Burmistrz (wójt, prezydent miasta) – jednoosobowy organ wykonawczy gminy. Burmistrz jest organem wykonawczym w jednostce samorządowej, w której siedziba władz znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy. W miastach powyżej 100 tys. mieszkańców organem wykonawczym jest prezydent miasta, w pozostałych jednostkach – wójt. Burmistrz (wójt, prezydent miasta) wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa – m.in. przygotowuje projekty uchwał rady gminy i określa sposób ich wykonywania. W jego wyłącznych kompetencjach leży gospodarowanie mieniem komunalnym i wykonywanie budżetu oraz zatrudnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. W realizacji zadań własnych gminy burmistrz (wójt, prezydent) podlega wyłącznie radzie gminy, która stanowi także o kierunkach oraz decyduje w strategicznych kwestiach majątkowych gminy. Jako organ administracji posiada ustalone kompetencje do rozstrzygania w sprawach indywidualnych – wydaje indywidualne decyzje w zakresie wszystkich zadań gminy. Od jego decyzji służy odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego, chyba że szczególny przepis ustawowy stanowi inaczej. Działalność burmistrza kontroluje rada gminy.
Od 2002 r. burmistrzowie (wójtowie oraz prezydenci miast), którzy zastąpili kolegialne zarządy gmin, wyłaniani są w wyborach powszechnych. Radni i mieszkańcy mogą ich odwołać tylko poprzez referendum. O mandat burmistrza (wójta, prezydenta) może się ubiegać każdy obywatel Polski posiadający prawo wybierania do rady gminy, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat.
Podstawa prawna
* Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).
* Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz.U. nr 113, poz. 984 z późn. zm.).