Darowizna to umowa, przez którą darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Bezpłatny charakter oznacza, że druga strona umowy (obdarowany) nie musi nic świadczyć w zamian za uczynioną darowiznę.

Przedmiot umowy
Świadczenie na rzecz obdarowanego może w szczególności polegać na przeniesieniu określonych praw z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego (np. prawa własności – Kowalski daje Nowakowi na własność swój stary samochód, użytkowania wieczystego – dotychczasowy użytkownik wieczysty bezpłatnie przekazuje Kowalskiemu działkę w użytkowanie wieczyste), na zapłacie określonej sumy pieniężnej, ustanowieniu pewnych praw majątkowych (np. służebności osobistej – Nowak, nie otrzymując nic w zamian, pozwala Kowalskiemu czerpać wodę z jego studni), zwolnieniu obdarowanego z długu, zniesieniu prawa obciążającego rzecz należącą do obdarowanego (np. Kowalski znosi ustanowioną na jego rzecz hipotekę, która obciąża nieruchomość Nowaka).

Strony umowy
Stronami umowy są darczyńca i obdarowany. W umowie darowizny zarówno po stronie dokonującej darowizny, jak i obdarowanej może występować więcej niż jedna osoba, np. darowizny może dokonać dwóch współwłaścicieli nieruchomości na rzecz jednej osoby, która w ten sposób stanie się wyłącznym właścicielem tej nieruchomości.

Forma darowizny
Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego, natomiast oświadczenie obdarowanego w formie dowolnej. W razie niedochowania formy umowa jest nieważna. Istnieje jednak wyjątek od tej zasady.

Ma on miejsce wtedy, gdy mimo niezłożenia przez darczyńcę oświadczenia w odpowiedniej formie, przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Gdy umowa darowizny dotyczy rzeczy oznaczonych co do tożsamości oraz strony nie zastrzegły, że przeniesienie prawa nastąpi z chwilą wydania rzeczy, to również wtedy umowa zawarta w nieodpowiedniej formie jest ważna.
Powyższe wymogi formy są jednak niewystarczające w przypadku darowizny nieruchomości. Wówczas umowa musi być sporządzona przez notariusza. W przeciwnym razie będzie nieważna.

Darowizna z poleceniem
W umowie darowizny dopuszczalne jest obciążenie obdarowanego obowiązkiem oznaczonego działania lub zaniechania, bez czynienia kogokolwiek wierzycielem. Jest to darowizna obciążona poleceniem.

Obdarowany może odmówić wypełnienia polecenia, jeśli:

* nastąpiła istotna zmiana stosunków po zawarciu umowy (np. znacznie obniżyła się wartość przedmiotu darowizny),
* wyda przedmiot darowizny darczyńcy lub jego spadkobiercom w naturze w stanie, w jakim znajduje się w chwili podniesienia żądania (to uprawnienie nie przysługuje mu jednak, jeśli wykonania polecenia żąda właściwy organ państwowy).

Kiedy darowiznę można odwołać
Darowiznę można odwołać w razie:
* rażącej niewdzięczności obdarowanego w stosunku do darczyńcy (np. ciężkiego naruszenia obowiązków rodzinnych, pobicia, zniewagi, kradzieży, nieudzielenia pomocy w chorobie, uporczywego uchylania się od obowiązku alimentacyjnego). Uprawnienie do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności przysługuje darczyńcy, który jednak nie może odwołać darowizny, jeśli obdarowanemu przebaczył, a także spadkobiercom darczyńcy (po jego śmierci), z powołaniem się na przyczyny, które mógł podnieść darczyńca, jeśli w chwili śmierci był uprawniony do odwołania darowizny lub gdy obdarowany umyślnie pozbawił życia darczyńcę. Uprawnienie do odwołania darowizny wygasa z upływem jednego roku od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego lub w razie przebaczenia obdarowanemu;
* niedostatku darczyńcy. Z tej przyczyny darczyńca może odwołać darowiznę, jeśli pogorszenie sytuacji majątkowej nastąpiło po zawarciu umowy darowizny, a umowa nie została jeszcze wykonana. Pogorszenie sytuacji majątkowej musi polegać na tym, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla utrzymania darczyńcy odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Odwołania darowizny dokonuje się przez złożenie obdarowanemu oświadczenia woli o jej odwołaniu w formie pisemnej.


Opodatkowanie darowizny
Opodatkowanie odbywa się na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Grupy podatkowe
Do grupy I zalicza się: małżonka, zstępnych (np. dzieci, wnuki, prawnuki), wstępnych (np. rodziców, dziadków, pradziadków), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.
Do grupy II zalicza się: zstępnych rodzeństwa (np. bratanków, siostrzeńców, ich dzieci oraz wnuki), rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa (np. bratowa) i rodzeństwo małżonków (np. siostra męża), małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych.
Do grupy III zalicza się wszystkich innych nabywców.


WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Umowa darowizny nieruchomości, jak wszystkie umowy przenoszące własność nieruchomości, bezwzględnie wymaga aktu notarialnego.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Jeśli przedmiotem darowizny ma być rzecz pochodząca z majątku wspólnego małżonków, decyzję o darowiźnie muszą podjąć wspólnie, w przeciwnym razie umowa nie będzie ważna. Ważna będzie darowizna dokonana przez jednego z małżonków bez zgody drugiego, jeśli ten drugi małżonek ją potwierdzi. Zgoda małżonka nie jest konieczna w przypadku przedmiotów o niewielkiej wartości, gdyż nimi małżonkowie mogą rozporządzać samodzielnie.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.

Umowa darowizny kwoty pieniężnej - do wypełnienia

Umowa darowizny kwoty pieniężnej - wzór

Umowa darowizny kwoty pieniężnej - instrukcja

Podstawa prawna
* Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2015, poz. 86).
* Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014r., poz. 121 z zm.).