Pierwszy października to dzień, w którym studenci rozpoczynają rok akademicki. Dla większości to najlepszy czas w życiu, pełen wyzwań i przygód z przyjaciółmi. Jednak obecnie coraz więcej studentów musi łączyć życie akademickie z aktywnością zawodową. Nie z wyboru, z konieczności. Powodem są problemy finansowe. Czy studenci muszą polegać tylko na sobie? Zapytaliśmy ekspertów.
Życie studenckie jest pełne wyzwań i okazji do zdobywania nowych doświadczeń. Nie tylko tych naukowych i towarzyskich. Różne źródła przekazują, że studenci coraz częściej podejmują starania w celu połączenia akademickich obowiązków z pracą zarobkową. Młodzi ludzie już nawet dzienne studia licencjackie starają się łączyć z aktywnością zawodową. Z pewnością takie sytuacje determinują ciągle rosnące koszty życia, ale czy studenci muszą być odpowiedzialni za swoje utrzymanie? Czy rodzice mają zobowiązania finansowe wobec swoich studiujących dzieci?
O opinię zapytaliśmy prawników: Pawła Kraśnieja i Mateusza Kortewega – doświadczonych ekspertów specjalizujących się w postępowaniach cywilnych i karnych, świadczących wspólnie pomoc prawną zarówno na rzecz osób fizycznych, jak i spółek handlowych. Legitymujących się wieloletnim doświadczeniem w zakresie spraw cywilnych, rodzinnych, karnych, karnoskarbowych oraz gospodarczych.
Jakie zobowiązania mają rodzice wobec studentów?
Katarzyna Broda: Czy rodzice mają zobowiązania finansowe wobec studiujących dzieci?
Adwokaci: Paweł Kraśniej i Mateusz Korteweg: Co do zasady tak, jeżeli studiujące dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Wówczas rodzic zobowiązany jest ponosić wszelkie koszty utrzymania studiującego dziecka, m.in. koszty wyżywienia, ubrania, czesnego za studia, wynajmu pokoju lub mieszkania, zakupu materiałów edukacyjnych itp.
Do kiedy rodzice są zobowiązani finansowo wobec studiujących dzieci?
Obowiązek dostarczania środków utrzymania, tzw. alimenty, nie są ograniczone przez dojście dziecka do pełnoletności, czy też ukończenie szkoły średniej, czy nawet pewnego etapu studiów. Oznacza to, że rodzice są zobowiązani ponosić koszty utrzymania dziecka studiującego, o ile kontynuowanie nauki zmierza ku podniesieniu kwalifikacji zawodowych dziecka i uzyskania dzięki temu samodzielności finansowej.
Czy studenci mają obowiązek współdzielić z rodzicami koszty własnego utrzymania, w trakcie studiów?
Wszystko zależy od sytuacji finansowej rodziców, jak również od tego, czy wykształcenie dziecka oraz forma studiów pozwalają dziecku podjąć się pracy zarobkowej. W orzecznictwie wskazuje się, że jeżeli dziecko studiuje w systemie dziennym, nie zaniedbuje studiów, zdaje egzaminy we właściwych terminach, plan zajęć na studiach nie pozwala dziecku na podjęcie pracy i dziecko nie posiada żadnego majątku, to wówczas nie można oczekiwać od dziecka, aby współdzieliło koszty własnego utrzymania.
Czy rodzice mają prawo zaprzestać udzielania wsparcia finansowego swoim dzieciom, w przypadku braku oczekiwanych rezultatów studiowania?
Oczywiście zawsze należy brać pod uwagę całokształt okoliczności sprawy. Orzecznictwo jednak zna przypadki uchylenia obowiązku alimentacyjnego po stronie rodziców, których dorosłe dzieci, pomimo uzyskania już kwalifikacji umożliwiających im wykonywanie określonego zawodu, podejmowały dalsze kształcenie, jednak notorycznie zaniedbywały wybrane studia, nie zdawały egzaminów czy kolokwiów, co uniemożliwiło im ukończenie nauki w przewidzianym okresie. W takiej sytuacji, gdy jednocześnie dalsze wykonywanie obowiązku alimentacyjnego przez rodziców wiąże się dla nich ze zbytnim obciążeniem dla ich możliwości zarobkowych, wówczas można rozważyć wywiedzenie powództwa o uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Należy podkreślić, że samo zaprzestanie płacenia, nawet przy braku sprzeciwu dorosłego dziecka nie uchyla obowiązku alimentacyjnego. Potrzebne jest orzeczenie sądu.
Czy da się określić jaką częścią swoich dochodów rodzice powinni wspierać studiujące dzieci?
Nie da się z góry określić takiej kwoty, zawsze będzie to badane na gruncie konkretnej sprawy. Rodzice zobowiązani są do łożenia na swoje dzieci, nawet jeżeli uzyskiwane przez nich dochody są niewielkie. Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje, że określając wysokość obowiązku alimentacyjnego sąd kierować się powinien w pierwszej kolejności usprawiedliwionymi potrzebami uprawnionego do alimentów dziecka, a następnie zarobkowymi i majątkowymi możliwościami zobowiązanych rodziców. Sąd w postępowaniu bada zawsze nie tylko wykazywane przez rodziców dochody, ale także ich możliwości zarobkowe, w przypadku, gdy zachodzi podejrzenie, że mogliby łożyć na dziecko więcej, choć tego nie robią.
Co może zrobić student, jeśli rodzice nie chcą wspierać go finansowo w trakcie studiów?
Niezależnie od możliwości skorzystania z różnych form studenckich zapomóg, może wytoczyć przeciwko rodzicom powództwo o zasądzenie alimentów (lub o ich podwyższenie). Zasadnym będzie przede wszystkim pamiętanie o możliwości złożenia wniosku o zabezpieczenie powództwa, przez co sąd będzie miał możliwość nałożenia na rodziców obowiązku łożenia na dziecko jeszcze przed zapadnięciem wyroku.
Czy praca zarobkowa usprawiedliwia nieobecność studentów na zajęciach?
Czy student może skutecznie usprawiedliwić swoją nieobecność na zajęciach w trakcie studiów, koniecznością wykonywania pracy zarobkowej?
Podstawowym dokumentem do którego należy zajrzeć, aby udzielić właściwej odpowiedzi na przedmiotowe pytanie jest regulamin uczelni wyższej. Dokument ten powinien określać warunki pod jakimi student może usprawiedliwić swoją nieobecność na zajęciach. Krótko mówiąc, możliwość usprawiedliwienia nieobecności przez studenta na zajęciach z uwagi na obowiązki zawodowe jest uzależniona od tego, czy taką możliwość daje studentowi regulamin uczelni wyższej.
Czy student może poprosić o dodatkowy termin egzaminu, powołując się na konieczność wykonywania pracy zarobkowej w trakcie wyznaczonej sesji egzaminacyjnej?
Podobnie jest i w tej sytuacji. Jeżeli regulamin uczelni wyższej, który jest autonomicznym dokumentem każdej uczelni, przewiduje możliwość wystąpienia przez studenta z wnioskiem o dodatkowy termin egzaminu z uwagi na konieczność wykonywania pracy zarobkowej w czasie sesji, wówczas studentowi przysługuje takie uprawnienie.
Czy studenci mogą nie płacić za akademik?
Czy student może nie płacić za mieszkanie w domu studenta, jeśli ma trudną sytuację finansową?
Obecnie nie ma przepisów, które pozwalałyby studentowi nie płacić za mieszkanie w domu studenta. Studenci, których sytuacja finansowa jest trudna i nie mogą liczyć na wsparcie finansowe ze strony rodziców, mogą ubiegać się o bezzwrotne wsparcie finansowe w formie stypendium socjalnego lub zapomogi.