W listopadzie ubiegłego roku w Poznaniu doszło do tragicznego wydarzenia, które wstrząsnęło Polską. Przyczyną śmierci 19-letniej dziewczyny było przedawkowanie fentanylu, potężnego opioidu o działaniu przeciwbólowym. To pierwszy taki przypadek potwierdzony w Polsce, ale niestety, nie jedyny incydent związany z tym niebezpiecznym narkotykiem. Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało zmiany w prawie, by rekreacyjne stosowanie leku stało się trudniejsze.

Fentanyl, substancja sto razy silniejsza od morfiny, jest zwykle przepisywany pacjentom chorym na raka i wydawany wyłącznie na receptę. Jednakże, zdarzają się sytuacje, w których trafia w niepowołane ręce, prowadząc do tragicznych konsekwencji. Tak było w przypadku 19-latki z Poznania, której ciało znaleziono na jednym z osiedli. Początkowo sekcja zwłok nie wykazała przyczyny śmierci, dlatego zlecono dodatkowe badania toksykologiczne, które potwierdziły obecność fentanylu w organizmie dziewczyny.

Plaga fentanylu już w Polsce

Przypadki zażywania fentanylu stają się coraz bardziej powszechne w Polsce, co skłania policję do intensyfikacji działań w tej sprawie. Sytuacja staje się jeszcze bardziej dramatyczna w Żurominie na Mazowszu, gdzie istnieje podejrzenie, że fentanyl mógł być przyczyną śmierci nawet pięciu osób. Pod koniec maja zatrzymano tam dwie osoby podejrzane o handel tą substancją. W związku z zagrożeniem, jakie niesie narkotyk, wojewoda mazowiecki Mariusz Frankowski zwołał zespół zarządzania kryzysowego, który ma omówić kwestie bezpieczeństwa nieletnich podczas zbliżających się wakacji.

Jak uzależnia fentanyl?

Fentanyl to najsilniejszy na świecie lek przeciwbólowy, który szybko uzależnia. Uzależnienie od niego może rozwinąć się w ciągu kilku dni, a wyjście z tego nałogu jest niezwykle trudne. W Stanach Zjednoczonych fentanyl odpowiada za śmierć 70 tysięcy osób rocznie, a problem ten zaczyna być coraz bardziej widoczny również w Europie. W 2022 roku w Europie odnotowano 163 zgony spowodowane fentanylem. Spośród wszystkich nowych substancji psychoaktywnych, to syntetyczne opioidy, takie jak fentanyle i nitazeny, są najgroźniejsze dla życia. Nawet jednorazowe nadużycie może prowadzić do śmierci, powodując ostrą niewydolność oddechową. Młodzi ludzie, którzy eksperymentują z tymi substancjami, często nie zdają sobie sprawy z ogromnego ryzyka, jakie podejmują.

Uzależnienie od fentanylu to jedno z najbardziej niebezpiecznych uzależnień, które może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych i śmierci. U osób uzależnionych od fentanylu pojawiają się liczne fizyczne skutki. Nawet małe dawki tej substancji mogą prowadzić do przewlekłego zatrucia organizmu, objawiającego się nudnościami, wymiotami, zawrotami głowy i chronicznym zmęczeniem. Fentanyl powoduje również poważne problemy z układem oddechowym, prowadząc do depresji oddechowej, co może spowolnić lub całkowicie zatrzymać oddychanie, narażając użytkowników na śmiertelne niebezpieczeństwo. Długotrwałe stosowanie fentanylu powoduje także ból mięśni, stawów, przewlekłe bóle głowy, drgawki oraz trudności z koncentracją i pamięcią. Uzależnienie osłabia układ odpornościowy, co sprawia, że osoby uzależnione są bardziej podatne na infekcje i choroby.

Psychiczne i emocjonalne skutki uzależnienia od fentanylu są równie poważne. Substancja ta wywołuje silne uzależnienie psychiczne, przez co osoby uzależnione odczuwają przemożną potrzebę zażywania narkotyku, co dominuje ich myśli i działania. Często doświadczają one ekstremalnych wahań nastroju, od euforii po głęboką depresję, co prowadzi do uczucia beznadziei, lęku i skrajnej frustracji. Uzależnienie powoduje także izolację społeczną, ponieważ osoby uzależnione zaczynają zaniedbywać relacje z rodziną i przyjaciółmi, tracąc zainteresowanie dotychczasowymi pasjami i obowiązkami.

Społeczne i ekonomiczne skutki uzależnienia od fentanylu są równie niszczące. Uzależnienie często prowadzi do utraty pracy i problemów finansowych, ponieważ koszty związane z zakupem narkotyku oraz utrata zdolności do pracy prowadzą do długów i biedy. Osoby uzależnione mogą również angażować się w nielegalne działania, takie jak kradzieże czy handel narkotykami, aby zdobyć pieniądze na kolejną dawkę, co prowadzi do konfliktów z prawem i częstych pobytów w więzieniu.

Leczenie uzależnienia od fentanylu jest trudne i wymaga zintegrowanego podejścia. Pierwszym krokiem jest detoksykacja, która polega na stopniowym odstawieniu narkotyku pod nadzorem medycznym, co pomaga złagodzić objawy odstawienia. Po detoksykacji konieczna jest terapia, która obejmuje zarówno leczenie farmakologiczne, jak i psychoterapię, aby pomóc osobom uzależnionym radzić sobie z uzależnieniem i wrócić do zdrowego, produktywnego życia.

Ministerstwo Zdrowia chce walczyć z problemem

Ministerstwo Zdrowia w Polsce, w odpowiedzi na rosnące zagrożenie, planuje wprowadzić monitoring recept na opioidowe środki przeciwbólowe, w tym fentanyl. Ministra zdrowia Izabela Leszczyna poinformowała, że od poniedziałku działa system monitorowania przypisywania leków psychotropowych i narkotycznych; codziennie będzie do nie trafiał raport z tego monitoringu. Dodała, że w przypadku niepokojących wniosków będzie on trafiał do Komendy Głównej Policji.

Ministra zdrowia w poniedziałek na konferencji prasowej pytana była o zapowiedziane przez nią wprowadzenie codziennego system monitorowania wystawiania i realizacji recept na opioidy, w tym fentanylu.

Leszczyna przypomniała, że kiedy w czasie pandemii wprowadzono do systemu prawnego teleporady, to razem z nimi weszły w życie tzw. receptomaty. Jednocześnie wskazała, że nie wprowadzono wystarczających ograniczeń prawnych i nie uszczelniono wystarczająco tego systemu.

Jak mówiła w Centrum e-zdrowia istniał i istnieje system monitorowania, ale "nie było żadnej procedury, żadnego regulaminu, żadnego zarządzenia ministra zdrowia, które by mówiło np. w jakich okresach ma być raportowanie". "Nie było też w zasadzie współpracy z policją, a odpowiedzialność (...) kontrolna była w zasadzie rozmyta na różne instytucje i nie do końca wiadomo było kto za co odpowiada" - dodała.

"Już od dzisiaj centrum e-zdrowia monitoruje preskrypcję leków opioidowych, i w ogóle leków psychotropowych i narkotycznych, i każdego dnia dostaję raport jako minister zdrowia. Analizujemy ten raport" - powiedziała.

Policja nie widzi handlu fentanylem?

Czarny rynek opioidów w Polsce również stanowi poważny problem. Handel fentanylem i innymi opioidami, jest trudny do kontrolowania. Jednakże nie zawsze tak jest. W połowie maja Gazeta Prawna opublikowała materiał o handlu narkotykami w sieci. Policja potwierdziła, że problem zna… ale przez miesiąc nic się nie wydarzyło. Na największej grupie w komunikatorze Telegram od tego czasu przybyło… 19 tysięcy wpisów! Bez problemu możemy wyszukać dilera, który w swojej ofercie ma i fentanyl. Nawet jednak handlujący opiatem diler ostrzega by być ostrożnym. W ciągu ostatniego tylko miesiąca na jednej tylko grupie ogłoszeń o sprzedaży fentanylu pojawiło się ponad 170.

ikona lupy />
GazetaPrawna.pl

Dodatkowym problemem jest łatwy dostęp seniorów do silnych leków przeciwbólowych, które po ich śmierci mogą trafiać do niepowołanych rąk.

Przez ostatnie kilkanaście miesięcy policja prowadziła 20 postępowań przygotowawczych związanych z fentanylem, w ich toku ustalono 22 podejrzanych. Policjanci zaznaczyli, że liczba prowadzonych w tych sprawach postępowań stanowią marginalny udział w całości rynku narkotykowego w Polsce. Tylko w 2023 roku policja wszczęła 37 728 postępowań ws. narkotyków.