Bony skarbowe są papierami wartościowymi na okaziciela. Wartość nominalna jednego bonu skarbowego wynosi 10 000 zł. Są one sprzedawane i odkupywane przez Ministra Finansów z dyskontem w drodze przetargów organizowanych przez agenta emisji, działającego na podstawie umowy z Ministrem Finansów.
Tą instytucją finansowa prowadzi też Centralny Rejestr Bonów Skarbowych, w którym dokonuje rejestracji stanu i zmian stanu posiadania bonów skarbowych. Bony skarbowe rejestrowane są na rachunkach bonów skarbowych i kontach depozytowych bonów skarbowych, prowadzonych w ramach CRBS.
Bony skarbowe są emitowane na okresy:
- od 1 do 90 dni
- od 1 tygodnia do 52 tygodni
Ich wartość nominalną określa list emisyjny. Nie mają formy dokumentu. Są rejestrowane na rachunkach bonów i kontach depozytowych bonów, prowadzonych w ramach Rejestru.
Mogą być nabywane przez:
- osoby fizyczne
- osoby prawne
- ułomne osoby prawne
Minister Finansów bez podania przyczyny może bez podania przyczyny, odwołać albo unieważnić przetarg przed przyjęciem ofert lub ogłosić dodatkowy przetarg.
Uczestnicy przetargu składają oferty w postaci elektronicznej, w dniu przetargu lub wcześniej, do godziny określonej w komunikacie o przetargu. Uczestnik przetargu może odwołać złożoną ofertę do tego czasu. W przypadku awarii elektronicznego systemu przetargowego uczestnicy przetargu składają oferty za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość (telefon, faks) na adres wskazany przez agenta emisji. Umowa sprzedaży bonów zostaje zawarta w dniu przetargu z chwilą przyjęcia przez Ministra Finansów oferty złożonej przez uczestnika przetargu. Uczestnicy przetargu otrzymują od agenta emisji, najpóźniej drugiego dnia roboczego po dniu, w którym odbył się przetarg, informację potwierdzającą przyjęcie bądź odrzucenie oferty przez Ministra Finansów. Nie przydziela się ułamkowych części bonów.
Wartość nominalna oferty przedstawionej przez uczestnika przetargu nie może być mniejsza od określonej w komunikacie.
Minister Finansów ogłasza, przed każdym pierwszym w danym miesiącu przetargiem, list emisyjny bonów skarbowych oferowanych na przetargach w danym miesiącu. Natomiast przed każdym przetargiem podaje do publicznej wiadomości informację zawierającą: datę przetargu, kody bonów skarbowych, przewidywaną wartość nominalną bonów skarbowych o danym terminie wykupu oferowanych do sprzedaży na przetargu, okresy, na jakie bony są emitowane.
Oferty zakupu bonów skarbowych składają uczestnicy przetargu w imieniu własnym i na własny rachunek. W ofercie podają oni liczbę bonów skarbowych, które chcą nabyć, oraz cenę z dokładnością do jednego grosza, którą gotowi są zapłacić za każdy bon skarbowy (cena przetargowa).
Przyjęte zostają oferty zakupu bonów skarbowych z ceną wyższą od najniższej przyjętej ceny przetargowej. Natomiast oferty z ceną równą najniższej przyjętej cenie przetargowej mogą być przyjęte w całości lub częściowo. W tym drugim przypadku dochodzi do redukcji ofert.
W przypadku redukcji ofert Minister Finansów określa wartość nominalną sprzedanych bonów o danym terminie wykupu, a NBP podaje stopę redukcji ofert, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.
Po każdym przetargu Minister Finansów podaje do wiadomości publicznej informację o wynikach przetargu zawierającą m.in. wartość nominalną bonów, na które otrzymano ofertę zakupu, wartość nominalną przyjętych ofert, najniższą przyjętą cenę przetargową oraz stopę redukcji ofert, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.
Odkup bonów skarbowych jest dokonywany także w drodze przetargów organizowanych przez NBP.
Minister Finansów wyznacza dzień, w którym odbędzie się przetarg, a przed każdym przetargiem odkupu określa bony skarbowe o danym terminie wykupu przewidywane do odkupu oraz ich wartość nominalną.
W ofercie sprzedaży uczestnicy przetargu określają nominalną wartość bonów skarbowych, które chcą sprzedać, oraz podają cenę z dokładnością do jednego grosza, którą chcieliby uzyskać za każdy bon skarbowy (cena przetargowa), z tym że wartość nominalna ofert z ceną przetargową nie może być mniejsza od określonej w liście emisyjnym.
Po upływie terminu składania ofert sprzedaży Minister Finansów określa dla danego przetargu odkupu najwyższą przyjętą cenę przetargową dla bonów skarbowych o danym terminie wykupu.
Oferty sprzedaży bonów skarbowych z ceną niższą od najwyższej ceny przetargowej zostają przyjęte. Natomiast z ceną równą najwyższej przyjętej cenie przetargowej mogą być przyjęte w całości lub częściowo (redukcja ofert).
W przypadku redukcji ofert NBP podaje stopę redukcji, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.
Informacja o wynikach przetargu odkupu zawiera, odpowiednio dla bonów skarbowych emitowanych z określonym terminem wykupu, m.in. wartość nominalną bonów skarbowych przewidywanych do odkupu, wartość nominalną bonów skarbowych objętych ofertami odkupu, wartość nominalną odkupionych bonów skarbowych, najwyższą przyjętą cenę przetargową i stopę redukcji ofert z najwyższą ceną przetargową, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.
Minister Finansów może odkupywać bony skarbowe przed upływem terminu, na jaki zostały wyemitowane.
Dla drobnych inwestorów bony skarbowe mają dwojakie znaczenie. Po pierwsze, stanowią one istotny składnik portfeli funduszy inwestycyjnych o najwyższym poziomie bezpieczeństwa. „Drobni ciułacze” mogą więc zarabiać na lokowaniu w bony skarbowe pośrednio, np. przez nabywanie i umarzanie jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego. Po drugie, służą one do określania rentowności innych instrumentów, w tym między innymi obligacji trzyletnich, która jest zawsze uzależniona od średniej rentowności 13-tygodniowych bonów skarbowych. W przypadku funduszy inwestycyjnych typu pieniężnego bony skarbowe są często tak zwanym benchmarkiem, czyli punktem odniesienia, do którego zarządzający funduszem porównują swoje wyniki.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Bony skarbowe mogą być przedmiotem swobodnego obrotu, z tym że tylko do ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wykupu.
Podstawa prawna:
* Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 sierpnia 2013 r. w sprawie warunków emitowania bonów skarbowych (Dz.U. z 2013, poz. 1088 z zm.).