkowania. Tym samym w analizowanej sytuacji podatnik skoryguje rozliczenie za okres, w którym było wykazane WNT, pomniejszając zarówno VAT należny, jak i naliczony, by uwzględnić ten podatek (należny i naliczony) w JPK_V7M i VAT UE za miesiąc wystawienia faktury.
SLIM VAT 2 nie wpływa na moment opodatkowania importu usług
problem Jak mam teraz rozliczać VAT od importu usług, gdy usługa była wykonana np. w październiku, ale nie miałam faktury i nie wykazałam go? Czy w związku ze zmianami SLIM VAT 2 mogę opodatkować import usług i rozliczyć VAT dopiero wtedy, gdy dostanę fakturę, np. w grudniu?
odpowiedź Nowelizując ustawę o VAT, prawodawca nie zmienił zasad identyfikacji momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu import usług. Wprowadzone zmiany – analogiczne jak przy WNT (o czym wspomniano już wcześniej) – dotyczą wyłącznie zasad odliczania VAT naliczonego, a dokładniej likwidują „szyk rozłączny”, w ramach którego wykazując VAT należny poprzez korektę złożoną po upływie trzech miesięcy od końca miesiąca powstania obowiązku podatkowego, podatnik dopiero na bieżąco rozliczał VAT naliczony, co skutkowało obowiązkiem zapłaty odsetek, a przejściowo również kwoty VAT. Obecnie opóźnienie i rozliczenie VAT należnego nie wiąże się z koniecznością zapłaty odsetek (pod warunkiem oczywiście, że podatnikowi przysługuje prawo do odliczania VAT). Nie wpływa to jednak na datę opodatkowania importu usług.
Nowe zasady do starych korekt
problem Zmiany wprowadzone w ramach SLIM VAT 2 dotyczące rozliczania VAT naliczonego przy imporcie usług i WNT weszły w życie 7 września. Czy w związku z tym rozliczając korekty za wcześniejsze miesiące, muszę stosować dotychczasowe zasady, np. wykazując WNT za luty 2021 r. VAT należny wykażę historycznie, a naliczony na bieżąco?
odpowiedź Brak przepisów przejściowych, w połączeniu z niekwestionowanym naruszeniem zasad unijnych przez polskie regulacje, które wprowadziły przy odwrotnym opodatkowaniu „szyk rozłączny” (VAT należny historycznie, a naliczony na bieżąco), moim zdaniem skutkuje tym, że nawet korygując rozliczenia za wcześniejsze miesiące (nawet w poprzednich latach), podatnik może zastosować zasadę unijną i w ramach takiej rozliczyć VAT należny i naliczony w tym samym okresie – tutaj w lutym 2021 r.
Przy braku faktury do WNT pracy będzie więcej
problem Czy to prawda, że zmiany SLIM VAT 2 dotyczące rozliczenia WNT bez faktury mogą skutkować częstszymi korektami JPK_V7? Co to znaczy, że w tym samym okresie podatnik rozliczy dwa razy ten sam VAT naliczony?
odpowiedź Mimo wprowadzenia zamian dotyczących odliczania VAT przy transakcjach odwrotnie opodatkowanych (w tym w ramach WNT) prawodawca zachował obowiązek pomniejszenia VAT naliczonego w sytuacji, w której podatnik opodatkował WNT nie mając faktury, odliczył VAT naliczony i do końca trzeciego miesiąca (od końca miesiąca powstania obowiązku podatkowego) nie otrzymał faktury. Czyli jeżeli podatnik rozliczy VAT naliczony, nie otrzymawszy faktury i nie uzyska jej do końca trzeciego miesiąca, licząc od zakończenia miesiąca powstania obowiązku podatkowego, to w JPK_V7 za trzeci miesiąc musi obniżyć VAT naliczony. Po otrzymaniu faktury podatnik może ponownie odliczyć VAT naliczony. Na skutek nowelizacji SLIM VAT 2 późniejsze otrzymanie faktury, tj. już po oddaniu odliczonego uprzednio VAT naliczonego od WNT, przywraca prawo podatnika do odliczenia. Jednak inaczej niż to było w poprzednim stanie prawnym, odliczenie nie jest dokonywane w rozliczeniu za okres otrzymania faktury, ale historycznie: w okresie, w którym rozpoznany był VAT należny od WNT. To w praktyce oznacza konieczność dokonania korekty historycznej JPK_V7 za okres opodatkowania w przeszłości WNT. Czyli chcąc zastosować ponowne odliczenie, podatnik musi zastosować korektę retrospektywną. W wyniku takiej korekty w JPK_V7 za okres powstania obowiązku podatkowego finalnie podatnik wykazuje VAT należny, VAT naliczony z pierwotnego odliczenia oraz VAT naliczony z odliczenia dokonanego w ramach korekty po otrzymaniu faktury. W ogólnym rozliczeniu kwotowo podatnik nie zyskuje, gdyż wcześniej musiał pomniejszyć VAT naliczony za trzeci miesiąc po miesiącu powstania obowiązku podatkowego.
Przy VAT-26 trzeba pamiętać o terminie
problem Podatnik wykorzystuje samochód wyłącznie dla potrzeb działalności opodatkowanej VAT. Pierwszych zakupów dokonuje w październiku, ale VAT-26 złoży dopiero 29 listopada. Czy w takiej sytuacji może odliczać 100 proc. VAT od zakupów dokonanych w październiku?
odpowiedź Od października 2021 r. podatnicy wykorzystujący pojazd samochody wyłącznie dla potrzeb działalności opodatkowanej mają więcej czasu na złożenie i aktualizację VAT-26. Stosowany do końca września siedmiodniowy termin do złożenia VAT-26 został w zauważalny sposób wydłużony. Obecnie podatnik ma czas do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik poniósł pierwszy wydatek związany z pojazdem. Trzeba przy tym pamiętać, że spóźnienie odsuwa w czasie moment niestosowania limitu 50 proc. Jeżeli podatnik uchybi takiemu terminowi złożenia VAT-26, to limitu VAT naliczonego 50 proc. nie stosuje się dopiero wobec zakupów dokonanych w miesiącu, w którym złożył VAT-26. Przy czym odliczenie 100-proc. VAT dotyczy zakupów od początku tego miesiąca, czyli również od tych dokonanych przed zgłoszeniem. Jeżeli zatem podatnik dokona pierwszych zakupów w październiku, to powinien złożyć VAT-26 do 25 listopada. Złożenie VAT-26 dopiero 29 listopada skutkuje tym, że do zakupów z października stosuje się limit 50 proc., a do tych dokonywanych od listopada – również przed 29 listopada – podatnik nie stosuje już tego ograniczenia.
Warto przy okazji wspomnieć, że wydłużony został termin na aktualizację zgłoszenia. Obecnie właściwy jest termin aktualizacji do końca miesiąca modyfikacji zasad korzystania z pojazdu.
Przy uldze na złe długi ważny status nabywcy w momencie zakupu
problem Czy zmiana przez dłużnika statusu czynnego podatnika po dokonaniu zakupu wpłynie na prawo do stosowania ulgi złe dług? Jak zastosować ulgę na złe długi, jeżeli kupujący w momencie zakupu nie był czynnym podatnikiem, a dopiero później został wpisany na listę zarejestrowanych podatników lub odwrotnie – gdy był czynnym podatnikiem przy zakupie, a następnie utracił taki status?
odpowiedź W wyniku stwierdzonej przez Trybunał Sprawiedliwości UE niespójności znacznej części regulacji art. 89a ustawy o VAT z prawem unijnym zostały one zmodyfikowane w ramach SLIM VAT 2. Obecnie obowiązujące przepisy przewidują, że wierzyciel może korzystać z ulgi na złe długi bez względu na to, czy dłużnik – w momencie dostawy i stosowania ulgi – jest w upadłości, likwidacji czy restrukturyzacji, a także czy jest czynnym podatnikiem VAT.
Jeżeli jednak w momencie sprzedaży nabywca nie jest czynnym podatnikiem VAT, to konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków. W przypadku gdy świadczenia zostało dokonane na rzecz innego podmiotu niż czynny podatnik VAT, ulga może mieć zastosowanie o ile:
- wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub
- wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym lub
- wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.
Przy okazji nadmienić należy, że według resortu finansów chodzi o to, by dłużnik nie tylko był czynnym podatnikiem w momencie zakupu, lecz także by kupując, działał jako czynny podatnik. Podkreślić trzeba, że status dłużnika ma znaczenie wyłącznie w momencie sprzedaży, a nie w dniu czy w przeddzień składania JPK_V7 uwzględniającego ulgę.
Tym samym, jeżeli po transakcji dłużnik utracił status czynnego podatnika VAT, nie pozbawia to wierzyciela prawa do ulgi (stosuje ją bez konieczności spełnienia dodatkowych warunków z trzypozycyjnej listy). Z kolei jeżeli podatnik wykonał świadczenie np. dla kontrahenta zwolnionego (podobnie konsumenta), a następnie ten zarejestrował się jako podatnik czynny, dla zastosowania ulgi wierzyciel i tak musi zadbać, by spełniony został jeden z trzech wymienionych powyżej warunków. Innymi słowy, późniejsza, tj. po dokonaniu sprzedaży, zmiana statusu dłużnika nie wpływa na zasady stosowania ulgi na złe długi.
Wydłużenie terminu na zastosowanie ulgi na złe długi
problem Czy nowy trzyletni okres na zastosowanie ulgi na złe długi stosuje się już od 1 października, czy dopiero do wierzytelności powstałych od października 2021 r.? Czy wprowadzenie zmiany oznacza możliwość zastosowania ulgi na złe długi również dla tych wierzytelności, dla których (od końca roku wystawienia faktury) upłynęły już dwa lata, ale jeszcze nie trzy?
odpowiedź W ramach nowelizacji SLIM VAT 2 wydłużono – z dwóch do trzech lat od końca roku wystawienia faktury – okres, w którym wierzyciel może zastosować ulgę na złe długi (chodzi oczywiście o to, do kiedy może być złożona korekta za okres, w którym przypadał 90. dzień od upływu terminu płatności i w ramach tego zastosowana ulga na złe długi). Wobec braku przepisów przejściowych należy według mnie stwierdzić, że podatnicy zyskali możliwość rozliczenia ulgi wobec tych wierzytelności, dla których jeszcze nie upłynął termin trzyletni, tj. takich, dla których 90. dzień od terminu płatności przypadał w 2018 r. (o ile korekta zostanie złożona w okresie od 1 października do końca 2021 r.).
Irlandia Północna poza Unią Europejską, ale nie do końca
problem Mój klient zamierza dokonywać dostaw towarów na rzecz kontrahentów z Irlandii Północnej. Wiem, że w ramach SLIM VAT 2 zostały wprowadzone jakieś zmiany dotyczące transakcji z firmami z Irlandii Północnej. Jak od października mam traktować takie dostawy – jako eksport czy wewnątrzwspólnotową dostawę towarów? Czy te zmiany wpływają na prezentację w JPK_V7 usług wykonywanych lub nabywanych z Irlandii Północnej?
odpowiedź Irlandia Północna zachowała pewien szczególny status mimo zakończonego okresu przejściowego, w czasie którego dla potrzeb VAT Wielka Brytania po wystąpieniu ze Wspólnoty Europejskiej była traktowana jak państwa członkowskie UE. Otóż na podstawie tzw. protokołu irlandzkiego stanowiącego integralną część umowy o wystąpieniu Wielkiej Brytanii dla potrzeb transakcji towarowych w VAT Irlandia Północna traktowana jest jako część Wspólnoty Europejskiej. Zaznaczyć trzeba, że chociaż SLIM VAT 2 zawiera spóźnioną implementację tej zasady, co przejawia się stosowną modyfikacją definicji pojęć „państwo członkowskie” oraz „terytorium Unii Europejskiej” (art. 2 pkt 2 i 3 ustawy o VAT), to już wcześniej – od początku 2021 r. – transakcje towarowe z kontrahentami z Irlandii Północnej są traktowane jako wewnątrzunijne. Dotyczy to zarówno dostaw dokonywanych na rzecz podatników, które uznawane są za wewnątrzwspólnotowe dostawy towarów (tak samo jak w przypadku dostaw do państw członkowskich), jak i dostaw do konsumentów (mogą mieć do nich zastosowanie procedury OSS czy IOSS). Inaczej jest, jeżeli chodzi o świadczenie lub nabycie usług od kontrahentów z Irlandii Północnej. Transakcje usługowe są klasyfikowane jak wykonywane lub odpowiednio nabywane z państwa trzeciego (spoza UE).
O czym warto pamiętać
! Jeżeli w przypadku dostawy łańcuchowej transport organizuje pierwszy dostawca, wówczas jego dostawa jest ruchoma, a jeżeli finalny nabywca – to dostawa dokonywana do niego musi być uznana za dynamiczną.
! W ramach SLIM VAT 2 nie zmodyfikowano zasad wyznaczania momentu powstania obowiązku podatkowego w WNT, imporcie usług czy przy opodatkowaniu dostawy towaru przez nabywcę, a jedynie dano możliwość rozliczenia VAT należnego i naliczonego w tym samym okresie.
! Zmiana statusu dłużnika po dokonaniu sprzedaży nie wpływa na zasady rozliczenia ulgi na złe długi przez wierzyciela.
! Wierzyciel ma prawo do złej ulgi także wtedy, gdy dłużnik nie był i nie jest czynnym podatnikiem VAT, ale w przypadku sprzedaży na rzecz podmiotu niemającego takiego statusu konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków.
! Transakcje towarowe z Irlandią Północną są uznawane za wewnątrzunijne, natomiast dla celów rozliczenia VAT z tytułu świadczenia usług należy ją traktować jako terytorium państwa trzeciego.
Podstawa prawna
art. 2 pkt 2 i 3, art. 17 ust. 1 pkt 5, art. 22 ust. 2, art. 43 ust. 1 pkt 10, art. 29a ust. 15a, art. 30a ust. 1a, art. 43 ust. 10 pkt 2, art. 86, art. 86a ust. 12–14, art. 89a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1626)
ustawa z 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe (Dz.U. poz. 1626)
