Nasza spółka ma siedzibę w starej zabytkowej nieruchomości, na którą dostaliśmy dotację z urzędu miasta. Według postanowień umowy jest ona przeznaczona na odtworzenie elewacji budynku, w tym tynków zewnętrznych. Wszystko wskazuje, że uda nam się zaoszczędzić spore kwoty. Czy możemy pozostałą część (ok. 15 proc. całej sumy) przeznaczyć na prace ziemne obok zabytku na terenie zielonym?

Nie, dotacja celowa, w tym na cele związane z zabytkami, musi bezwzględnie zostać wykorzystana na zakres prac określony w umowie. Spółka nie może samodzielnie wybierać zadań, które będzie finansować dzięki niej, nawet gdy dotyczy to nieruchomości, na której zabytek jest posadowiony.
Tak wynika m.in. z art. 81 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, który mówi: „dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków może być udzielona przez organ stanowiący gminy, powiatu lub samorządu województwa, na zasadach określonych w podjętej przez ten organ uchwale”. Z kolei w art. 77 ww. ustawy ustawodawca przewidział zamknięty katalog zadań, które mogą być finansowane z dotacji. Chodzi o nakłady konieczne na: sporządzenie ekspertyz technicznych i konserwatorskich, przeprowadzenie badań konserwatorskich lub architektonicznych, wykonanie dokumentacji konserwatorskiej, wykonanie projektu budowlanego zgodnie z przepisami prawa budowlanego czy wreszcie odnowienie lub uzupełnienie tynków i okładzin architektonicznych albo ich całkowite odtworzenie, z uwzględnieniem charakterystycznej dla tego zabytku kolorystyki.
Podstawą przekazania pieniędzy przez gminę jest umowa. Jak postanowiono w art. 250 ustawy o finansach publicznych, zarząd jednostki samorządu terytorialnego, udzielając dotacji celowej, w tym jednostce sektora finansów publicznych, w przypadku gdy odrębne przepisy lub umowa międzynarodowa nie określają trybu i zasad udzielania lub rozliczania tej dotacji, zawiera umowę, która określa w szczególności:
1) wysokość dotacji, cel lub opis zakresu rzeczowego zadania, na którego realizację są przekazywane środki dotacji;
2) termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do 31 grudnia danego roku budżetowego;
3) termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji oraz termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji celowej, z tym że termin ten nie może być dłuższy niż terminy zwrotu określone w niniejszym dziale.
Z tego wszystkiego płynie zatem wniosek, że kwota, którą otrzymała spółka, musi zostać przeznaczona na cel, który został określony w umowie z gminą. Jeśli umowa nie zawiera jednoznacznych zapisów umożliwiających finansowanie innych zadań poza wspomnianą elewacją budynku, to spółka nie może przeznaczać pieniędzy na inne cele związane z nieruchomością. Warto też zauważyć, że opisane prace ziemne na terenie zielonym trudno zakwalifikować jako możliwe cele ustawowe wykorzystania dotacji.
W przypadku przeznaczenia środków na inne zadania niż w umowie gmina z dużym prawdopodobieństwem zainicjuje postępowanie o zwrot przyznanej kwoty w trybie art. 252 ustawy o finansach publicznych. ©℗
Podstawa prawna
• art. 81 ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 282; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1378)
• art. 250, 252 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1175)