PRZYKŁAD

1. Bank X z centralą w Warszawie ma 30 oddziałów w różnych miastach Polski. Każdy z tych oddziałów ma własną strukturę organizacyjną i odrębność finansową oraz zatrudnia pracowników we własnym imieniu. Oznacza to, że każdy z oddziałów jest pracodawcą dla osób w nich zatrudnionych, a nie centrala w Warszawie. Ta jest pracodawcą jedynie dla osób w niej zatrudnionych.

2. Fabryka mebli X spółka z o.o. z centralną siedzibą w Katowicach ma 3 filie w różnych miastach Polski. Każda z tych filii zatrudnia pracowników, ale nie we własnym imieniu, lecz z upoważnienia centrali. Pracodawcą jest więc dla osób zatrudnionych we wszystkich filiach i w głównej siedzibie centrala fabryki, mieszcząca się w Katowicach.



Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Do uzyskania statusu pracodawcy wystarczy więc, że jednostka organizacyjna zatrudni chociaż jednego pracownika i stanie się stroną stosunku pracy, uprawnioną do nabywania praw i zobowiązań z zakresu prawa pracy. Nie ma natomiast znaczenia forma prawna. Pracodawcą jest bowiem każda osoba prawna (spółka prawa handlowego, spółdzielnia, szkoła itd.), jednostka nieposiadająca osobowości prawnej i osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają pracowników. Jest nim także terenowa jednostka organizacyjna wchodząca w skład większego podmiotu (np. banku, instytucji państwowej, przedsiębiorstwa, zakładu, funduszu), występująca pod nazwą oddziału lub filii oraz posiadająca odrębność organizacyjną i finansową. Nie będzie natomiast pracodawcą jednostka organizacyjna przedsiębiorstwa, która jest samodzielna w sensie wykonywania określonych zadań, ale nie ma prawa do nawiązywania stosunków pracy we własnym imieniu.

Skarb Państwa, województwo, starostwo i gmina nie są pracodawcami. Status pracodawcy mają natomiast jednostki organizacyjne działające w ich imieniu, np. urząd w stosunku do osób w nim zatrudnionych, sąd lub prokuratura, urząd gminy. Potwierdza to Sąd Najwyższy, który uznał, że pracodawcą prezesa sądu rejonowego nie jest ani Skarb Państwa, ani też prezes sądu wojewódzkiego, lecz sąd, w którym pełni on swoją funkcję (wyrok z 19 września 1996 r., I PRN 101/95, OSNP 1997/7/112).

Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy (np. zawarcie umowy o pracę lub jej wypowiedzenie, udzielenie kary porządkowej lub wystawienie świadectwa pracy) dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba. Jeżeli pracodawca zostanie postawiony w stan upadłości, czynności te wykonuje syndyk masy upadłościowej, a w likwidowanym przedsiębiorstwie – likwidator. Gdy pracodawcą jest osoba fizyczna i działań z zakresu prawa pracy nie realizuje osobiście, może do tego wyznaczyć inną osobę. Może to być osoba zatrudniona na umowę o pracę, na umowę cywilnoprawną lub pełnomocnik umocowany wyłącznie do dokonywania tych czynności.

RADZIMY

Nie myl pracodawcy z zakładem pracy. Zakład pracy to jedynie miejsce wykonywania pracy, a pracodawca to podmiot, który rzeczywiście zatrudnia pracowników.

Jadwiga Sztabińska

Podstawa prawna

Art. 3 i 31 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).