Włączenie Polski do Visa Waiver Program nie oznacza otwarcia amerykańskich granic dla wszystkich, którzy chcieliby tam pojechać.
Od kilku dni Polska jest w grupie państw, których obywatele mogą podróżować do Stanów Zjednoczonych bez wcześniejszego ubiegania się w placówce konsularnej o promesę wizową. Stało się to możliwe po wielu latach, bo odsetek odmów spadł poniżej trzech procent. Jest to podstawowe kryterium włączenia do programu.
Od 11 listopada zamiast wiz B1/B2 wystarczy elektroniczna autoryzacja w systemie ESTA (Electronic System for Travel Authorization). Wniosek trzeba złożyć przez internet nie później niż 72 godziny przed planowanym wylotem. System poprosi o szereg szczegółowych informacji na temat m.in. zatrudnienia, wykształcenia czy wcześniejszego pobytu w USA. Trzeba też mieć paszport biometryczny. Ten zaś musi być ważny przynajmniej 90 dni od momentu wjazdu do USA.
Złożenie wniosku kosztuje 14 dol. (to ułamek kwoty 160 dol., wymaganej od osób ubiegających się dotychczas o wizę turystyczną czy biznesową) i pozwala na wielokrotne wjazdy na teren USA w ciągu dwóch lat. Ale z zastrzeżeniem, że czas jednorazowego pobytu nie przekroczy 90 dni.
Ruch bezwizowy dotyczy jednak tylko dwóch rodzajów wyjazdów: turystycznych (gdy celem jest rekreacja, w tym wakacje, święta, rozrywka, wizyty u przyjaciół lub rodziny, odpoczynek, leczenie, występy w wydarzeniach muzycznych lub sportowych bez pobierania wynagrodzenia), oraz profesjonalnych. Chodzi tu o konsultacje z partnerami biznesowymi, naukowe, edukacyjne, zawodowe lub biznesowe zjazdy czy konferencje, negocjowanie kontraktów. Trzeba mieć przy sobie bilet powrotny lub bilet na dalszą podróż.
W przypadku biletu elektronicznego wymagana jest kopia planu podróży, którą należy przedłożyć urzędnikowi imigracyjnemu. Uczestnictwo w ruchu bezwizowym nie daje całkowitej gwarancji wpuszczenia na terytorium USA. Ostateczna decyzja leży po stronie amerykańskiego funkcjonariusza imigracyjnego na lotnisku. Ma on prawo odesłać do kraju każdą osobę, która wzbudzi jego podejrzenia co do celu wizyty.
Każdy, kto ma ważną wizę, wciąż będzie mógł z niej korzystać. Zgodnie z wcześniej obowiązującymi zasadami podróżujący mogą przebywać na terenie USA do sześciu miesięcy.
Polscy obywatele, którzy otrzymali odmowę w systemie ESTA, będą musieli ubiegać się o wizę podobnie jak każdy, kto chce w USA studiować, pracować albo jedzie tam na dłużej niż trzy miesiące. Przedłużanie pobytu w trakcie podróży po Stanach nie jest możliwe. A wyjazd poza Stany „na chwilę”, np. na jeden dzień do Kanady, i próba powrotu, gdy spędziło się dłuży okres w USA, może wzbudzić podejrzenia urzędnika.
Program ruchu bezwizowego nie obejmuje też osób, które przebywały w Iraku, Iranie, Syrii, Sudanie, Libii lub Jemenie po 1 marca 2011 r. Wobec nich obowiązuje normalna procedura ubiegania się o promesę wizową, tak jak to miało miejsce dotychczas. Obywatele krajów należących do programu ruchu bezwizowego, którzy są zarazem obywatelami Iraku, Iranu, Sudanu lub Syrii, także nie zostaną wpuszczeni.
Trzeba też dodać, że uczestnictwo w Visa Waiver Program nie jest dane raz na zawsze. Może być wypowiedziane w każdym momencie, jeśli władze amerykańskie tak uznają, głównie jeśli obywatele danego kraju zaczną masowo podejmować nielegalną pracę w USA.
VWP wszedł w życie w 1986 r. w celu wspomagania rozwoju turystyki i zacieśniania więzów USA z sojusznikami. W jego ramach corocznie przyjeżdża do USA ok. 20 mln osób. Programem objętych jest 38 państw, w tym 23 kraje Unii Europejskiej (wiz potrzebują jeszcze tyko Bułgarzy, Chorwaci, Cypryjczycy i Rumuni).
Ci, którzy dostaną decyzję odmowną w ramach formularzu ESTA albo tradycyjnej procedury zabiegania o wizę w konsulacie, będą się mogli po jakimś czasie ubiegać o jej uchylenie, ale będzie się to odbywało na takich samych zasadach, jakie obowiązują dziś.
Konieczna będzie wizyta w placówce konsularnej. Warto również pamiętać, że na tych, którzy mają na swym koncie np. wykroczenie drogowe na terenie USA i nie opłacili grzywny lub nie stawili się na rozprawie sądowej, może być wydany nakaz aresztowania i wówczas mogą pojawić się problemy przy ponownym wjeździe do USA. Zniesienie wiz w ramach opisywanej procedury nie zmieni sytuacji osób znajdujących się w USA, jeśli chodzi o możliwość naturalizacji. Ci, którzy wjadą na teren Stanów Zjednoczonych w ramach Visa Waiver Program, nie będą mogli starać się o zieloną kartę ze względu na wzięcie ślubu z obywatelem amerykańskim. Takie osoby będą musiały wrócić do kraju ojczystego i tam oczekiwać na przeprowadzenie procedury.