Projektowana ustawa ma zapewnić stosowanie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 11 kwietnia 2024 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby zapewnienia bezpiecznych i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych Critical Raw Material Act (CRMA). Jak wskazano w ocenie skutków regulacji, rozporządzenie wprowadza nowe zobowiązania dla państw członkowskich UE dotyczące działań na rzecz rozwoju dostaw surowców zdefiniowanych w CRMA jako surowce krytyczne.

Projekty strategiczne w zakresie surowców krytycznych

Państwa zostały zobowiązane do opiniowania wniosków o uznanie projektów strategicznych w zakresie wydobycia, przeróbki, recyklingu i substytucji surowców krytycznych; utworzenia punktów kontaktowych udzielających wsparcia w zakresie procedur administracyjnych dotyczących wydawania pozwoleń w przypadku projektów strategicznych; utworzenia programu poszukiwań surowców krytycznych służącego zwiększeniu zakresu dostępnych informacji o złożach kopalin do produkcji surowców krytycznych; monitorowania i ograniczania ryzyka związanego z łańcuchem dostaw oraz zwiększenia dywersyfikacji dostaw tych surowców; wdrażania krajowych środków dot. obiegu zamkniętego, m.in. poprzez utworzenie bazy danych zamkniętych obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych czy określenia zdatności do recyklingu magnesów trwałych; a także ustanowienia sankcji nakładanych na przedsiębiorców, którzy nie wypełniają swoich obowiązków.

Obowiązek stosowania CRMA przez polskie firmy

Ministerstwo Klimatu i Środowiska, które przygotowało projekt, wskazało w OSR, że przewidziane w ustawie regulacje mają zapewnić w budżecie państwa odpowiednie środki na wykonanie obowiązków przewidzianych w CRMA, a także rozstrzygnąć wątpliwości interpretacyjne dotyczące właściwości rzeczowej organu, na którym spoczywać będzie zapewnienie wykonania danych obowiązków.

Zgodnie z proponowanymi regulacjami odpowiedzialny za opracowanie i wdrażanie krajowej polityki surowcowej państwa ma być minister właściwy ds. środowiska - obecnie jest Minister Klimatu i Środowiska. Będzie on m.in. wyznaczał przedstawiciela Polski w Europejskiej Radzie ds. Surowców Krytycznych powołanej na mocy CRMA.

„W celu zachowania spójnych działań przewiduje się, że wszystkie zadania, uprawnienia i inne obowiązki wskazane w ustawie jako pozostające we właściwości ministra właściwego ds. środowiska będą realizowane przy pomocy Głównego Geologa Kraju, będącego sekretarzem lub podsekretarzem stanu w urzędzie obsługującym ministra” - zaznaczono w OSR.

Olbrzymie kary dla polskich firm. Nawet pół miliona złotych

Projekt ustawy przewiduje również ustanowienie administracyjnych kar pieniężnych dla przedsiębiorców za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków wynikających z CRMA. Jej wysokość ma wynosić od 5 do 500 tys. zł.