W Ukrainie wciąż toczy się wojna, której końca nie widać. Czy w takiej sytuacji jest w ogóle sens mówienia o odbudowie tego kraju?
ikona lupy />
Paweł Kowal, szef sejmowej komisji spraw zagranicznych, pełnomocnik rządu ds. odbudowy Ukrainy / Materiały prasowe / fot. Materiały prasowe

Tak, bo ten proces to nie zawsze jest odbudowanie tych samych budynków w tych samych miejscach. W rzeczywistości odbudowa polega na tym, że trzeba dostosować ją do aktualnej rzeczywistości. Na przykład demograficznej. Jedną z charakterystycznych cech tej wojny są bardzo duże przemieszczenia ludności, do tego stopnia, że 7 milionów Ukraińców wyjechało z Ukrainy, a kolejne kilka milionów przemieściło się na terenie tego państwa. Czyli mówimy: odbudowa, a tak naprawdę myślimy: modernizacja. Nawet jeśli mowa jest o tych samych obiektach, to już nie w tych samych technologiach. Do tego mamy równoległy proces integracji z Unią Europejską, który również będzie narzucał zmiany w każdej dziedzinie. Gospodarki, prawa budowlanego, standardów sanitarnych itd. Ukraińcy dostosują swoje prawo i swoje działania do standardów unijnych.

Proces integracji z UE będzie bardzo długi. Na razie jest trochę mirażem.

Negocjacje wystartują 25 czerwca tego roku. Nie wiem, jak intensywne będą one w trakcie prezydencji węgierskiej, ale w trakcie prezydencji polskiej w I. połowie 2025 r. będą na pewno prowadzone bardzo intensywnie. Zakładam, że potrwają one ok. 5–6 lat plus okres potrzebny na ratyfikację. Trzeba zwrócić uwagę na to, że Ukraina jest już w pewnym sensie w Unii Europejskiej, bo podpisała umowę o pogłębionej strefie wolnego handlu. W sensie handlowym stan rzeczy jest taki, że Ukraina jest częścią UE. Ma otwarty rynek.

Ludobójstwo, zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości. Za co pójdzie siedzieć Putin?
Ludobójstwo, zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości. Za co pójdzie siedzieć Putin?

Zobacz również
I ten otwarty rynek zaczyna nieco uwierać Polaków, co najlepiej widać na przykładzie zboża czy innych produktów rolnych.

Pierwszy fakt jest taki, że ponad 11 mld euro eksportu w tej chwili idzie rocznie na Ukrainę i ta kwota rośnie. Czyli zyskują polskie firmy, powstają w Polsce miejsca pracy i w Polsce płacone są podatki. Dzisiaj polskie produkty oparte na rolnictwie są obecne w każdym sklepie ukraińskim od Charkowa po Mościska. Pierwszym zadaniem jest pomoc eksporterom, na przykład przez dodatkowe ubezpieczenia. Dziś mamy rekordowe saldo w obrotach handlowych. Po drugie musimy chronić niektóre sektory rolnictwa, jak uprawa zbóż. Ważne jest to, aby rozumieć, że jak jest rynek otwarty, to jest on otwarty w obie strony. Każde państwo UE, które graniczyło z nowym członkiem UE, na tym zyskiwało przy rozszerzeniach.

Miesiąc temu Ostap Semerak, były szef kancelarii byłego premiera Ukrainy, mówił w rozmowie z DGP: „Poważne rozmowy o odbudowie, a chodzi tu o setki miliardów euro i dolarów, już trwają. Ci, którzy myślą, że najpierw trzeba wygrać wojnę, a potem przystąpić do rozmów, są w błędzie. Ci, którzy wam tak mówią, oszukują was. (…) Mam wrażenie, że w Polsce się wiele o tym mówi, organizowane są konferencje i seminaria, ale to nie jest właściwa metoda. Gdybym był polskim politykiem, namawiałbym premiera do wyznaczenia na pełnomocnika nie czynnego polityka, lecz kogoś z szerokimi znajomościami w polskim biznesie, kogoś, kto zna się na gospodarce i ma praktyczne doświadczenie w biznesie”. Co pan na to?

Podstawowym zadaniem naszego zespołu w Radzie do spraw Współpracy z Ukrainą jest przygotowanie polskich firm, samorządów i organizacji pozarządowych do korzystania ze środków na odbudowę Ukrainy. Szukamy miejsc, w których można uzyskać te pieniądze, w formie grantów czy pożyczek. Takich znaczących instytucji jest na świecie około dziesięciu i naszym zadaniem jest dotarcie do każdego przedsiębiorcy czy samorządu i pokazanie im, co mają zrobić, do kiedy, na jakich warunkach, aby wziąć udział w tych przetargach. W ciągu trzech miesięcy doprowadzę do tego, aby każdy, kto chce, wiedział, gdzie ma pójść i jak ma zaplanować swoje działania. Polska nie może być tutaj traktowana jak każdy inny kraj na świecie, bo włożyliśmy wiele sił zarówno w pomoc humanitarną, jak i militarną. Chodzi o to, żebyśmy nie byli tylko miejscem, przez które przejeżdżają produkty z całego świata, w drodze na Ukrainę. Tak nie będzie.

Przed nami konferencja berlińska, która odbędzie się w czerwcu pod auspicjami Grupy G7, ze wsparciem UE. Tam mają być zaprezentowane konkretne polskie pomysły na odbudowę Ukrainy? Jakie to projekty?

Zademonstrujemy szczególną rolę Polski w odbudowie Ukrainy. To minimum 100 wielkich projektów, m.in. wsparcie kultury, np. digitalizacji zbiorów muzealnych Ukrainy. Będziemy kontynuować także kluczową dla Ukrainy subskrypcję Starlinków. Cel jest taki, by polscy pracodawcy uczestniczyli w odbudowie Ukrainy.

Rada, którą pan kieruje, ma jakiś budżet?

Jest rada i biuro rady złożone z ekspertów. Sama rada jest ciałem społecznym. Nikt nie otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenia. Ale aby to działało, oprócz rady jest też zespół urzędników w kancelarii premiera i w kilku kluczowych think tankach, po to abyśmy mieli bieżącą wiedzę na temat zmian na Ukrainie i możliwość koordynowania działań rządu, samorządu, uniwersytetów i wielu innych instytucji. Tu nie chodzi o to, aby zastępować poszczególne ministerstwa, ale żeby podrzucać pomysły, stymulować i ustalać, co jest najważniejsze. Teraz priorytetem jest zapewnienie Polsce odpowiedniej pozycji w procesie odbudowy w ramach grupy najważniejszych państw świata – G7, które angażują się w proces odbudowy i niedługo zaczną planować wydatki i cele inwestycyjne. Mamy już roboczy kontakt praktycznie ze wszystkimi odpowiednikami – czyli pełnomocnikami ds. odbudowy Ukrainy we Francji w Niemczech czy USA. Niebawem rusza w Polsce biuro ONZ – UNOPS, czyli tej instytucji, która w imieniu ONZ będzie prowadziła odbudowę i organizowała przetargi – ratyfikacja odpowiedniej umowy już jest w Sejmie. Teraz przed nami przygotowanie polskich firm do udziału w tych przetargach. ©℗

Rozmawiała Agnieszka Burzyńska