Przystąpienie do długu wzmacnia pozycję pożyczkodawców i chroni konsumentów

Opóźnienia w spłacie długu

W praktyce nierzadko dochodzi do sytuacji, w których kredytobiorcy (np. na skutek nagłej utraty pracy, choroby bliskiej osoby czy nieudanych inwestycji) przestają regulować terminowo raty.

Zadłużeni konsumenci mogą składać pożyczkodawcom wnioski o restrukturyzację długu. Odbywa się ona na warunkach wspólnie uzgodnionych przez strony i udokumentowanych w porozumieniu określającym warunki restrukturyzacji. Przy czym instytucja pożyczkowa nie jest związana wnioskiem o restrukturyzację przekazanym jej przez konsumenta i nie musi wyrazić na nią zgody. Należy jednak pamiętać, że wyjście naprzeciw oczekiwaniom kredytobiorcy w procesie restrukturyzacji może zwiększyć szanse na spłatę całego zadłużenia.

Ustawa o kredycie konsumenckim w art. 21a ust. 3 przewiduje przykładowe rozwiązania restrukturyzacyjne, które mogą stanowić sugestię dla instytucji pożyczkowych w zakresie doboru środków oferowanych kredytobiorcom w odpowiedzi na wniosek o restrukturyzację. A skoro nie jest to katalog zamknięty, instytucje mogą elastycznie reagować na potrzeby kredytobiorców.

► Czy porozumienia restrukturyzacyjne podlegają ustawie?

Jeżeli porozumienie przewiduje zmianę sposobu spłaty na warunkach mniej korzystnych dla konsumenta, to – co do zasady – podlega ono pełnym wymogom ustawy o kredycie konsumenckim. Oznacza to konieczność dopełnienia obowiązków informacyjnych i zapewnienia minimalnej treści umowy. W pozostałych przypadkach zakres obowiązków jest mniejszy, ale wymogi ustawowe w ograniczonym zakresie nadal należy stosować.

Widmo porażki restrukturyzacji

Nie wszystkie restrukturyzacje kończą się sukcesem. W wielu przypadkach kredytobiorca, mimo nowych warunków, nie jest w stanie terminowo spłacać rat zadłużenia. Jakie więc rozwiązanie może zaproponować instytucja pożyczkowa, by się przed tym uchronić? Może np. rozszerzyć krąg dłużników zobowiązanych do spłaty restrukturyzowanego zadłużenia wynikającego z umowy kredytu konsumenckiego poprzez przystąpienie do długu przez osobę trzecią.

Forma zabezpieczenia

Polega ono na tym, że osoba trzecia staje się (obok dotychczasowego kredytobiorcy) solidarnie odpowiedzialna za spłatę zobowiązania wraz z kredytobiorcą. W razie zaniechania terminowej spłaty zrestrukturyzowanego zadłużenia przez kredytobiorcę, zobowiązanie obciąża także osobę, która przystąpiła do długu. Taki dłużnik może zapewnić płynność i terminowość realizacji porozumienia restrukturyzacyjnego pomimo opóźnienia kredytobiorcy w spłacie. Mimo braku wyraźnej podstawy prawnej, proponowana możliwość jest powszechnie dopuszczalna w prawie cywilnym i określana mianem kumulatywnego przystąpienia do długu.

► Czy przystępujący do długu jest kredytobiorcą?

Nie, ponieważ nie zaciąga on kredytu konsumenckiego i nie zawiera umowy kredytowej (art. 3 ust. 1 – 3 u.k.k.). W związku z tym przystępujący do długu pozostaje wyłącznie dłużnikiem odpowiedzialnym za spłatę cudzego długu, wynikającego z umowy o kredyt konsumencki. A zatem w takiej sytuacji instytucja pożyczkowa jest zwolniona z obowiązku m.in.:

• dokonania oceny zdolności kredytowej przystępującego do długu (art. 9 u.k.k.),
• przekazania przystępującemu informacji przedkontraktowych (art. 13 u.k.k.) czy
• przekazania formularza informacyjnego (art. 14 u.k.k.).

Jednocześnie, porozumienie, na mocy którego osoba trzecia przystępuje do cudzego długu wynikającego z umowy kredytu, nie jest kwalifikowane jako porozumienie odraczające płatność lub zmieniające sposób spłaty, do którego w ograniczonym zakresie mają zastosowanie przepisy ustawy o kredycie konsumenckim.

Korzyści i ryzyka

Jak już wskazałyśmy, porozumienia, na mocy których dochodzi do przystąpienia do długu wynikającego z umowy kredytu, nie są obwarowane jakimikolwiek wymogami wynikającymi z ustawy o kredycie konsumenckim. Tym samym tego typu konstrukcje mogą być stosowane przez instytucje pożyczkowe bez żadnych ograniczeń wynikających z tej ustawy.

Uwaga! Dla pożyczkodawcy przystąpienie do długu oznacza zwiększenie szans na odzyskanie wierzytelności oraz motywację dla pierwotnego kredytobiorcy, aby spłacał terminowo zadłużenie. Z punktu widzenia konsumenta to dodatkowa szansa na uniknięcie dalszych konsekwencji prawnych i finansowych.

Jednocześnie brak konieczności dopełnienia wobec przystępującego do długu obowiązków informacyjnych właściwych kredytobiorcom może potencjalnie doprowadzić do błędnego zrozumienia przez przystępującego do długu istoty porozumienia restrukturyzacyjnego. W konsekwencji może dojść do nienależytej realizacji obowiązków przez przystępującego do długu (np. gdy nie zostanie poinformowany o pełnej wysokości zadłużenia, zasadach i terminach spłaty etc.). Tym samym instytucja pożyczkowa może w miejsce jednego niesolidnego kredytobiorcy otrzymać niesolidny duet dłużników.

Sankcje dla instytucji pożyczkowych

Nad należytym wypełnianiem obowiązków przewidzianych dla instytucji pożyczkowych w związku z udzielaniem kredytów konsumenckich czuwa m.in. Komisja Nadzoru Finansowego. W oparciu o u.k.k. może ona nałożyć na te podmioty dotkliwe sankcje za naruszenie obowiązków w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego. Jednocześnie kredytobiorca może skorzystać z sankcji kredytu darmowego, która pozwala mu zwrócić kapitał kredytu bez ponoszenia dodatkowych kosztów – odsetek czy prowizji.

Dodajmy, że na etapie opiniowania znajduje się obecnie projekt nowej ustawy o kredycie konsumenckim, wdrażającej założenia dyrektywy CCD II. Oba akty prawne zakładają rozszerzenie zakresu przedmiotowego zastosowania sankcji kredytu darmowego. ©℗