Obchody to nie tylko hołd oddawany 1 sierpnia o godz. 17.00 w godzinie „W”. W niektóre inicjatywy, m.in. Muzeum Powstania Warszawskiego, można włączyć się również zdalnie.

ORGANEK Z „BROKIEM”
Tegoroczne obchody 77. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego rozpoczął koncert Tomasza Organka wraz z zespołem i gośćmi: Magdą Umer, Ralphem Kamińskim oraz Klaudią Szafrańską. Atrakcją wieczoru była premiera płyty „Ocali nas miłość”. Inspiracją dla zawartych na niej utworów były zdjęcia jednego z najbardziej znanych powstańczych fotoreporterów Eugeniusza Lokajskiego „Broka”. Treść każdej z ośmiu piosenek odwołuje się do innej jego fotografii.
LOKAJSKI W NOWEJ ODSŁONIE
Koncert i płyta Organka to też nawiązanie do najnowszej publikacji Muzeum Powstania Warszawskiego. „Album fotograficzny Eugeniusza Lokajskiego” jest drugim wydaniem – zmienionym i rozszerzonym – książki, która po raz pierwszy ukazała się 14 lat temu. Dzięki możliwościom, jakie daje nowoczesna technologia, a przede wszystkim digitalizowanie negatywów, album prezentuje nowe spojrzenie na Powstanie Warszawskie. To wojenny reportaż z 1944 r. utrwalony na kliszy fotograficznej. Ponad 300 niekadrowanych fotografii z Powstania Warszawskiego, 133 rozpoznanych z imienia i nazwiska uczestników walk oraz nowe fakty: dokładne daty i rozpoznane miejsca, budynki, adresy. Kadry mają niezwykłą siłę wyrazu i sprawiają, że stajemy się uczestnikami tamtych wydarzeń, dzielimy z Powstańcami chwile radości i smutku, dumę ze zwycięstwa i cierpienie z powodu klęski.
PAMIĘĆ „W” KADRZE
Tegoroczne obchody niosą też wyzwanie dla współczesnych fotografów. Do 6 sierpnia można zgłaszać prace do trzeciej już edycji konkursu fotograficznego Pamięć „W” kadrze. Przedmiotem oceny jurorów będą najlepsze zdjęcia wykonane podczas tegorocznych obchodów rocznicy Powstania Warszawskiego na całym świecie. Ich tematem mogą być oficjalne uroczystości, koncerty, akcje społeczne, ale też indywidualne inicjatywy – jednym słowem wszystko, co dotyczy upamiętnienia Powstania Warszawskiego. Fotografie można wysłać na: foto@1944.pl.
OPOWIEŚĆ O GENERALE
Ważnym wydarzeniem z pogranicza historii i literatury jest też publikacja pierwszej biografii generała Zbigniewa Ścibora-Rylskiego. AK-owca, lotnika, wielkiego patrioty, normalnego człowieka w nienormalnych czasach. Autorem publikacji „Motyl Ścibor-Rylski. 101 lat Polski, czyli opowieść o generale” jest Sebastian Pawlina.
Kolejną tegoroczną publikacją jest wydana nakładem Muzeum pozycja „Rozkazy dowództwa Powstania Warszawskiego”, inaugurująca serię „Źródła polskie do dziejów Powstania Warszawskiego”.
WSPÓLNE ŚPIEWANIE
W minionym pandemicznym roku narodził się pomysł, by niezależnie od obostrzeń znaleźć sposób celebrowania kolejnych obchodów i złożenia hołdu powstańcom. A to poprzez wspólne, choć jednak osobne śpiewanie powstańczych piosenek. Członkowie „chóru” śpiewali samodzielnie, w domu, z rodzinami, z przyjaciółmi, solo i w duetach. Organizatorzy z Muzeum Powstania Warszawskiego przy wsparciu zaproszonych artystów zmontowali obraz i dźwięk oraz nałożyli głosy tak, by z indywidualnych śpiewów powstał wirtualny chór, który odśpiewał „Pałacyk Michla”.
W tym roku ta ciekawa akcja znalazła kontynuację. Uczestnicy przedsięwzięcia nagrali wspólnie „Warszawskie dzieci”. Niezależnie od tego 1 sierpnia o godz. 20.30 w parku Wolności obok Muzeum Powstania Warszawskiego mieszkańcy stolicy i goście spotkają się, by wspólnie śpiewać już na żywo. Wydarzenie nosi tytuł „Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki”.
Od 1 (premiera) do 5 sierpnia codziennie o 20 w gmachu Muzeum, w Sali pod Liberatorem będzie natomiast prezentowany spektakl teatralny „Nazywam się Tamara Biakow i jestem legendą” w reżyserii i wykonaniu Ewy Błaszczyk. Przedstawienie jest koprodukcją Teatru Studio oraz Muzeum Powstania Warszawskiego.
WOLNOŚĆ ŁĄCZY
Ważnym elementem corocznych obchodów rocznicowych jest harcerski zlot pod hasłem „Nasze pojutrze…”. Nawiązuje ono do program ideowego Szarych Szeregów sprecyzowanego przez Aleksandra Kamińskiego – wychowania przez walkę. „Dziś” – oznaczało działanie w konspiracji, „Jutro” –przygotowanie do otwartej jawnej walki zbrojnej z okupantem , „Pojutrze” – odbudowę wolnej Polski. Warto podkreślić, że w organizacji zlotu uczestniczą wszystkie działające na terenie stolicy i na co dzień konkurujące ze sobą organizacje harcerskie. O godzinie „W”, 1 sierpnia o godzinie 17 harcerze wraz z wolontariuszami z Muzeum Powstania Warszawskiego w ramach akcji „Wolność łączy” będą wskazywać przechodniom miejsca pamięci o Powstaniu i nakłaniać ich do zatrzymania się w nich na chwilę zadumy.
MARSZ PAMIĘCI
W czwartek, 5 sierpnia rocznicowe aktywności przeniosą się na Wolę. O godz. 18 rozpocznie się uroczystość w hołdzie ludności cywilnej tej stołecznej dzielnicy. Uczestnicy spotkają się przy pomniku Pamięci 50 Tysięcy Mieszkańców Woli Zamordowanych przez Niemców podczas Powstania Warszawskiego 1944, na skwerze Pamięci w widłach ul. Leszno i al. „Solidarności”. Godzinę później z tego miejsca wyruszy Marsz Pamięci. To uroczyste przejście w kierunku cmentarza Powstańców Warszawy upamiętniające mieszkańców stolicy, którzy zginęli podczas Powstania Warszawskiego – w trakcie marszu będą wyczytywane ich nazwiska. Marsz zakończy się o godz. 20.30 zapaleniem zniczy pod pomnikiem Polegli Niepokonani i na wystawie „Zachowajmy ich w pamięci” poświęconej ofiarom cywilnym Powstania Warszawskiego w parku Powstańców Warszawy.
CYKLIŚCI W HOŁDZIE BOHATEROM
W sobotę, 7 sierpnia o godz. 17.00 wyruszy rowerowa Masa Powstańcza 2021. Trasa przejazdu będzie wiodła szlakiem powstańczych szpitali.
KORZENIE PAMIĘCI
Przez cały czas obchodów, a także w kolejnych dniach i miesiącach trwała będzie akcja „Korzenie pamięci”. To tegoroczna Inicjatywa Muzeum Powstania Warszawskiego z okazji 77. rocznicy wybuchu walk. Adresowana jest do potomków Powstańców Warszawskich – ich dzieci, wnuków, krewnych.
Jest próbą zmierzenia się z tym, co nieuchronne. Powstańcy gasną na naszych oczach, a misją całego zespołu Muzeum Powstania Warszawskiego jest nie dopuścić, by zgasła również pamięć o ich życiu, dokonaniach, marzeniach. Ich potomkowie są więc prawdziwymi skarbnicami pamięci. Pamiętają swoje babcie i swoich dziadków, z ich zwyczajami, rytuałami, zasadami, mądrością i prawdą, którą w sobie nosili. To oni wiedzą najlepiej, czego się bali, czego pragnęli, o czym marzyli, dlaczego walczyli.
Z tą myślą Muzeum zaprasza młodsze pokolenie do współtworzenia akcji „Korzenie pamięci”. Zachęca potomków Powstańców do wypełnienia ankiety, która dotyczy wspomnień i tradycji rodzinnych. Wśród pytań znajdziemy dotyczące usposobienia i charakteru bohatera, jego opowieści o powstańczej przeszłości. Czy sam zaczynał wspominać swoje doświadczenia, czy trzeba było go do tego zachęcać lub namawiać? Co wspominał najchętniej? Czy były tematy, których unikał, o czym mówić nie chciał? Jakie momenty wspominał z wyraźnym wzruszeniem, a które z opowieści poruszały najbardziej członków rodziny? I czy powstańcza przeszłość przodka miała znaczenie na miejsce w życiu, w jakim znajdują się teraz członkowie jego rodziny?
Oprac. AO
Centrum Informacyjne Obchodów 77. rocznicy Powstania Warszawskiego
Muzeum Powstania Warszawskiego, ul. Grzybowska 79
22 376 68 36, 22 376 68 37, 22 539 79 36
O autorach:
Anna Ochremiak – dziennikarka, redaktor Otwartego Przewodnika Krajoznawczego
Małgorzata Czerwińska-Buczek – wolontariuszka-przewodniczka w Muzeum Powstania Warszawskiego, dziennikarka, autorka kilku książek o Powstaniu Warszawskim Michał Komuda – historyk, publicysta, fotograf, pracownik Muzeum Powstania Warszawskiego