To gałąź prawa obejmująca ogół norm prawnych regulujących stosunki pracy oraz stosunki społeczne nierozerwalnie związane ze stosunkami pracy.
Jak wynika z definicji, nie wszystkie stosunki, których przedmiotem jest świadczenie pracy, stanowią przedmiot prawa pracy.
Jakie regulacje są wyłączone
Przepisy prawa pracy nie obejmują swą regulacją:
* pracy świadczonej osobiście na własny rachunek;
* pracy świadczonej w ramach czynów społecznych;
* pracy świadczonej w ramach umów cywilnoprawnych, jak np. umowa o dzieło, umowa zlecenia, umowa agencyjna. Prac wykonywanych na podstawie ww. umów nie charakteryzuje organizacyjne podporządkowanie, ponadto umowy te i wynikające z nich stosunki zobowiązaniowe podlegają prawu cywilnemu;
* pracy wykonywanej w ramach służb mundurowych (tj. przez żołnierzy zawodowych, policjantów, funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, Służby Celnej). Praca w tych instytucjach, podobnie jak w stosunku pracy, jest podejmowana dobrowolnie, w celach zarobkowych, także wykonywana jest wyłącznie osobiście i w warunkach organizacyjnego podporządkowania. Pomimo tych podobieństw do stosunku pracy, stosunki służbowe członków formacji mundurowych nie są uznawane za stosunki pracy i w związku z tym nie podlegają przepisom prawa pracy.
Stosunki społeczne
Przedmiotem prawa pracy, obok stosunków pracy, są także stosunki społeczne ściśle związane ze stosunkami pracy, tj.:
* z promocją zatrudnienia i przeciwdziałaniem bezrobociu;
* wynikające ze sprawowania przez właściwe organy nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy przez pracodawcę;
* materialnoprawne wynikające z odpowiedzialności pracodawców bądź reprezentujących ich osób za wykroczenia przeciwko uprawnieniom pracownika;
* procesowe związane z rozstrzyganiem indywidualnych sporów o roszczenia ze stosunku pracy;
* zbiorowe stosunki pracy powstające w związku z tworzeniem i funkcjonowaniem związków zawodowych, organizacji pracodawców, prowadzeniem rokowań, rozwiązywaniem sporów zbiorowych, zawieraniem układów zbiorowych pracy i udziałem pracowników w zarządzaniu zakładem pracy.
Podstawowym przedmiotem regulacji prawa pracy są stosunki pracy – tj. stosunki społeczne, w których pracownik w wyniku zawartej umowy o pracę albo dokonanego za jego zgodą aktu prawnego – mianowania, powołania bądź wyboru na stanowisko – zobowiązuje się do osobistego świadczenia pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, zaś pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.