Jak podkreślił Rzecznik Praw Obywatelskich brak wykonania obowiązku naprawienia szkody względem podmiotu trzeciego, który nabył w drodze cesji daną wierzytelność od pokrzywdzonego, nie może być uznany za niewykonanie określonego w Kodeksie karnym obowiązku i stać się podstawą do odwieszenia kary.

Rzecznik zastrzegł jednak, że dokonanie takiej cesji - choć ma znaczenie w świetle prawa karnego - nie zamyka kwestii roszczenia. "Fakt ten nie rozstrzyga o cywilnoprawnych konsekwencjach orzeczenia o obowiązku naprawienia szkody, które zachowuje charakter prawomocnego rozstrzygnięcia o roszczeniach wynikających z przestępstwa" - podkreślono w poniedziałkowym komunikacie Biura RPO informującym o tej sprawie.

Sprawa dotyczy kobiety skazanej w 2015 r. na dwa lata więzienia w zawieszeniu na pięć lat za oszustwo co do mienia znacznej wartości wobec spółki prowadzącej działalność gospodarczą. Jednocześnie sąd zobowiązał skazaną do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem przez zapłatę pokrzywdzonej spółce 240 tys. zł.

Reklama

W 2020 r. sąd zarządził wykonanie kary więzienia wobec skazanej, a podstawą tego było jej uchylanie się od obowiązku naprawienia szkody. Zgodnie z Kodeksem karnym "sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany (...) uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku".

Tymczasem skazana wskazywała, że nie uchyla się od orzeczonego wobec niej obowiązku, ale w 2016 r. pokrzywdzona spółka dokonała cesji wierzytelności na rzecz innego wierzyciela. Argumentowała, że pozostaje w kontakcie z obecnym wierzycielem, z którym zawarła porozumienie co do spłaty zadłużenia, natomiast sama pokrzywdzona spółka została już zlikwidowana.

Sąd odwieszając karę uznał jednak, że ani cesja wierzytelności, ani likwidacja wierzyciela, nie mają znaczenia z punktu widzenia prawa karnego. Z takim rozstrzygnięciem nie zgodził się RPO.

"Analiza danych z akt sprawy nie pozostawia wątpliwości, że na podstawie umowy przelewu wierzytelności między spółką a cesjonariuszem doszło do przeniesienia praw do wierzytelności ciążącej na skazanej z tytułu obowiązku naprawienia szkody. Okoliczności tej sąd nie nadał właściwego znaczenia, choć miała kardynalne znaczenie dla rozstrzygnięcia" - ocenił Rzecznik.

Wprawdzie - zdaniem Rzecznika - roszczenia odszkodowawcze, jako prawa majątkowe, mogą być przedmiotem cesji, ale w sytuacji dokonania przez pokrzywdzonego cesji roszczeń wynikających z orzeczonego na jego rzecz obowiązku naprawienia szkody, wykonanie takiego obowiązku na gruncie prawa karnego staje się bezprzedmiotowe.

"Nie było zatem podstawy do uznania przez sąd, że niewykonanie przez skazaną obowiązku naprawienia szkody stanowiło okoliczność uzasadniającą zarządzenie wykonania kary. Tym samym doszło do rażącej obrazy przepisu prawa karnego materialnego, co sąd powinien był dostrzec" - podkreślił w kasacji zastępca RPO Stanisław Trociuk.

Dlatego RPO wniósł w kasacji, aby Sąd Najwyższy wstrzymał wykonanie zaskarżonego postanowienia o odwieszeniu kary więzienia wobec skazanej, a następnie uchylił je oraz umorzył postępowanie wykonawcze. (PAP)

autor: Marcin Jabłoński

mja/ par/