Spółka A planuje dokonać zakupu przedsiębiorstwa (spółki B), które zajmuje się gospodarowaniem odpadami i w związku z tym posiada stosowne zezwolenia na ich zbieranie oraz przetwarzanie. Czy przy sprzedaży przedsiębiorstwa obejmującej wszystko, co wchodzi w jego skład (czyli na podstawie art. 552 w związku z art. 551 k.c.?), decyzje przejdą na podmiot kupujący?
Sam zakup przedsiębiorstwa przez spółkę A nie spowoduje przejścia zezwoleń posiadanych przez spółkę B. Przyjmuje się bowiem, że prawa i obowiązki o charakterze administracyjnoprawnym nie ulegają przenoszeniu, chyba że przepisy szczególne na to pozwalają. Decyzje administracyjne są bowiem wydawane dla konkretnego podmiotu, a nie dla instalacji i nie przechodzą wraz z instalacją na nabywcę. Wyjątki od tej zasady muszą wynikać wprost z przepisów – tytułem przykładu można wskazać na art. 189 par. 1 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, który dotyczy przejęcia praw i obowiązków wynikających z pozwoleń. W taki sposób wypowiedział się też NSA w wyroku z 5 kwietnia 2011 r. (sygn. II OSK 654/10). W tej sytuacji rozwiązaniem jest przejście zezwoleń na zbieranie oraz przetwarzanie odpadów w drodze przejęcia spółki B przez spółkę A albo połączenie się obu spółek poprzez zawiązanie nowej spółki. Zgodnie zaś z art. 494 par. 1 kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.) spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązana wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki. Zaś w myśl art. 494 par. 2 k.s.h. z dniem połączenia na spółkę przejmującą albo spółkę nowo zawiązaną przechodzą w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej albo którejkolwiek ze spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej.
W orzecznictwie wskazuje się, że art. 494 k.s.h. należy rozumieć w taki sposób, że wynika z niego generalne unormowanie także zasad sukcesji praw i obowiązków o charakterze administracyjnym. W art. 494 par. 1 k.s.h. mowa o „wszystkich prawach i obowiązkach” i nie ma podstaw do traktowania tej regulacji jako przepisu zawierającego unormowanie ograniczone tylko do praw i obowiązków z zakresu prawa prywatnego oraz wyłącznie takich aktów administracyjnych, które przyznawały prawa spółce przejmowanej. Następstwo prawne regulowane przez art. 494 par. 1 k.s.h. zakłada wstąpienie podmiotu przejmującego w całą sytuację prawną spółki przejmowanej, na którą składają się prawa i obowiązki tej ostatniej o różnej treści i charakterze. Dlatego art. 494 k.s.h. jest przepisem, który należy traktować jako istotny wyjątek od zasady braku sukcesji praw i obowiązków o charakterze administracyjnym. Dodajmy, że zasada ogólnej sukcesji praw i obowiązków administracyjnych jest konsekwencją sukcesji uniwersalnej, o której stanowi art. 494 par. 1 k.s.h. Wynikające z przejęcia spółki implikacje prawne w obszarze prawa administracyjnego nie są konsekwencją prostego przeniesienia praw i obowiązków wynikających z prawa publicznego na inny podmiot w drodze czynności prawnej (z naruszeniem zasady indywidualnego charakteru aktu administracyjnego i przy zachowaniu bytu dotychczasowego adresata), lecz są skutkiem następującego z mocy prawa przekształcenia podmiotowego strony stosunku administracyjnoprawnego, będącego konsekwencją swoistego „zlania się” adresata decyzji ze spółką przejmującą (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 19 stycznia 2018 r., sygn. akt VI SA/Wa 2905/15).
Na spółkę przejmującą albo spółkę nowo zawiązaną przechodzą z dniem połączenia w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej albo którejkolwiek ze spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej. ©℗
Podstawa prawna
• art. 189 par. 1 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1973; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2269)
• art. 494 par. 1–2 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1526; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2052)
