Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport o stanie ochrony brzegu morskiego Półwyspu Helskiego przed działalnością człowieka. Skontrolowane organy administracji rządowej i samorządowej nie wykorzystały w wystarczającym stopniu przysługujących im uprawnień dotyczących nadzoru i kontroli.
Półwysep Helski jest obszarem o wyjątkowych walorach krajobrazowych i przyrodniczych. Z jednej strony otoczony jest wodami otwartego morza, z drugiej wodami Zatoki Puckiej.
Półwysep Helski jest chronionym obszarem
W celu zasobów środowiskowych półwyspu, został on objęty różnego rodzaju formami ochrony przyrody m.in. wchodzi w skład Nadmorskiego Parku Krajobrazowego. Jego obszar objęty jest Europejską Siecią Ekologiczną Natura 2000. Zagrożeniem dla tego cennego przyrodniczo obszaru była z jednej strony postępująca erozja brzegu powodująca zwiększenie zagrożenia powodziowego od strony morza, a z drugiej strony intensywne użytkowanie rekreacyjne, wynikające z jego położenia i zróżnicowanych przestrzennie walorów przyrodniczo-krajobrazowych unikatowych w skali kraju.
Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę pn. „Ochrona brzegów morskich na Półwyspie Helskim i Mierzei Wiślanej” (P/13/141) obejmującą okres od 2011 r. do 2013 r., która wykazała m.in. nieskuteczność ochrony brzegów morskich Półwyspu Helskiego przed niedopuszczalną ingerencją w tamtejsze środowisko naturalne.
Jak człowiek dewastuje Półwysep Helski?
Raport NIK ujawnił liczne nieprawidłowości. Najwyższa Izba Kontroli z własnej inicjatywy podjęła realizację kontroli, której celem było sprawdzenie czy organy administracji rządowej i samorządowej zapewniły skuteczną ochronę brzegów morskich na Półwyspie Helskim w latach 2020-2023. Kontrola objęła Urząd Morski w Gdyni, Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Gdańsku, Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku, Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Gdańsku, Urzędy Miasta Helu, Jastarni i we Władysławowie.
/>
Co ujawnili kontrolerzy? Raport NIK mówi, ze m.in. wykonano nieuprawnione nawiezienie i nasypanie ziemi, w tym na brzeg morski, na ośmiu polach kempingowych. Dopuszczono również do zlokalizowania w pasie technicznym, w tym na polach kempingowych m.in. szkół sportów wodnych, obiektów handlowych i usługowych w miejscach do tego nieprzeznaczonych.
Z kolei w sprawach sprzedaży nieruchomości bez wymaganej zgody Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni, NIK skierowała dwa zawiadomienia do Prokuratury. Kontrolerzy izby potwierdzili, że z drugiej strony Dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni zapewnił skuteczną ochronę brzegu morskiego przed oddziaływaniem morza. Monitorowany był stan brzegu, odbudowywane były plaże, wydmy. W tych działaniach opierano się na danych uzyskanych metodą lotniczego skanowania laserowego oraz obrazu powierzchni terenu, powstałego w wyniku przetworzenia zdjęć lotniczych lub satelitarnych.
Z raportu dowiadujemy się również stabilność linii brzegowej, zachowanie naturalnego charakteru wybrzeża wydmowego i zabezpieczenie przed powodzią od strony wód morskich zapewniano poprzez naturalne metody ochrony, w tym odbudowę zniszczonych wałów wydmowych, wybudowanie lub odbudowanie płotków wydmotwórczych, wykładanie chrustu wydmotwórczego oraz sadzenie m.in. trawy wydmotwórczej. Dodatkowo Półwysep Helski chroniony jest 20 budowlami umocnienia brzegu będącymi w gestii Urzędu Morskiego w Gdyni, z tego dwoma falochronami, 16 opaskami brzegowymi, umocnieniem Cypla Helu składającym się z trzech odcinków oraz ostrogami.
Człowiek niszczy brzegi morskie
Na stan brzegów morskich wpływ ma również człowiek. Nie zapewniono skutecznej ochrony brzegu morskiego przed nieuprawnioną działalnością. Kontrolowane przez NIK organy nie wykorzystywały w wystarczającym stopniu przysługującym im uprawnień w zakresie nadzoru i kontroli. Najwyższa Izba Kontroli zauważa, że nie wszczęto postępowań administracyjnych w celu ewentualnego wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej. Podobnie jak w 2013 r. ta kontrola wykazała, że przybyło ok. 6 ha lądu, na których zlokalizowano m.in. przyczepy kempingowe. Ustawiono też obiekty szkół sportów wodnych.
W zaleceniach NIK sugerował objęcie większą ochroną brzegów oraz m.in. wzmocnienie nadzoru i kontroli nad obszarami obejmującymi brzegi morskie Półwyspu Helskiego, w tym na terenach pól kempingowych.