Tak. W określonych sytuacjach burmistrz może legalnie przeprowadzić kontrolę działalności przedsiębiorcy bez wcześniejszego formalnego zawiadomienia. Dotyczy to w szczególności przypadków, gdy istnieje bezpośrednie zagrożenie dla środowiska lub gdy zachodzi podejrzenie popełnienia wykroczenia.

W analizowanej sprawie chodzi o awarię zbiornika bezodpływowego, czyli potencjalne ryzyko wycieku nieczystości. Oznacza to, że organy gminy mogły działać w trybie natychmiastowym, opierając się na wyjątkach przewidzianych w przepisach ustawy – Prawo przedsiębiorców.

Zgodnie z art. 379 ustawy – Prawo ochrony środowiska burmistrz (wójt, prezydent miasta) może przeprowadzać kontrolę w zakresie ochrony środowiska. Ma przy tym prawo:

  • wejść na teren nieruchomości, na której prowadzona jest działalność gospodarcza – o każdej porze dnia i nocy;
  • przeprowadzać badania lub inne czynności kontrolne;
  • żądać okazania dokumentów, udzielenia informacji oraz przesłuchiwać osoby.

Uprawnienia te dotyczą nie tylko samych burmistrzów, ale także upoważnionych pracowników urzędów gminnych lub straży gminnych.

Nie zawsze trzeba zawiadamiać o kontroli z wyprzedzeniem

Co do zasady, zgodnie z art. 48 ust. 1 i 2 ustawy – Prawo przedsiębiorców organy kontroli powinny zawiadomić przedsiębiorcę o zamiarze przeprowadzenia kontroli, a jej rozpoczęcie może nastąpić nie wcześniej niż po 7 dniach i nie później niż przed upływem 30 dni od daty doręczenia zawiadomienia.

Jednak od tej reguły są wyjątki. Art. 48 ust. 11 tej ustawy zawiera katalog sytuacji, w których kontrolę można przeprowadzić natychmiast – bez zawiadomienia. Dotyczy to m.in. przypadków, gdy:

  • kontrola jest niezbędna dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia,
  • istnieje bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia lub środowiska.

W przypadku awarii zbiornika bezodpływowego ryzyko zanieczyszczenia środowiska może wystarczyć, aby spełniona była przesłanka działania bez zawiadomienia.

Informacja mailowa i telefoniczna jest dopuszczalna

Warto zwrócić uwagę, że w przedstawionym stanie faktycznym przedsiębiorca otrzymał informację o planowanej kontroli – nawet jeśli nie miała ona formy pisemnego zawiadomienia z pieczęcią i podpisem. Jeżeli organ powiadomił przedsiębiorcę drogą mailową (np. na służbowy adres firmy) oraz telefonicznie, to nie można mówić o całkowitym zaskoczeniu. Co więcej, zgodnie z przepisami, organy gminne nie są zobowiązane do informowania z wyprzedzeniem o kontroli, jeśli istnieją przesłanki do natychmiastowego działania.

Ważne! Burmistrz może przeprowadzić kontrolę na terenie przedsiębiorstwa bez wcześniejszego zawiadomienia, jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie zagrożenia dla środowiska. W takiej sytuacji nie obowiązuje 7-dniowy termin wskazany w prawie przedsiębiorców. Jeśli informacja o kontroli została przekazana przez telefon albo mailem, działania organu nie naruszają przepisów. ©℗

Podstawa prawna

Podstawa prawna

• art. 48 ust. 1–2, ust. 11 pkt 2 i 4 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 236; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1871)

• art. 379 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 54; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1881)

• art. 9u ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 399; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1717)