Restrukturyzacja a obowiązek wierzyciela wobec dłużnika. Co z danymi do BIG?

Samo prowadzenie postępowania nie wyklucza ujawnienia informacji o nieuregulowanej wierzytelności w Biurze Informacji Gospodarczej, jednakże jego rezultat w postaci układu wiąże się z obowiązkiem uzupełnienia informacji, które zostały udostępnione w BIG.

W dobie rosnącej popularności restrukturyzacji wielu wierzycieli z pewnością coraz częściej otrzymuje wiadomości o prowadzeniu takiego postępowania wobec ich kontrahentów posiadających zadłużenie oraz o objęciu przysługujących im wierzytelności układem. Pojawia się wówczas pytanie, czy wierzyciel może w dalszym ciągu korzystać z instrumentów motywujących dłużników do zapłaty, jak na przykład wpis o zobowiązaniu w biurze informacji gospodarczej. Czy otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego ma wpływ na przedmiotowe uprawnienie wierzyciela, a także na już udostępnione informacje?

Wierzyciel jest uprawniony do przekazania do biura informacji gospodarczych (BIG) danych o dłużniku i wierzytelności na zasadach określonych w ustawie z 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (dalej: ustawa). Określa ona zakres danych, które mogą zostać ujawnione w biurze informacji gospodarczej, tj. KRD (Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej). Nie jest to jedyne biuro informacji gospodarczej, funkcjonują również: Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor, ERIF Biuro Informacji Gospodarczej i Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej.

Ustawa nie odnosi się jednak bezpośrednio do kwestii udostępnienia informacji gospodarczych dotyczących podmiotu, wobec którego toczy się postępowanie restrukturyzacyjne. Czy zatem rozstrzygają to przepisy ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne?

Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego

Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego następuje z dniem wydania postanowienia w tym przedmiocie (dotyczy to przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego oraz postępowania sanacyjnego). Wierzyciel może się o tym dowiedzieć z obwieszczenia dokonanego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych czy też bezpośrednio od dłużnika lub nadzorcy sądowego albo zarządcy. Ponadto restrukturyzację można przeprowadzić w formie postępowania o zatwierdzenie układu – w wersji bez obwieszczenia lub z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego (ta druga jest obecnie najbardziej popularnym rodzajem restrukturyzacji). Postępowanie to w dużej mierze toczy się bez udziału sądu, zaś jego początek należy wiązać z zawarciem umowy o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania pomiędzy dłużnikiem a nadzorcą układu. Wierzyciel dowie się o restrukturyzacji, gdy otrzyma kartę do głosowania, a w przypadku drugiego wariantu – z obwieszczenia w KRZ o ustaleniu dnia układowego.

W zależności od danego rodzaju postępowania restrukturyzacja przynosi różne skutki dla należności przysługującej wierzycielowi, możliwości jej zaspokojenia przez dłużnika, a także dochodzenia w ramach postępowania sądowego i egzekucyjnego.

Przepisy ustawy ani Prawa restrukturyzacyjnego nie zawierają zakazu ujawniania danych dłużnika w restrukturyzacji, a skoro tak, to należy stwierdzić, że dokonanie takiego wpisu w biurze informacji gospodarczej jest dopuszczalne. Prowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego ma jednak znaczenie dla treści wpisu w zakresie firmy dłużnika, który występuje w obrocie pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia „w restrukturyzacji”.

Ponadto, jeżeli wierzyciel zna dzień układowy i wie, że jego wierzytelność będzie objęta układem, to dane przekazywane do biura może uzupełnić o informację o przedmiotowym postępowaniu restrukturyzacyjnym (będącą informacją o postępowaniu dotyczącym zobowiązania w myśl art. 2 ust. 1 pkt 4 lit. e ustawy).

Istotą postępowania restrukturyzacyjnego jest zawarcie przez dłużnika układu z wierzycielami. Restrukturyzacja zobowiązań dłużnika w ramach układu polega w szczególności na odroczeniu terminu wykonania zobowiązania, rozłożeniu spłaty na raty i zmniejszeniu jego wysokości.

Zawarcie układu można porównać do wielopodmiotowej ugody zawartej pod warunkiem. Treścią układu jest bowiem to, że część wierzytelności zostanie umorzona pod warunkiem wykonania w sposób określony w układzie pozostałej części wierzytelności.

Należy również przytoczyć art. 170 ust. 3 Prawa restrukturyzacyjnego, który stanowi, iż tytuły wykonawcze lub egzekucyjne obejmujące wierzytelności objęte układem tracą wykonalność z mocy prawa.

Co z udostępnionymi informacjami?

Przepisy ustawy nie określają, w jaki sposób powinien się zachować wierzyciel w przypadku, gdy przysługująca mu wierzytelność zostanie objęta układem. W praktyce wiąże się to ze spłatą ratalną według nowego harmonogramu. Co to oznacza dla wpisu dokonanego w BIG?

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy wierzyciel może przekazać do biura informacje o zobowiązaniu pieniężnym m.in. w zakresie tytułu prawnego, kwoty zaległości, daty powstania zaległości, informacji o postępowaniach dotyczących zobowiązania. Zawarcie układu oznacza zmianę terminu zapłaty, a w konsekwencji wymagalności zobowiązania, które stanowi jedną z przesłanek udostępnienia informacji gospodarczych. Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 2 ustawy wierzyciel może przekazać do biura informacje gospodarcze o zobowiązaniu dłużnika niebędącego konsumentem wyłącznie wówczas, gdy zobowiązanie jest wymagalne od co najmniej 30 dni. Wobec zawarcia układu ujawnione w biurze zobowiązanie przestaje być zobowiązaniem wymagalnym przez wskazaną liczbę dni – przynajmniej w razie terminowego wykonywania układu przez dłużnika. Należności płatne w ratach otrzymują nowe terminy zapłaty, w związku z czym każda rata staje się wymagalna osobno w razie jej nieuregulowania przez dłużnika w zakreślonym terminie.

Inną podstawą dokonania wpisu, określoną w art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy, jest stwierdzenie zobowiązania tytułem wykonawczym. Tymczasem układ powoduje utratę wykonalności takiego tytułu. Nie oznacza to uchylenia samego orzeczenia, a jedynie brak waloru wykonalności – w przypadku uchylenia lub wygaśnięcia układu można ponownie wystąpić z wnioskiem o nadanie orzeczeniu klauzuli wykonalności.

Mając jednak na uwadze, że na moment dokonania wpisu określona przesłanka (30-dniowy termin wymagalności lub posiadanie tytułu wykonawczego obejmującego wierzytelność) była spełniona, można skutecznie bronić stanowiska, iż sam układ nie ma wpływu na prawidłowość dokonanego wpisu.

Podkreślenia wymaga, że układ (dopóki nie zostanie wykonany) nie powoduje wygaśnięcia wierzytelności. Z tego względu nie ma podstaw do wykreślenia wpisu. Fakt zawarcia układu, a w konsekwencji zmiana w zakresie wymagalności zobowiązania i wykonalności tytułu, stanowi dodatkową informację o zobowiązaniu, którą należy uwzględnić w zgłoszeniu aktualizującym wpis.

Jeżeli natomiast wierzyciel nie udostępnił danych o długu w BIG, a doszło do zawarcia układu, to wpisu może dokonać tylko co do poszczególnych rat, co do których dłużnik opóźnia się z płatnością.

Układ i zapłata wierzytelności

Czy dokonanie wpisu w BIG w toku postępowania restrukturyzacyjnego jest w ogóle celowe, czy taki wpis może zmobilizować dłużnika do szybszej spłaty? Co do zasady w postępowaniu restrukturyzacyjnym obowiązuje zakaz spełniania świadczeń z zobowiązań objętych układem. Jednakże nie dotyczy on postępowania o zatwierdzenie układu z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego, czyli aktualnie najbardziej popularnego trybu restrukturyzacji. Oznacza to, że w przypadku tzw. PZU 2.0 dopuszczalna jest zapłata wierzytelności objętych układem. Dłużnik, któremu zależy na usunięciu wpisu z BIG, może się zdecydować na szybsze uregulowanie długu ujawnionego w BIG. ©℗