Zakaz wprowadzania do obrotu niektórych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, jak: słomki, sztućce czy talerze, wprowadzenie obowiązku oznakowania plastikowych opakowań oraz zmniejszenie stosowania wybranych produktów do 2026 r. – to główne założenia rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw, który już trafił do Sejmu.
Polska jest jednym z tych krajów UE, które nie implementowały jeszcze do krajowego porządku prawnego wymogów zawartych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (dalej: dyrektywa SUP). Termin minął 3 lipca 2021 r.
Głównym celem dyrektywy SUP jest zmniejszenie ilości odpadów powstających z plastikowych produktów jednorazowego użytku obecnych w środowisku naturalnym, w szczególności w środowisku morskim. Oprócz zakazu wprowadzania niektórych z nich do obrotu przepisy mają zapewnić bodźce ekonomiczne zniechęcające do stosowania tego typu plastiku. I w tym zakresie nowelizacja przewiduje wprowadzenie dodatkowych obowiązków dla marszałków województw, którzy będą od przedsiębiorców pobierać na wyodrębnione rachunki bankowe nowe opłaty. Jednostki handlu detalicznego, handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne będą zobowiązane do doliczania do ceny produktów pakowanych w jednorazowe plastiki dodatkowej kwoty, która ma zniechęcać konsumentów do ich zakupu. Maksymalna stawka opłaty za sztukę produktu wyniesie 1 zł, a ostateczna kwota zostanie ustalona w rozporządzeniu ministra właściwego ds. klimatu. Jeśli przedsiębiorca nie wniesie należnej opłaty do 15 marca za poprzedni rok lub uiści niższą, marszałek województwa określi wysokość zaległości w drodze decyzji. W przypadku jej niewykonania marszałek ustali dodatkową opłatę, która będzie stanowiła 50 proc. tej niewniesionej. Dochód budżetu samorządu województwa będzie stanowić 5 proc. opłat z przeznaczeniem na koszty egzekucji należności i obsługę administracyjną systemu poboru. Pozostała część będzie przekazywana przez marszałka Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Ponadto przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu wybrane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, wymienione w załączniku do ustawy, będą zobowiązani do ponoszenia corocznej opłaty na sfinansowanie kosztów związanych z zagospodarowaniem odpadów, które powstaną w wyniku stosowania jednorazowego plastiku. Stawki wahać się będą od 3 gr do 20 gr za 1 kg wprowadzonych produktów, w zależności od ich rodzaju. Podobnie jak w przypadku opłaty naliczanej przez jednostki handlowe będzie je przyjmował marszałek województwa i ustalał ewentualne zaległości, a 5 proc. z opłat będzie stanowić dochód województwa.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska w ocenie skutków regulacji wskazuje, że dokładna analiza wysokości opłat jest niemożliwa do przeprowadzenia m.in. ze względu na brak danych dotyczących liczby poszczególnych rodzajów opakowań wprowadzanych do obrotu (dopiero nowelizacja wprowadza obowiązek ewidencjonowania jednorazowych produktów plastikowych w Bazie Danych o Odpadach). Resort szacuje jednak, że roczne wpływy z nowych opłat mogą wynieść od ok. 279 mln zł do nawet 540 mln zł przy przyjęciu stawek maksymalnych. Oznacza to w pierwszym roku funkcjonowania przepisów dla wszystkich 16 województw dochód w wysokości od 1,4 mln zł do ok. 27 mln zł. ©℗
