specjalista z dziedziny finansów Marek Barowicz

Pod pojęciem usług cyfrowych rozumie się usługi telekomunikacyjne, nadawcze i elektroniczne. [ramka] Usługi cyfrowe mogą być świadczone przez polskich przedsiębiorców na rzecz ostatecznych konsumentów (osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej) mających miejsce zamieszkania za granicą (tj. w państwie członkowskim Unii Europejskiej innym niż Polska, zwanym państwem konsumpcji, na terytorium którego ma miejsce świadczenie usług). Rozliczenie VAT z tytułu sprzedaży ww. usług możliwe jest według jednej z trzech metod, wybranej przez usługodawcę po spełnieniu określonych warunków:
  • procedury standardowej (art. 28k ust. 1 ustawy o VAT),
  • procedury uproszczonej (art. 28k ust. 2 ustawy o VAT),
  • procedury szczególnej w ramach systemu MOSS (art. 130a–130d ustawy o VAT).
Zgodnie z zasadą ogólną miejscem świadczenia usług cyfrowych na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (tj. finalnych konsumentów) jest państwo konsumpcji usług, czyli to, w którym osoby te posiadają stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. Powyższe oznacza konieczność dokonywania w każdym państwie Unii Europejskiej, w którym świadczone są usługi cyfrowe na rzecz konsumentów, rejestracji do VAT oraz odprowadzenia tam tego podatku według właściwych dla danego kraju stawek i zasad jego ewidencji (np. w zakresie fakturowania transakcji). W celu uniknięcia tych uciążliwości wprowadzone zostały – po spełnieniu określonych warunków – preferencje w rozliczeniu VAT od ww. kategorii usług.
Na gruncie VAT
Usługi telekomunikacyjne obejmują usługi dotyczące transmisji, emisji i odbioru sygnałów, tekstów, obrazów i dźwięków lub wszelkiego rodzaju informacji drogą kablową, radiową, optyczną lub za pośrednictwem innych systemów elektromagnetycznych, w tym związane z nimi przeniesienie lub cesję praw do użytkowania środków dla zapewniania takiej transmisji, emisji i odbioru, wraz z zapewnieniem dostępu do ogólnoświatowych sieci informacyjnych. Usługi nadawcze obejmują usługi zawierające treści audio i audiowizualne, takie jak programy radiowe lub telewizyjne dostarczane za pośrednictwem sieci komunikacyjnych, powszechnie udostępniane przez dostawcę usług medialnych i objęte jego odpowiedzialnością redakcyjną, przeznaczone do jednoczesnego słuchania lub oglądania zgodnie z zaplanowanym programem.
Usługi elektroniczne oznaczają usługi świadczone za pomocą środków komunikacji elektronicznej takich jak internet lub sieć elektroniczna.
VAT od usług cyfrowych świadczonych na rzecz zagranicznych konsumentów można rozliczać w Polsce według ogólnych reguł obowiązujących dla transakcji krajowych z zastosowaniem krajowych stawek VAT. Warunkiem skorzystania z takiej opcji jest spełnienie przez polskiego usługodawcę następujących warunków:
  • usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej (względnie stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu) tylko na terytorium jednego państwa członkowskiego (np. w Polsce);
  • usługi cyfrowe są świadczone na rzecz konsumentów posiadających stałe miejsce zamieszkania (zwykłe miejsce pobytu) na terytorium państwa członkowskiego innego niż Polska;
  • całkowita wartość usług cyfrowych świadczonych na rzecz ww. zagranicznych konsumentów pomniejszona o VAT nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego ani w poprzednim roku podatkowym kwoty 42 tys. zł.
Usługodawca korzystający z uproszczonej procedury rozliczania VAT od usług cyfrowych świadczonych na rzecz zagranicznych konsumentów powinien prowadzić odrębną ewidencję dla potrzeb określenia wartości tych usług w związku z ww. limitem (art. 109 ust. 11a ustawy o VAT). Pamiętać również należy, że sprzedaż ww. usług objęta jest zwolnieniem od obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (poz. 21–23 w związku z poz. 37 załącznika do rozporządzenia w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących).

MOSS

VAT od usług cyfrowych świadczonych na rzecz zagranicznych konsumentów można również rozliczać w ramach procedury MOSS (ang. Mini One Stop Shop, czyli mały punkt kompleksowej obsługi). System ten umożliwia rozliczenie VAT, obliczonego i wykazanego według zasad właściwych dla państw konsumpcji (w tym obowiązujących tam stawek podatku czy reguł fakturowania transakcji), za pośrednictwem MOSS (tj. w Polsce będącej dla usługodawcy państwem identyfikacji, w którym dokonano – za pośrednictwem Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście – zgłoszenia informującego o zamiarze skorzystania z procedury szczególnej, i w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej) bez konieczności rejestracji dla celów VAT w każdym unijnym państwie konsumpcji, w którym świadczona jest usługa cyfrowa. Pamiętać należy, że usługodawcy zidentyfikowani na potrzeby procedury szczególnej rozliczania VAT są zobligowani składać drogą elektroniczną do ww. urzędu deklaracje na potrzeby rozliczenia VAT (na formularzu VIU-D) za okresy kwartalne przy pomocy środków komunikacji elektronicznej w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale. W tym samym terminie powinni wpłacać VAT w euro, wskazując deklarację, której dotyczy wpłata (wpłacony podatek przekazywany jest za pośrednictwem krajowej administracji do państw członkowskich konsumpcji, czyli tam, gdzie zlokalizowani są odbiorcy usług cyfrowych). Ponadto ciąży na nich obowiązek prowadzenia w formie elektronicznej ewidencji transakcji objętych procedurą szczególną rozliczania VAT (art. 130d ust. 1 ustawy o VAT). Uwzględnienia również wymaga, że w deklaracji VIU-D nie wykazuje się VAT naliczonego z tytułu zakupów służących wykonywaniu usług cyfrowych. VAT od wydatków związanych z ww. usługami poniesionych w państwie członkowskim identyfikacji (w Polsce) rozlicza się w krajowej deklaracji podatkowej (VAT-7/VAT-7K), zaś VAT od wydatków związanych z ww. usługami poniesionych w państwie członkowskim konsumpcji rozlicza się za pośrednictwem elektronicznego mechanizmu zwrotu VAT.

Na kontach

Operacje gospodarcze związane ze świadczeniem usług cyfrowych na rzecz zagranicznych (unijnych) konsumentów wymagają następującego ujęcia w księgach rachunkowych:
1. Sprzedaż usług cyfrowych:
  • Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”;
  • Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (VAT);
  • Ma konto 70-0 „Sprzedaż usług” lub konto 84 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”;
oraz (otrzymanie zapłaty):
  • Wn konto 13 „Rachunki bankowe”;
  • Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”.
2. Wpłata VAT należnego w ramach procedury MOSS:
  • Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (VAT);
  • Ma konto 13 „Rachunki bankowe”.
3. Wydatki związane z zakupami służącymi wykonywaniu usług cyfrowych poniesione w państwie członkowskim konsumpcji (w ramach procedury MOSS):
  • Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu” (kwota netto);
  • Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (VAT);
  • Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami” (kwota brutto);
lub
  • Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu” (kwota brutto);
  • Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami” (kwota brutto).
4. Zwrot VAT naliczonego od wydatków związanych z usługami cyfrowymi, poniesionych w państwie członkowskim konsumpcji (w ramach procedury MOSS):
– w przypadku ewidencji zwrotu VAT za pośrednictwem konta rozrachunkowego:
  • Wn konto 13 „Rachunki bankowe”;
  • Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (VAT).
– w przypadku ewidencji zwrotu VAT na dobro pozostałych przychodów operacyjnych (w sytuacji ujęcia kwot wynikających z zagranicznych faktur zakupowych, stanowiących podstawę ubiegania się o zwrot VAT, w wartości brutto):
  • Wn konto 13 „Rachunki bankowe”;
  • Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”.
Podstawa prawna
• ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 351; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568)
• ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)