Pod hasłem najnowszego orzecznictwa

Wiedza o prawie i znajomość orzeczeń sądów administracyjnych, Krajowej Izby Odwoławczej oraz Sądu Zamówień Publicznych są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organów samorządowych

Tegoroczna edycja Kongresu Perły Samorządu po raz pierwszy została poszerzona o warsztaty prawnicze przeprowadzone przez doświadczonych prawników Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu. Zostały one zorganizowane w dwóch ścieżkach tematycznych: „Gospodarka komunalna” oraz „Finanse w JST”. W ramach pierwszego bloku tematycznego omawiano kwestie dotyczące udzielania zamówień publicznych (w tym w formule in house) oraz gospodarki odpadami komunalnymi. W drugim bloku tematycznym rozmawiano o praktycznych aspektach podatku od nieruchomości z perspektywy organu podatkowego oraz o obszarach aktywności jednostek samorządu terytorialnego, w których możliwe jest odliczenie podatku VAT. W warsztatach wzięło udział kilkudziesięciu samorządowców z całej Polski, w dużej mierze włodarzy gmin oraz skarbników.

Trzeba znać orzeczenia

Elementem wspólnym wszystkich czterech warsztatów było ogromne znaczenie orzecznictwa sądów administracyjnych, Krajowej Izby Odwoławczej oraz Sądu Zamówień Publicznych dla praktyki stosowania przepisów prawa samorządowego. Nawet przy niezmieniających się przepisach sposób ich interpretacji, a przez to sposób działania podmiotów samorządowych, podlega ciągłej ewolucji. Doskonale ilustrują to liczne orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych dotyczących gminnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi. Nawet w chwili prowadzenia w Gdyni warsztatów poświęconych tej tematyce w Warszawie rozpoczynała się rozprawa przed Naczelnym Sądem Administracyjnym dotycząca niezwykle kontrowersyjnego orzeczenia wydanego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu.

Nieruchomości mieszane zawsze w systemie odbiorowym?

Sprawa dotyczyła tego, czy każda gmina z mocy ustawy jest zobowiązana odbierać odpady komunalne w zamian za opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi ze wszystkich tzw. nieruchomości mieszanych (nieruchomości, które w części stanowią nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, a w części nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy) – zarówno z części zamieszkałej, jak i niezamieszkałej. Ku zaskoczeniu wielu za takim obowiązkiem opowiedział się WSA we Wrocławiu w wyroku z dnia 26 lipca 2022 r. (sygn. akt II SA/Wr 201/21). Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem wydanym na skutek rozprawy przeprowadzonej 2 czerwca 2023 r. (tj. w dniu warsztatów) w sprawie o sygnaturze III OSK 2878/22 w całości uwzględnił skargę kasacyjną gminy i uchylił kontrowersyjny wyrok sądu I instancji, jednocześnie oddalając skargi inicjujące postępowanie i uznając kontrolowaną uchwałę za zgodną z prawem. Gdy tylko w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pojawi się uzasadnienie tego orzeczenia, zostanie ono z pewnością szczegółowo opisane na łamach „Dziennika Gazety Prawnej”.

Stawki pojemnikowo--workowe w każdej uchwale?

Innym przykładem orzeczenia wydanego zaledwie na kilka dni przed warsztatami był wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 31 maja 2023 r. (sygn. akt III FSK 1501/22), oddalający skargę kasacyjną prokuratora rejonowego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 6 lipca 2022 r. (sygn. akt I SA/Kr 338/22). Wyrokiem tym WSA oddalił skargę na uchwałę w sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz w sprawie ustalenia stawek opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Sąd nie uwzględnił zarzutów, według których uchwała była niezgodna z prawem, ponieważ nie zawierała stawek opłat za worek lub pojemnik określonej wielkości. Sąd I instancji słusznie uznał, że „w rozpoznanej sprawie Rada Gminy (…) nie podjęła uchwały w oparciu o art. 6c ust. 2 u.c.p.g. [tj. uchwały o objęciu wszystkich lub niektórych nieruchomości niezamieszkanych zorganizowanym przez gminę systemem odbioru odpadów komunalnych – przyp. M.K.] i wobec tego nie miała obowiązku odbierania odpadów komunalnych z nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy. W konsekwencji nie miała również obowiązku uregulowania w zaskarżonej uchwale stawki opłaty, o której mowa w art. 6k ust. 1 pkt 2 u.c.p.g. Uregulowanie stawki tej opłaty byłoby obowiązkiem organu uchwałodawczego gminy w sytuacji podjęcia uchwały fakultatywnej, o której mowa w art. 6c ust. 2 u.c.p.g. Brak zatem w zaskarżonej uchwale uregulowań dotyczących nieruchomości niezamieszkałych nie powoduje jej nieważności. Na marginesie Sąd zaznacza, że rada gminy może w odrębnych uchwałach uregulować kwestie dotyczące zbierania odpadów z nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych, gdyż ustawa nie nadkłada na organ wydania w tym zakresie jednej uchwały”.

Utrzymanie tego wyroku w mocy przez NSA jest o tyle istotne, że w analogicznej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 12 lipca 2022 r. (sygn. I SA/Gd 18/22) zajął dokładnie odwrotne stanowisko, uznając, że w każdej uchwale w sprawie stawek opłat należy określić stawki pojemnikowo-workowe. Wyrok ten niestety na skutek braku wniesienia skargi kasacyjnej stał się wyrokiem prawomocnym.

Kolejne ważne wyroki już wkrótce

Podczas warsztatów zwrócono uwagę także na nieprawomocne orzeczenia wojewódzkich sądów administracyjnych, które już wkrótce staną na wokandzie NSA. Przykładem w tym zakresie jest niezwykle interesujący wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 11 października 2022 r. (sygn. akt III SA/Wa 1883/19), dotyczący uzasadniania projektów uchwał w sprawie stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Rozprawa przed NSA w tej sprawie została wyznaczona na 25 lipca 2023 r.

Co przed nami?

Zainteresowanie warsztatami oraz prowadzone w ich trakcie rozmowy utwierdzają nas w przekonaniu o trafności wyboru tematyki tegorocznych warsztatów. Do omawianych sygnalnie zagadnień z pewnością będziemy wracać w kolejnych artykułach na łamach „Dziennika Gazety Prawnej”, zwłaszcza w kontekście kolejnych istotnych orzeczeń. Jak pokazują przykłady przywołane w niniejszym artykule, orzecznictwo w sprawach samorządowych wciąż ewoluuje, a jego prawidłowe wykorzystanie nie jest rzeczą prostą. Mamy także nadzieję, że forma warsztatowa – być może w trochę zmienionej formule – na stałe stanie się elementem Kongresu Perły Samorządu. ©℗