Subskrybuj nas na Youtube
Brak możliwości zaskarżenia decyzji o powołaniu do obowiązkowej służby wojskowej stanowi poważne zagrożenie dla konstytucyjnych praw obywateli. - twierdzi Rzecznik Praw Obywatelskich.
Zgodnie z ustawą o obronie Ojczyzny, powołanie do służby wojskowej lub na ćwiczenia nie podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Rzecznik Praw Obywatelskich wyraża głębokie zaniepokojenie tym stanem prawnym, który – w przypadku nieprawidłowego wydania decyzji – może prowadzić do naruszenia konstytucyjnych wolności i praw obywateli.
Obrona ojczyzny konstytucyjnym obowiązkiem
Obowiązek obrony ojczyzny, jak stanowi art. 85 ust. 1 Konstytucji RP, dotyczy każdego obywatela, jednakże realizacja tego obowiązku musi respektować prawa człowieka. RPO podkreśla, że brak drogi sądowej może naruszać zasadę sprawiedliwego procesu, gwarantowaną przez art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. W tym przepisie jasno stwierdza się, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez sąd, co w przypadku powołania do służby wojskowej nie jest przestrzegane.
Rzecznik zauważa, że istnieją kategorie osób wyłączonych z obowiązku służby wojskowej, m.in. kobiety w ciąży, osoby opiekujące się dziećmi do lat 8, a także osoby sprawujące opiekę nad chorymi lub niepełnosprawnymi. Niemniej jednak w praktyce, osoby należące do tych grup mogą zostać błędnie powołane do służby, co skutkowałoby koniecznością odwołania się do Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji. Ograniczenie możliwości skierowania takiej sprawy do sądu administracyjnego, w ocenie Rzecznika, może prowadzić do naruszenia art. 77 ust. 2 Konstytucji RP, który zabrania ustawowego wyłączenia drogi sądowej przy dochodzeniu naruszonych praw i wolności.
RPO pisze do MON w sprawie rezerwy
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się w tej sprawie do Ministra Obrony Narodowej, wskazując na konieczność nowelizacji przepisów, które dziś w sposób nieuzasadniony ograniczają konstytucyjne prawa obywateli. W kontekście tych zastrzeżeń warto przypomnieć wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 marca 1999 roku (SK 19/98), w którym stwierdzono, że nawet w przypadku ograniczeń prawnych wynikających z art. 31 ust. 3 Konstytucji, w żadnym wypadku nie można zamknąć drogi sądowej dla obywatela.
Brak zaskarżalności takich decyzji nie tylko godzi w prawo do sądu, ale także może prowadzić do naruszeń innych konstytucyjnych praw. Artykuł 71 Konstytucji RP chroni rodzinę i kobiety w ciąży, a art. 72 RP gwarantuje ochronę praw dziecka. Z kolei art. 69 zapewnia pomoc państwa osobom niepełnosprawnym. Każdy przypadek, w którym osoba opiekująca się dzieckiem lub osobą obłożnie chorą, bądź kobieta w ciąży, zostanie błędnie powołana do służby wojskowej, może prowadzić do naruszenia tych fundamentalnych praw. W sytuacji, w której odwołanie nie zostanie skutecznie rozpatrzone, obywatel pozbawiony jest możliwości obrony swoich praw przed sądem.
Rzecznik zwraca również uwagę na art. 53 Konstytucji RP, który gwarantuje wolność sumienia i religii. Dla osób, których przekonania moralne lub religijne nie pozwalają na udział w służbie wojskowej, powołanie na ćwiczenia stanowiłoby poważne naruszenie ich fundamentalnych praw. Konstytucja dopuszcza realizację obowiązku obrony Ojczyzny w formie służby zastępczej, lecz w przypadku błędnego powołania osoby, której światopogląd uniemożliwia służbę, brak prawa do sądu stawia ją w trudnej, a często niemożliwej do rozwiązania sytuacji.
