Co w sprawozdaniu Rb-ST wpisywać w pozycji „Stan środków na rachunku budżetu JST”? Dlaczego trzeba wykazać odsetki w Rb-27S, gdy złożono wniosek o ich umorzenie.
Mam wątpliwość odnośnie do sprawozdania Rb-ST. Czy w pozycji „Stan środków na rachunku budżetu JST” wykazywać jedynie saldo konta 133, czy też dodatkowo salda np. 135, 139?
Konto 133 to „Rachunek budżetu”. Z jego opisu wynika m.in., że służy do ewidencji operacji pieniężnych dokonywanych na bankowych rachunkach budżetu. Na stronie Wn konta 133 ujmuje się wpływy środków pieniężnych na rachunek budżetu, w tym również spłaty dotyczące kredytu udzielonego przez bank na rachunku budżetu, oraz wpływy kredytów przelanych przez bank na rachunek budżetu, w korespondencji z kontem 134. Na stronie Ma konta 133 ujmuje się wypłaty z rachunku budżetu, w tym również wypłaty dokonane w ramach kredytu udzielonego przez bank na rachunku budżetu (saldo kredytowe konta 133) oraz wypłaty z tytułu spłaty kredytu przelanego przez bank na rachunek budżetu, w korespondencji z kontem 134. Na koncie 133 ujmuje się również lokaty dokonywane ze środków rachunku budżetu. Konto 133 może wykazywać saldo Wn lub saldo Ma. Saldo Wn konta 133 oznacza stan środków pieniężnych na rachunku budżetu, a saldo Ma konta 133 ‒ kwotę wykorzystanego kredytu bankowego udzielonego przez bank na rachunku budżetu.
Z kolei konto 135 to „Rachunek środków na niewygasające wydatki”. Z jego opisu wynika m.in., że służy do ewidencji operacji pieniężnych na rachunku bankowym środków na niewygasające wydatki. Na stronie Wn konta 135 ujmuje się wpływy środków pieniężnych na rachunek środków na niewygasające wydatki, w korespondencji z kontem 133. Na stronie Ma konta 135 ujmuje się wypłaty z rachunku środków na niewygasające wydatki na pokrycie wydatków niewygasających, w korespondencji z kontem 225. Konto 135 może wykazywać saldo Wn oznaczające stan środków pieniężnych na rachunku środków na niewygasające wydatki. Natomiast konto 139 to „Inne rachunki bankowe”. W opisie do tego konta m.in. podano, że służy do ewidencji operacji dotyczących środków pieniężnych wydzielonych na innych rachunkach bankowych niż rachunki bieżące, w tym na rachunkach pomocniczych i rachunkach specjalnego przeznaczenia. Na stronie Wn konta 139 ujmuje się wpływy wydzielonych środków pieniężnych z rachunków bieżących, sum depozytowych i na zlecenie. Na stronie Ma konta 139 ujmuje się wypłaty środków pieniężnych dokonane z wydzielonych rachunków bankowych.
Przechodząc zaś do aspektu sprawozdawczego dotyczącego sprawozdania Rb-ST, należy odnieść się do przepisów rozporządzenia ministra finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Zgodnie z nim Rb-ST to sprawozdanie o stanie środków na rachunkach bankowych jednostki samorządu terytorialnego. Wzór sprawozdania stanowi załącznik nr 30 do rozporządzenia. We wspomnianym wzorcu wyszczególniono pozycję „Stan środków na rachunku budżetu jednostki samorządu terytorialnego (w tym środki niewykorzystanych dotacji w roku budżetowym, środki dotacji i subwencji przekazane w grudniu na styczeń następnego roku)”. W instrukcji sporządzania ww. sprawozdania podano zaś, że w sprawozdaniach rocznych wykazuje się stan środków na rachunku budżetu jednostki samorządu terytorialnego na podstawie dowodów bankowych. W części „Informacja o stanie środków na rachunkach bankowych jednostki samorządu terytorialnego” wykazuje się stan środków pieniężnych na rachunku środków na niewygasające wydatki na podstawie dowodów bankowych.
Na kanwie ww. przepisów i podanego stanu faktycznego szczególnie pomocne będzie stanowisko zawarte w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach z 5 grudnia 2022 r. (znak WK-610/32/4/22). Katowicka RIO stwierdziła, że: „W latach (…) nieprawidłowo sporządzano Rb-ST roczne sprawozdanie o stanie środków na rachunkach bankowych jednostki samorządu terytorialnego na dzień odpowiednio (…) poprzez wykazywanie w pozycji stan środków na rachunku budżetu jednostki samorządu terytorialnego kwoty innej niż wynikająca z salda konta 133”. Powyższe było niezgodne z par. 22 ust. 1 ww. instrukcji sporządzania sprawozdań budżetowych. Błąd polegał na tym, że w sprawozdaniu wykazywano środki wynikające z sald na rachunku bankowym budżetu konto 133 „Rachunek budżetu” powiększone o saldo z konta 135 oraz o saldo konta 139 „Inne rachunki bankowe”.
Dlatego w sprawozdaniu Rb-ST należy wykazywać w podanej pozycji saldo konta 133, a nie dodatkowo kwot wynikających z sald innych kont. ©℗
Podstawa prawna
załącznik nr 30 do rozporządzenie ministra rozwoju i finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 342)
rozporządzenie ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. poz. 144)
Czy w sprawozdaniu Rb-27S za 2022 r. należy ująć odsetki, które mają być umorzone przez wójta pod koniec stycznia, gdy zostanie przeprowadzone postępowanie? Odsetki wynikają z salda Wn konta 221. Wniosek o umorzenie dłużnik złożył w drugiej połowie grudnia.
Skoro w pytaniu mowa o koncie 221, warto wstępnie przypomnieć jego zastosowanie. Konto to posiada oznaczenie: „Należności z tytułu dochodów budżetowych”. Służy ono do ewidencji należności jednostek z tytułu dochodów budżetowych. Na stronie Wn konta 221 ujmuje się ustalone należności z tytułu dochodów budżetowych i zwroty nadpłat. Na stronie Ma konta 221 ujmuje się wpłaty należności z tytułu dochodów budżetowych oraz odpisy (zmniejszenia) należności. Z punktu widzenia podanego stanu faktycznego kluczową rolę odgrywają jednak przepisy zawarte w rozporządzeniu ministra finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej. W par. 9 ust. 1 i 2 rozporządzenia postanowiono, że kierownicy jednostek, kierownicy jednostek obsługujących i naczelnicy urzędów skarbowych są obowiązani sporządzać sprawozdania rzetelnie i prawidłowo pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym. Poza tym kwoty wykazane w sprawozdaniach powinny być zgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej.
Zatem z powyższego należy wnioskować, że dane z ewidencji księgowej powinny mieć odzwierciedlenie w danych sprawozdawczych, w tym przypadku w sprawozdaniu Rb-27S.
Z punktu widzenia sygnalizowanych wątpliwości na szczególną uwagę zasługują jednak zapisy zawarte w instrukcji sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego – stanowiącej załącznik nr 37 do rozporządzenia. Tamże m.in. przewidziano kolumnę 9 ‒ „Należności pozostałe do zapłaty (ogółem)”. Z opisu zawartego w par. 3 ust. 1 pkt 7 ww. załącznika wynika z kolei m.in., że: „w kolumnie «Należności pozostałe do zapłaty» wykazuje się kwoty stanowiące różnicę pomiędzy kwotami wykazanymi w kolumnie «Należności» oraz kwotami wykazanymi w kolumnach «Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)» i «Potrącenia» z uwzględnieniem nadpłat”.
Uwzględniając ww. przepisy, należy wskazać, że brak wykazania należności z odsetek w sprawozdaniu byłby naruszeniem prawa. Nie ma przy tym znaczenia, że jeszcze w grudniu 2022 r. został złożony wniosek o umorzenie odsetek, skoro jego rozpoznanie ma nastąpić dopiero pod koniec stycznia 2023 r. W konsekwencji na koniec 2022 r. zadłużenie odsetkowe wobec gminy istniało, co zresztą ma potwierdzenie w ewidencji księgowej. Dlatego zaniechanie wykazania należności odsetkowej w sprawozdaniu Rb-27S byłoby naruszeniem przepisów rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Późniejsze umorzenie należności przez wójta gminy, co ma mieć miejsce po zakończeniu roku budżetowego, nie wpływa na ww. powinność. ©℗
Podstawa prawna
rozporządzenie ministra rozwoju i finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 342)
par. 9 ust. 1 i 2 oraz załącznik nr 37 do rozporządzenia ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. poz. 144)
Pod koniec stycznia zostanie podjęta uchwała rady miejskiej o utworzeniu środowiskowego domu samopomocy (jednostka budżetowa). Jako skarbnik mam wątpliwość – czy jednostka ta ma składać miesięczne sprawozdania jednostkowe Rb-27S, gdy nie będzie miała żadnych dochodów?
Skoro zapytanie dotyczy jednostki organizacyjnej w postaci środowiskowego domu samopomocy, warto wstępnie przypomnieć regulacje prawne ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Z art. 12 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 u.f.p. wynika, że jednostki budżetowe, z zastrzeżeniem odrębnych ustaw, tworzą, łączą i likwidują: organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego ‒ gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe. Podczas tworzenia jednostki budżetowej organ nadaje jej statut, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej, oraz określa mienie przekazywane tej jednostce w zarząd. Znaczenie tu ma także ustawa o pomocy społecznej (dalej: u.p.s.). Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 5 u.p.s. do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę należy prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Natomiast w art. 51a u.p.s. postanowiono m.in., że ośrodkami wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi są: środowiskowy dom samopomocy lub klub samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi, które w wyniku upośledzenia niektórych funkcji organizmu lub zdolności adaptacyjnych wymagają pomocy do życia w środowisku rodzinnym i społecznym, w szczególności w celu zwiększania zaradności i samodzielności życiowej, a także ich integracji społecznej. Środowiskowy dom samopomocy świadczy usługi w ramach indywidualnych lub zespołowych treningów samoobsługi i treningów umiejętności społecznych, polegających na nauce, rozwijaniu lub podtrzymywaniu umiejętności w zakresie czynności dnia codziennego i funkcjonowania w życiu społecznym.
Z powyższych przepisów należy wnioskować, że środowiskowy dom samopomocy jako jednostka budżetowa jest powiązany strukturalnie z macierzystą gminą. Wyrazem powiązania jest m.in. sposób prowadzenia gospodarki finansowej, co ma także pewne odzwierciedlenie w sprawozdawczości budżetowej. Na uwagę bowiem zasługuje to, że jednostki budżetowe obowiązane są stosować przepisy dotyczące sprawozdawczości budżetowej, a ściślej rzecz ujmując, regulacje rozporządzenia ministra finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Obliguje to te jednostki m.in. do sporządzania sprawozdań budżetowych, w tym sprawozdania Rb-27S (sprawozdania z wykonania planu dochodów budżetowych samorządowej jednostki budżetowej/jednostki samorządu terytorialnego). Na uwagę w tym zakresie zasługuje również par. 16 ww. rozporządzenia, w którym postanowiono, że kierownicy państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, kierownicy jednostek obsługujących oraz naczelnicy urzędów skarbowych sporządzający sprawozdania są obowiązani do ich terminowego przekazywania odbiorcom tych sprawozdań.
Szczególnie zaś pomocne w ocenie podanego stanu faktycznego może być stanowisko zawarte w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy z 5 września 2022 r. (znak WIO-KF-4104-29/2022). Bydgoska RIO stwierdziła nieprawidłowość polegającą na braku egzekwowania przez burmistrza od kierownika środowiskowego domu samopomocy sporządzenia i złożenia miesięcznych sprawozdań jednostkowych Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych sporządzonych za poszczególne okresy sprawozdawcze. Jako przyczynę takiego stanu rzeczy podano, że jednostka nie uzyskiwała dochodów budżetowych. Natomiast w ramach wniosku pokontrolnego nakazano, aby egzekwować od ww. kierownika sporządzanie i przekazywanie miesięcznych sprawozdań jednostkowych Rb-27S.
Można więc stwierdzić, że nieuzyskiwanie dochodów przez jednostkę budżetową gminy nie zwalnia jej ze sporządzania i przekazania do wójta gminy sprawozdania Rb-27S za poszczególne okresy sprawozdawcze, w tym miesięczne. Natomiast wójt gminy powinien ze swej strony egzekwować ten obowiązek od jednostki. ©℗
Podstawa prawna
art. 12 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2414)
art. 18 ust. 1 pkt 5, art. 51a ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2268; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2127)
par. 16 rozporządzenia ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. poz. 144)
Zapraszamy do zadawania pytań
