Deficyt budżetu po maju 2025 r. wyniósł 108 mld zł. Deficyt był dwa razy większy niż przed rokiem

„Porównując dane o wykonaniu dochodów budżetu państwa w zakresie PIT i CIT do wykonania z 2024 r., należy pamiętać, że od 2025 r. w życie weszła reforma finansowania samorządów, która zmieniła udziały JST w PIT i CIT” – podkreśla resort finansów. Żeby wyrównać samorządom straty, jakie ponosiły w wyniku zmian dokonanych przez rządy Zjednoczonej Prawicy w ramach Polskiego Ładu, obecne władze podniosły samorządowe udziały w obu podatkach, zwłaszcza w PIT. Ponadto większą część transferów z kasy państwa do budżetów lokalnych przeniesiono na początek roku.

„Bez reformy udziałów JST dochody budżetu państwa w okresie styczeń–maj wyniosłyby 286,9 mld zł. Byłyby o 25,8 mld zł wyższe niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Oznacza to, że spadek dochodów w porównaniu z ub.r. jest jedynie efektem innego podziału wpływów z PIT i CIT między budżet państwa a JST” – podkreśla resort finansów.

Dochody podatkowe spadają, ale wpływy z VAT rosną – analiza trendów

Dochody podatkowe budżetu centralnego w pierwszych pięciu miesiącach br. wyniosły niecałe 200 mld zł. Były o 15 proc. niższe niż rok wcześniej. Najważniejsze dla oceny stanu państwowej kasy są trendy w podatku od towarów i usług. Wpływy z VAT według resortu finansów wyniosły 138,3 mld zł. Były o 13,3 proc. wyższe niż rok wcześniej. Podatki pośrednie ogółem dały 176,1 mld zł, co oznacza wzrost w porównaniu z podobnym okresem ub.r. o 11 proc. Dynamika jest mniejsza niż w przypadku VAT, bo wpływy z akcyzy są tylko o 2 proc. wyższe niż rok wcześniej. Dała ona 35,3 mld zł. Od początku roku obowiązuje wyższa stawka na alkohole, w marcu weszła w życie podwyżka na wyroby tytoniowe.

W przypadku podatku od osób prawnych w porównaniu z pierwszymi pięcioma miesiącami ub.r. nastąpił spadek wpływów budżetu o 4 proc., do 36,8 mld zł. Natomiast dochody z podatku dochodowego od osób fizycznych są nadal ujemne: MF przekazało samorządom o 20 mld zł więcej, niż otrzymało od podatników. Równocześnie maj był drugim z rzędu miesiącem, w którym kasa państwa zarobiła na PIT: wpływy wyniosły 2,7 mld zł (w kwietniu, czyli w ostatnim miesiącu rozliczeń za 2024 r., było to 6,1 mld zł).

Czy deficyt budżetowy wpłynie na gospodarkę? Ekspert wyjaśnia

– Pozornie słabe dane na temat wpływów budżetowych mają związek ze zmianami dotyczącymi finansowania samorządów. Mamy nadzieję, że sytuacja w drugiej połowie roku będzie się poprawiać – komentuje Piotr Bielski, ekonomista Santander Bank Polska. Zwraca uwagę zwłaszcza na to, co się dzieje z VAT. – Tu wpływy rosną, zarówno w ujęciu nominalnym, jak i w relacji do PKB. To nie tylko dobrze z punktu widzenia budżetu, ale to również pozytywny sygnał dotyczący koniunktury w gospodarce – wyjaśnia ekspert.

Według Bielskiego 12-miesięczna suma wpływów podatkowych to obecnie niecałe 14 proc. PKB, najmniej od początku stulecia. Liczona podobnie suma wszystkich dochodów budżetowych wynosi 15,7 proc. PKB. Niższa była jedynie w połowie 2023 r. – Ale w podatkach pośrednich od dołka na początku 2023 r. notujemy systematyczną poprawę. Obecnie doszliśmy do ok. 11 proc. PKB – zauważa rozmówca DGP.

Wydatki budżetu centralnego – jakie działy pochłaniają najwięcej?

Wydatki budżetu centralnego na koniec maja sięgały 331,3 mld zł. To 36 proc. całorocznego planu. Przed rokiem było podobnie: po pięciu miesiącach realizacja limitu wydatków (mowa o ustawie sprzed jesiennej nowelizacji) wynosiła 36,3 proc.

Największe zaawansowanie wydatków ma miejsce w dziale „gospodarka”. Wynosi niemal 55 proc. całorocznego planu. To rezultat przekazania 19 mld zł na spłatę covidowych obligacji Polskiego Funduszu Rozwoju. W ok. 48 proc. zrealizowano roczne limity wydatków na subwencje ogólne dla JST i budżety wojewodów. Największa nominalnie pula – pieniądze przekazywane Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych – wyniosła od stycznia do maja 70,8 mld zł. To 35,8 proc. planu na cały rok. ©℗