Rząd reformuje PAN. Cel? Przyciągnąć młodych, zatrzymać starszych

„Potrzeba nowelizacji ustawy po pierwsze wynika z własnych analiz ministerstwa, głosu środowiska, dyrektorów instytutów oraz środowisk związkowych, a po drugie – z dynamicznych zmian, jakie zaszły w otoczeniu zewnętrznym akademii, w tym ewolucji sposobu rozumienia samej nauki, jak również pozycji PAN w życiu gospodarczym i społecznym” – uzasadnia MNiSW.

Przypomina też, że dotychczasowe próby reformy PAN – takie jak „Projekt PIN PAN”, „Projekt PAN Beta”, „Biała księga reform PAN” czy „Środowiskowy projekt ustawy” – były rozproszone i często wzajemnie niespójne. Zdaniem resortu brakowało w nich jednolitej wizji reformy, co utrudniało prowadzenie prac legislacyjnych i pogłębiało poczucie impasu w środowisku naukowym.

„Obecna propozycja nowelizacji ustawy o Polskiej Akademii Nauk powstała w ścisłej współpracy z prezesem PAN, reprezentacją dyrektorów instytutów naukowych i związkami zawodowymi, wskutek czego odzwierciedla środowiskowy charakter projektu” – zaznacza resort.

– Kierunek zmian proponowanych przez ministerstwo jest słuszny, ale jeżeli nie zostaną przeznaczone na nie pieniądze, to nie uda się tych celów zrealizować – mówi Marek Konarzewski, prezes PAN.

Przyciągnąć najlepszych do PAN

Jednym z kluczowych założeń ma być zwiększenie atrakcyjności PAN jako miejsca pracy. Resort proponuje ujednolicenie zasad zatrudnienia, rozszerzenie katalogu stanowisk oraz wprowadzenie elastycznych form pracy. Ma to się przyczynić do wyrównania praktyk kadrowych w różnych jednostkach PAN i ułatwić dostosowanie pracy do specyfiki prowadzonych projektów badawczych. Z kolei nowe regulacje dotyczące ocen okresowych mają zapewnić przejrzyste kryteria oraz wspierać rozwój kompetencji. Zmienią się też zasady przyznawania nagród jubileuszowych – zostaną wzmocnione elementy motywacyjne.

„W rezultacie proponowane zmiany zwiększą stabilność i przewidywalność ścieżek kariery w PAN, poprawiając warunki planowania rozwoju zawodowego dla młodych naukowców oraz dając impuls do pozostania w systemie dla doświadczonych specjalistów. Dzięki ujednoliconym zasadom zatrudniania i elastycznym formom organizacyjnym PAN stanie się bardziej konkurencyjna wobec innych instytucji naukowych, co przyczyni się do przyciągania talentów i ich utrzymania w środowisku naukowym” – argumentuje MNiSW.

Zlikwidować biurokrację

Resort stawia też na wzrost efektywności i przejrzystości działania PAN.

„Usprawnienie procesów decyzyjnych ma być osiągnięte przez wprowadzenie Zgromadzenia Dyrektorów Instytutów Naukowych oraz Prezydium Zgromadzenia Dyrektorów Instytutów Naukowych, co umożliwi szybsze podejmowanie decyzji dotyczących działalności badawczej i zarządzania instytutami oraz lepszą koordynację między jednostkami” – wyjaśnia MNiSW. Jak tłumaczy, uproszczenie struktury organizacyjnej i członkostwa korporacji uczonych – m.in. przez klarowne kryteria i procedury nabywania oraz utraty członkostwa – ma na celu redukcję zbędnej biurokracji, uproszczenie obiegu dokumentów i zmniejszenie dublowania kompetencji organów PAN.

„Przejrzystość procedur zostanie dodatkowo zwiększona przez wprowadzenie standardów publikacji decyzji organów PAN, reguł przydziału pieniędzy oraz mechanizmów kontroli wewnętrznej i zewnętrznej. W rezultacie PAN zyska bardziej funkcjonalne i elastyczne mechanizmy zarządzania, skrócony czas podejmowania decyzji, ograniczenie sporów kompetencyjnych oraz wzmocnione zaufanie interesariuszy” – przekonuje resort.

Rząd ma przyjąć projekt do końca roku. ©℗