Zespół norm prawnych regulujących postępowanie naprawcze mające na celu restrukturyzację zobowiązań przedsiębiorcy zagrożonego niewypłacalnością, który w ten sposób dąży do oddłużenia i kontynuacji działalności gospodarczej.
Wszczęcie postępowania
Inicjatywa w zakresie wszczęcia tego postępowania należy tylko do przedsiębiorcy.
W pierwszej kolejności powinien on złożyć w sądzie oświadczenie o wszczęciu postępowania naprawczego (zawierające określone w przepisach informacje) oraz o tym, że nie zachodzą okoliczności wykluczające jego przeprowadzenie. Nie każdy przedsiębiorca i nie w każdym czasie może bowiem liczyć na takie rozwiązanie.
Razem z oświadczeniem należy złożyć plan naprawczy, wskazane w przepisach dokumenty oraz oświadczenie z podpisem notarialnie poświadczonym o prawdziwości danych i oświadczeń. W ciągu 14 dni od złożenia oświadczenia przez przedsiębiorcę sąd może zakazać wszczęcia postępowania naprawczego, jeżeli zostało ono złożone z naruszeniem wynikających z przepisów reguł albo zawiera nieprawdziwe dane. Na postanowienie sądu wydane w tym zakresie służy zażalenie. Jeśli postanowienie zakazujące wszczęcia postępowania naprawczego uprawomocni się, to oświadczenie uważa się za niezłożone. Co więcej, przedsiębiorca musi liczyć się z sankcją polegającą na tym, że nie będzie mógł ponownie złożyć oświadczenia o wszczęciu postępowania naprawczego. Dlatego też warto je właściwie przygotować.
Jeśli sąd nie ma zastrzeżeń, po upływie 14-dniowego terminu przedsiębiorca ogłasza oświadczenie o wszczęciu postępowania naprawczego poprzez jego publikację w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w co najmniej jednym dzienniku o zasięgu lokalnym i w jednym o zasięgu ogólnopolskim (może zrobić to także w inny sposób). Data ogłoszenia oświadczenia jest dniem rozpoczęcia postępowania naprawczego. Z tym dniem przedsiębiorca składa wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego o wpisanie informacji o wszczęciu postępowania naprawczego.
Ustanowienie nadzorcy sądowego
W następnej kolejności sąd ustanawia dla przedsiębiorcy nadzorcę sądowego, z którym przedsiębiorca niezwłocznie powinien zawrzeć umowę zlecenia o wykonywanie czynności nadzorcy, na podstawie której będzie wypłacać mu wynagrodzenie.
Sąd może również powołać biegłego badającego stan przedsiębiorstwa. Przedsiębiorca w porozumieniu z nadzorcą sądowym ustalają termin zgromadzenia wierzycieli, które jednak nie może odbyć się wcześniej niż po upływie miesiąca od dnia wszczęcia postępowania naprawczego. Następnie przedsiębiorca zawiadamia wierzycieli o terminie i miejscu zgromadzenia, dołączając plan naprawczy. W czasie tego zgromadzenia odbywa się głosowanie wierzycieli dotyczące układu, a co za tym idzie – ma miejsce przyjęcie albo odrzucenie układu. Należy przy tym zauważyć, że przyjęty układ wiąże nie tylko tych wierzycieli, którzy zostali zawiadomieni o zgromadzeniu mającym na celu jego zawarcie, ale także tych, którzy zgłosili do nadzorcy sądowego swoje uczestnictwo w nim, a przedsiębiorca nie zaprzeczył istnieniu ich wierzytelności. Wierzyciele głosują z sumą swoich wierzytelności, jaką umieszczono na liście wierzytelności. Z kolei wierzyciele, którzy nie zostali umieszczeni na tej liście, ale zgłosili swój udział w zgromadzeniu, głosują z sumą zgłoszonych wierzytelności do wysokości niezaprzeczonej przez przedsiębiorcę. W ciągu tygodnia od zawarcia układu wierzyciele mogą zgłaszać swoje zarzuty przeciwko układowi.
Zatwierdzenie układu
Jeżeli wierzyciele przyjęli układ, to następnym etapem jest zatwierdzenie go przez sąd. Na rozprawie w tej sprawie sąd rozpatruje także wniesione zarzuty. Tak więc w wyniku tej rozprawy układ może być przyjęty albo nie. Sąd odmawia zatwierdzenia układu m.in. w sytuacji, gdy przyjęty plan naprawczy nie zapewnia przywrócenia przedsiębiorcy zdolności do konkurowania na rynku czy też jest krzywdzący dla wierzycieli, którzy wnieśli zarzuty. Jeśli układ zostanie przyjęty, a przedsiębiorca nie wykonuje go albo w trakcie jego wykonywania ujawnią się okoliczności stanowiące podstawę odmowy zatwierdzenia, sąd uchyla układ. Wniosek w tej sprawie może złożyć każdy z wierzycieli lub osoby, które zgodnie z układem są uprawnione do nadzoru nad jego wykonaniem.
Jan P. jest właścicielem firmy wpisanej do KRS. Rok temu chciał przeprowadzić postępowanie naprawcze, ale zostało ono umorzone. Z tego powodu obecnie nie może liczyć na zawarcie układu z wierzycielami. Jest tak dlatego, że przepisy o postępowaniu naprawczym nie mają zastosowania w odniesieniu do przedsiębiorców, którzy prowadzili już to postępowanie, jeśli od jego umorzenia nie upłynęły 2 lata.
Od dnia wszczęcia postępowania naprawczego do dnia prawomocnego rozstrzygnięcia co do zatwierdzenia układu albo umorzenia postępowania przedsiębiorca nie może zbywać ani obciążać swego majątku. Ten zakaz nie dotyczy jednak rzeczy zbywanych w zakresie działalności gospodarczej przedsiębiorcy.
Podstawa prawna
* Art. 492–521 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. nr 60, poz. 535 z późn. zm.).