Po pierwszej dekadzie rządów w Chinach Xi Jinping skupił władzę w swoich rękach, zacieśnił kontrolę nad społeczeństwem i coraz wyraźniej dąży do zmiany ładu światowego. Komentatorzy nazywają go „przewodniczącym wszystkiego” i określają jako najsilniejszego przywódcę Chin od czasu Mao Zedonga.

W formalnym głosowaniu za wyborem Xi na kolejną pięcioletnią kadencję na stanowisku przewodniczącego ChRL opowiedziało się w piątek wszystkich 2952 obecnych na sali delegatów Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych (OZPL). Nikt nie zagłosował przeciw, nikt nie wstrzymał się od głosu. Xi był jedynym kandydatem – wynika z relacji państwowych chińskich mediów.

Przejęcie sterów KPCh

Gdy w 2012 roku Xi przejmował stery w Komunistycznej Partii Chin (KPCh), niewiele było wiadomo o jego planach politycznych. Eksperci podkreślali, że w awansie do grona najwyższych przywódców najpewniej pomogło mu pochodzenie: jest synem dawnego dygnitarza, rewolucjonisty Xi Zhongxuna.

W pierwszych latach rządów Xi sprawiał wrażenie utalentowanego przywódcy, bliskiego ludziom i ich problemom. Telewizja pokazywała go w tanich jadłodajniach, gdzie sam płacił za posiłki. Wypowiedział otwartą wojnę korupcji i zanieczyszczeniu środowiska. Propaganda określała go mianem „Xi Dada” – „wujek Xi”.

Autorytarne oblicze

Wkrótce jednak pokazał swoje autorytarne oblicze. Przy pomocy szeroko zakrojonej kampanii antykorupcyjnej usuwał potencjalnych rywali z kluczowych komitetów i zastępował ich swoimi lojalnymi stronnikami. W ciągu 10 lat rządów zacieśnił swoją kontrolę nad armią, aparatem bezpieczeństwa i partią, a komentatorzy zaczęli nazywać go „przewodniczącym wszystkiego”.

Dzieciństwo i młodość

Xi urodził się w 1953 roku w Pekinie i pierwsze lata życia spędził w rządowym kompleksie mieszkalnym, gdzie bawił się z dziećmi innych dygnitarzy. Później jego ojciec popadł jednak w niełaskę reżimu, a Xi i jego rodzina stali się celem nagonki w czasie rewolucji kulturalnej. Po jej zakończeniu zaczął studia.

Stopniowo piął się po szczeblach kariery w partii. W 1999 roku został gubernatorem prowincji Fujian, a w latach 2002-2007 był szefem partii w prowincji Zhejiang. Wielu spośród urzędników, których wyniósł na najwyższe stanowiska jako przywódca Chin, to ludzie, którzy współpracowali z nim w tym okresie – w tym numer dwa w partii, nowy premier ChRL Li Qiang.

Kariera polityczna

Zdaniem ekspertów Xi dąży do absolutnej władzy wewnątrz kraju oraz rewizji porządku międzynarodowego, by podważyć dominującą pozycję Stanów Zjednoczonych. W czasie jego rządów znacznie nasiliły się napięcia w relacjach Chin z USA. Pekin wzmacnia presję na Tajwan i modernizuje armię, która coraz aktywniej działa na okolicznych morzach, co prowadzi do tarć w relacjach z sąsiadami.

Dążenie do zmiany porządku i podważenia dominacji USA zbliżyło Xi z Putinem. W lutym 2022 roku, krótko przed rosyjską inwazją na Ukrainę, obaj przywódcy wydali wspólne oświadczenie, które niektórzy uznali za manifest na rzecz nowego ładu światowego. W dokumencie zadeklarowano przyjaźń „bez granic” i bez „zakazanych obszarów współpracy”. Według części badaczy Chiny i Rosję łączy nieformalny antyzachodni sojusz.

Limit kadencji prezydenta

Ponowny wybór Xi na przewodniczącego ChRL nie jest zaskoczeniem. Był możliwy dzięki nowelizacji konstytucji z 2018 roku, gdy wykreślono z niej limit dwóch kadencji głowy państwa. To umożliwia Xi sprawowanie tej funkcji nawet dożywotnio.

Limit kadencji prezydenta wprowadzony został w 1982 roku, gdy krajem rządził Deng Xiaoping – autor odważnych reform gospodarczych, które w ciągu 30 lat uczyniły z Chin drugą gospodarkę świata. Deng chciał w ten sposób uchronić Chiny przed groźbą powrotu do dyktatury, kultu jednostki, chaosu i brutalności z ery przewodniczącego Mao Zedonga, z którym Xi jest coraz częściej porównywany.

anb/ fit/