Procedura łączenia się spółek wymaga spełnienia wielu obowiązków. Część z nich dzieje się przy udziale sądu rejestrowego. Spółki są zobowiązane do zgłoszenia dokumentów i informacji do Krajowego Rejestru Sądowego. Jedno z takich zgłoszeń – dotyczące uchwały o łączeniu się spółek w spółce przejmowanej – rodzi wiele wątpliwości.

Jednym ze sposobów łączenia się spółek jest określone w art. 492 par. 1 pkt 1 kodeksu spółek handlowych łączenie się przez przejęcie, czyli przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą za udziały lub akcje, które spółka przejmująca przyznaje wspólnikom spółki przejmowanej. Procedura ta dzieje się między dwoma odrębnymi podmiotami, z których jeden dokonuje przejęcia drugiego.
Aby takie połączenie zaistniało, łączące się spółki muszą spełnić obowiązki określone przez k.s.h. Niektóre z nich wymagają zgłoszenia do Krajowego Rejestru Sądowego – dzieje się tak w początkowym oraz końcowym etapie połączenia. Pierwsza z tych sytuacji to konieczność dokonania zgłoszenia do sądu rejestrowego planu połączenia po jego uzgodnieniu pomiędzy łączącymi się spółkami. Druga dotyczy zgłoszenia uchwał zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia w przedmiocie połączenia, co budzi wątpliwości i powoduje problemy z jego zastosowaniem.

Wzmianka w rejestrze

Jak wskazuje jasno art. 507 par.1 k.s.h., zarząd każdej z łączących się spółek powinien zgłosić do sądu rejestrowego uchwałę o łączeniu się spółki w celu wpisania do rejestru wzmianki o takiej uchwale ze wskazaniem, czy łącząca się spółka jest spółką przejmującą, czy spółką przejmowaną. Ten z pozoru prosty przepis okazuje się jednak problematyczny w stosowaniu. Przepisy k.s.h. nie precyzują bowiem, czym jest wspomniana w ich treści wzmianka w rejestrze. Wyjaśnienia próżno także szukać w ustawie z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 112 ze zm., dalej: u.k.r.s.). W przeciwieństwie bowiem do zgłoszenia do rejestru planu połączenia, które przyjmuje się jako wniosek o przyjęcie dokumentów do akt rejestrowych, art. 507 par. 1 k.s.h. jasno wymaga dokonania wzmianki w rejestrze. Artykuł 44 ust. 1 pkt 4 u.k.r.s. wskazuje tylko, że w dziale 6 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się informacje o połączeniu z innymi podmiotami, podziale lub przekształceniu podmiotu w inny sposób.

Jak dokonać zgłoszenia

Sprawa jest dość prosta w przypadku spółki przejmującej. Zgłoszenie uchwały o połączeniu będzie wiązać się dla niej z wpisem połączenia i w konsekwencji wykreśleniem z rejestru spółki przejmowanej, które nastąpi z urzędu po otrzymaniu przez sąd rejestrowy właściwy dla spółki przejmowanej postanowienia o wpisie sądu rejestrowego właściwego dla spółki przejmującej.
Ale art. 507 par. 1 k.s.h. wyraźnie wskazuje, że obowiązek dokonania zgłoszenia uchwały o łączeniu się spółek dotyczy każdej z łączących się spółek, w tym przejmowanej. Do wejścia w życie Portalu Rejestrów Sądowych sprawę dodatkowo komplikowało to, że brakowało wzoru formularza odpowiedniego do zgłoszenia przez spółkę przejmowaną takiej uchwały. Część doktryny argumentowała, że takiego zgłoszenia dokonuje się na formularzu KRS-ZH, który dotyczy zmiany danych w rejestrze przedsiębiorców. Odmienne stanowisko wskazywało jednak, że skoro u.k.r.s. oraz przepisy wykonawcze ministra sprawiedliwości nie przewidują odrębnego wniosku na zgłoszenie uchwały o połączeniu celem wpisania wzmianki, należy tego dokonać w drodze zastosowania art. 9 ust. 2 u.k.r.s., czyli podobnie jak w przypadku planu połączenia – należy zgłosić uchwałę do akt rejestrowych spółki. Takie rozwiązanie jednak nie obejmuje wpisania w rejestrze wzmianki.

Co na to praktyka

W praktyce sądowej wydaje się dominować to drugie podejście. Referendarze sądowi zazwyczaj dokonują zwrotu wniosków obejmujących wpisanie zmiany danych spółki w rejestrze, argumentując, że połączenie dokonuje się z chwilą wpisania go do rejestru spółki przejmującej, co skutkuje wykreśleniem spółki przejmowanej. Wskazują, że w takim układzie wpisanie połączenia do rejestru spółki przejmowanej byłoby przedwczesne i wskazywałoby na nieprawdę – że połączenie już się dokonało, niezależnie od orzeczenia sądu rejestrowego spółki przejmującej w tym zakresie.
Dużo bardziej przychylnie spogląda się zatem na wniosek o przyjęcie uchwały o połączeniu do akt rejestrowych spółki przejmowanej. Trudno jednak uznać, że czyni to zadość wymogowi art. 507 par. 1 k.s.h. – ten bowiem jasno podkreśla, że zgłoszenia dokonuje się celem wpisania wzmianki w rejestrze.

System sobie, praktyka sobie

Wydawało się, że pewnym rozwiązaniem tego problemu będzie wprowadzenie systemu teleinformatycznego do składania wniosków rejestrowych. W Portalu Rejestrów Sądowych istnieje bowiem opcja, która umożliwia dokonanie zgłoszenia przez wybór możliwości „przejęcie przez inną spółkę”. Umożliwienie w systemie zgłoszenia uchwały o połączeniu w spółce przejmowanej dało nadzieję, że takie zgłoszenie jest możliwe, a jego skutkiem będzie wpisanie wzmianki w rejestrze o uchwale połączeniowej.
Niestety, choć system taki wniosek przewiduje, sądowa praktyka się nie zmieniła. Referendarze nadal mają problem ze wskazanym przepisem. W ich ocenie mimo złożenia właściwego wniosku nie ma podstaw do wpisania takiej wzmianki w rejestrze.

Co w przypadku nowej spółki

Warto zwrócić uwagę, że art. 507 par. 1 k.s.h. jest problematyczny nie tylko w przypadku łączenia się przez przejęcia. Jego konstrukcja budzi także wątpliwości w przypadku łączenia się przez zawiązanie nowej spółki. Przepis wskazuje bowiem, że wpisując w rejestrze wzmiankę, należy wskazać, czy spółka jest spółką przejmującą, czy spółką przejmowaną, a takich kategorii spółek w łączeniu się przez zawiązanie nowej spółki po prostu nie ma. Dopiero lektura kolejnych paragrafów tego artykułu pozwala uznać, że regulacja ma zastosowanie także w przypadku nowych spółek.

Postulat do ustawodawcy

Jak zatem właściwie podejść do tego tematu ze strony wnioskodawcy, czyli spółki przejmowanej, która chce wypełnić ciążący na niej obowiązek i zgłosić uchwałę o łączeniu się spółki w celu wpisania do rejestru wzmianki o takiej uchwale? Z punktu widzenia praktycznego wydaje się, że najlepszym i najbezpieczniejszym rozwiązaniem będzie zgłoszenie takiej uchwały do akt rejestrowych spółki. Należy jednak zastrzec, że nie jest to rozwiązanie w pełni odpowiadające wymogom art. 507 par. 1 k.s.h., bo chociaż w jego wyniku uchwała zostanie zgłoszona do rejestru, nastąpi to bez wpisania wzmianki do tegoż rejestru.
Dobrze byłoby, aby to praktyka sądowa wyszła naprzeciw temu problemowi i znalazła odpowiednie rozwiązanie dotyczące wpisywania wymaganej przepisami wzmianki w dziale 6 rejestru przedsiębiorców. Skoro jednak praktyka ta poszła w kierunku przyjmowania tych dokumentów do akt rejestrowych, postulat ten należy przekierować w stronę ustawodawcy, aby przez odpowiednie regulacje uściślił wymóg problematycznego przepisu i wprowadził możliwość jego stosowania. ©℗