Kwartał z rekordową nadwyżką w budżetach samorządów

41,3 mld zł wyniosła w pierwszych trzech miesiącach br. nadwyżka samorządów lokalnych – wynika z danych Ministerstwa Finansów. To najlepszy pod tym względem kwartał w historii JST. Początek roku zwykle przynosi nadwyżkę w lokalnych budżetach. Deficyty pojawiają się pod koniec roku, gdy rozliczane są projekty inwestycyjne.

Wszystkie typy samorządów odnotowały nadwyżkę budżetową w I kw. 2025 r.

Nadwyżkę odnotowały wszystkie rodzaje JST. Największa jej część przypadła na gminy, gdzie przewaga wpływów nad wydatkami sięgnęła 19,9 mld zł i była o 118 proc. wyższa niż rok wcześniej. Poprawę najmocniej odczuły gminy wiejskie, gdzie nadwyżka była o 143 proc. wyższa niż rok wcześniej. Wyniosła 3,8 mld zł. W gminach wiejskich wzrost wyniósł 110 proc., a łączna kwota nadwyżki przekroczyła 8,9 mld zł. O połowę więcej niż przed rokiem nad kreską były w I kw duże miasta, których łączna nadwyżka wyniosła 11,7 mld zł.

„Wyniki wykonania budżetów JST po I kwartale 2025 r. są dobrym symptomem poprawiającej się sytuacji finansowej samorządu, wynikającej przede wszystkim z efektów działania reformy wprowadzonej nową ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego” – podsumowało Ministerstwo Finansów.

To właśnie modyfikacja mechanizmu transferów do JST z budżetu państwa w głównej mierze stała za wielkością nadwyżki. „Jest to zasługa harmonogramu przekazywania należnych wpływów z podatków dochodowych z budżetu centralnego do JST, gdyż największą skalę transferów zaplanowano właśnie na początek roku” – skomentowali ekonomiści Banku Pekao. Poza tym od tego roku władze lokalne dostają większą niż w przeszłości część wpływów z PIT i CIT.

Najmocniej skorzystały na tym gminy, gdzie wzrost dochodów w porównaniu z I kw. ub.r. wyniósł 29 proc. Wpływy powiatów powiększyły się w ciągu roku o 24 proc. W dużych miastach był wzrost o 19 proc.

Równocześnie gminy najmocniej trzymały się za kieszeń, o czym świadczy średni wzrost wydatków na poziomie 9 proc. W pozostałych rodzajach JST dynamika wydatków przekraczała 10 proc.

Miarą poprawy kondycji samorządów jest to, że w I kw. tylko 36 jednostek odnotowało deficyt (wszystkie to gminy). Rok wcześniej w pierwszych trzech miesiącach na minusie były 193 JST, a dwa lata temu 554. Resort finansów zwraca uwagę, że w I kw. br. wszystkie samorządy odnotowały nadwyżkę bieżącą. Z danych resortu wynika, że ok. 400 jednostek samorządowych zakłada, że w całym bieżącym roku wydatki bieżące będą u nich większe niż dochody bieżące.

Wykonanie budżetów samorządów zapowiedzią ożywienia inwestycyjnego, które wpłynie na całą gospodarkę

„Skala nadwyżki w finansach samorządów – zwłaszcza wobec rocznego deficytu zaplanowanego na 38,6 mld zł – sugeruje, że Polskę czeka wyraźne przyspieszenie inwestycyjne w dalszej części roku, zwłaszcza że w I kw. br. JST przeznaczyły na inwestycje 9,3 mld zł z zaplanowanych na cały rok 120,8 mld zł” – podkreślają analitycy Pekao.

Według ekspertów z Santander Bank Polska pozytywnym sygnałem jest prawie trzykrotny – w porównaniu z analogicznym okresem ub.r. – wzrost wydatków samorządowych finansowanych ze środków unijnych. „Liczby te sugerują, że w danych o PKB za I kw. 2025 r. możemy zobaczyć poprawę w inwestycjach, związaną z przebudzeniem wydatkowania unijnego” – stwierdzili w ubiegłotygodniowym raporcie.

Kwota wydatków majątkowych w porównaniu z pierwszymi trzema miesiącami ub.r. zwiększyła się o 11 proc. W gminach ten wzrost wyniósł 2 proc., ale już w powiatach było to 27 proc., a na szczeblu wojewódzkim wydatki były o 27 proc. większe niż w analogicznym okresie 2024 r.

„Zadłużenie w jednostkach samorządu terytorialnego po I kwartale 2025 r. wyniosło 108,9 mld zł i pozostało na stabilnym poziomie. Dług samorządów w relacji do planowanych dochodów ogółem wyniósł za I kw. 2025 r. 23,7 proc. (analogiczna relacja po I kw. 2024 r. wyniosła 23,9 proc.)” – podał resort finansów. ©℗