Kontrola NIK: W spółkach KOWR zniknęło pół miliarda złotych

Kontrola NIK w spółkach Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa wykazała poważne nieprawidłowości w zarządzaniu i nadzorze, doprowadziły one w latach 2020–2024 do strat na blisko 0,5 mld zł - poinformował w piątek wiceprezes Izby Jacek Kozłowski. Dodał, że skierowano wnioski do prokuratury.

"W spółkach z większościowym udziałem KOWR roztrwoniono ponad pół miliarda złotych. NIK stwierdziła podczas kontroli brak w działaniu tych spółek strategii inwestycyjnej, systemów oceny ryzyka. Zarządzaniem majątkiem zajmowała się niedoświadczona kadra, nie prowadzono też monitoringu oceny rezultatu" - powiedział podczas konferencji wiceprezes NIK Jacek Kozłowski.

Według przekazanych informacji, w niektórych kontrolowanych spółkach nie powołano rad nadzorczych. "Instrumenty, które w normalnym funduszu inwestycyjnym minimalizują ryzyko, w przypadku funduszu, który wydatkował środki publiczne, były zastąpione poleceniami ministra, na podstawie których wydatkowano setki milionów złotych (...) z nonszalancją, bez kontroli i troski o grosz publiczny" - zaznaczył Kozłowski.

Wiceprezes NIK poinformował, że NIK złożyła po kontroli wnioski do prokuratury. "Liczymy na to, że prokuratura oceniając wnioski zwróci uwagę na kwestię nadzoru ludzi, którzy odpowiadają za tę nonszalancję" - powiedział.

Kontrolą objęto lata 2020–2024, kiedy KOWR posiadał 100 proc. lub większościowy udział w kapitale zakładowym w 12 spółkach, w których udziały i akcje objęto lub nabyto na podstawie przepisów ustawy o KOWR.

Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła m.in. funkcjonowanie Rolno-Spożywczej Spółki Inwestycyjnej oraz niezrealizowanie celu przez Terminal Intermodalny Bydgoszcz Emilianowo (TIBE), dla którego ta spółka została utworzona. Wynikało to z nierzetelnego przygotowania przez wspólników TIBE założeń inwestycji budowy terminalu przeładunkowego. Z kolei - jak wskazała NIK - spółka Widawa realizowała zadania w zakresie produkcji rolniczej, jednak nie zawsze funkcjonowała "prawidłowo i rzetelnie".

NIK negatywnie ocenia nadzór właścicielski KOWR. Według Izby spółki, których udziały i akcje ośrodek objął lub nabył na podstawie przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa i ustawy o KOWR "nie spełniły roli, dla których zostały utworzone, tj. realizacji zadań wynikających z polityki państwa, w szczególności w zakresie wdrażania i stosowania instrumentów wsparcia rolnictwa, aktywnej polityki rolnej oraz rozwoju obszarów wiejskich".

Według NIK niezrealizowanie przez trzy spółki, tj. RSSI, KSOW Polowoc i TIBE celów oraz poniesione straty, skutkowało postawieniem ich w stan likwidacji.

Do strat przyczyniły się m.in. nieprawidłowości polegające na zawieraniu niekorzystnych umów handlowych przez RSSI, nieprowadzenie działalności operacyjnej przez TIBE, a w przypadku spółki Widawa - sytuacja na rynku i ceny skupu. "Pomimo ujemnego wyniku finansowego, nie stwierdzono nieprawidłowości w prowadzeniu przez spółki TIBE i Widawa gospodarki finansowej i majątkowej" - zaznaczyła Izba.

Spółki, w których KOWR miał udziały nie spełniły roli - wskazała NIK - dla których zostały nabyte lub utworzone, tj. realizacji zadań wynikających z polityki państwa, w szczególności w zakresie wdrażania i stosowania instrumentów wsparcia rolnictwa, aktywnej polityki rolnej oraz rozwoju obszarów wiejskich.

"Cztery z pięciu spółek celowych utworzonych na podstawie ustawy o KOWR (...), tj. RSSI, TIBE, JAFP i KSOW Polowoc, nie zrealizowały celów nałożonych przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa i pozostałych wspólników, tj. działań w zakresie wsparcia rolnictwa (RSSI), budowy terminalu intermodalnego (TIBE), budowy rynku rolno-spożywczego (JAFP) i zagospodarowania towaru przejętego przez KOWR (KSOW Polowoc). Niezrealizowanie celów lub poniesione straty w działalności były przyczyną postawienia w stan likwidacji trzech spółek, tj. RSSI, KSOW Polowoc i TIBE" - przekazała NIK.