Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli ochrona przeciwpożarowa w parkach narodowych w Polsce pozostawia wiele do życzenia. Tylko w ciągu trzech i pół roku wybuchło w dziewięciu skontrolowanych parkach blisko 200 pożarów. Z ustaleń kontroli NIK wynika, że w 30 proc. skontrolowanych parków stwierdzono istotne nieprawidłowości dotyczące ustalenia kategorii zagrożenia pożarowego lasów niezgodnie z obowiązującymi przepisami. Dodatkowym zarzutem jest także nieprowadzenie obserwacji naziemnej ze stałych punktów.
W Polsce istnieją 23 parki narodowe o łącznej powierzchni 315 128,15 ha, w tym powierzchnia gruntów leśnych wynosi 195 207,95 ha (61,95%). NIK przeprowadził kontrolę w zakresie ochrony przeciwpożarowej w parkach narodowych. Skontrolowano 21 jednostek, w tym: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, 10 parków narodowych (Biebrzański, Kampinoski, Wielkopolski, Białowieski, Wigierski, Bory Tucholskie, Słowiński, Poleski, Bieszczadzki i Woliński ), siedem komend powiatowych i trzy komendy miejskie Państwowej Straży Pożarnej.
Celem kontroli była ocena zasad organizacji ochrony przeciwpożarowej ekosystemów chronionych oraz prawidłowości wykorzystania środków finansowych na realizację zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej.
Brak prawidłowej ochrony przeciwpożarowej
Jak napisano w komunikacie: "W parkach narodowych nie zapewniono w pełni prawidłowej ochrony przeciwpożarowej według zasad wynikających z przepisów rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów. W 3 z 10 skontrolowanych parków stwierdzono istotne nieprawidłowości dotyczące ustalenia kategorii zagrożenia pożarowego lasów niezgodnie z obowiązującymi przepisami, a także nieprowadzenia obserwacji lasów zaliczonych do II kategorii zagrożenia pożarowego ze stałych punktów obserwacji naziemnej."
Dodatkowo kontrolerzy NIK ocenili negatywnie nadzór ministra właściwego do spraw środowiska nad działalnością parków narodowych w zakresie ochrony przeciwpożarowej ekosystemów. Wśród zarzutów do ministra są m.in. brak inicjatyw dotyczących asad zabezpieczenia przeciwpożarowego lądowych ekosystemów nieleśnych (m.in. torfowisk, pastwisk i łąk). Jak bowiem ustalono w kontroli procedury uzgadniane z PSP dotyczą tylko pożarów ekosystemów leśnych.
Wiele parków narodowych bez rocznych sprawozdań rzeczowych
Jak zauważa NIK spośród 23 parków narodowych, Minister nie wyegzekwował przekazania do zatwierdzenia rocznych zadań rzeczowych przez 9 parków w 2018 r., 10 w 2019 r., 11 w 2020 r. i 8 w 2021 r. "W związku z tym nie wywiązał się w pełni z obowiązku zatwierdzenia rocznych zadań rzeczowych określonego w ustawie o ochronie przyrody. Nie monitorował również realizacji rocznych zadań rzeczowych przez parki narodowe, w tym zadań w zakresie ochrony przeciwpożarowej ekosystemów." - napisano w raporcie.
Dodatkowo, sam minister nie sporządzał rocznych sprawozdań zbiorczych z działalności parków narodowych na podstawie sprawozdań z działalności poszczególnych parków narodowych do czego był zobowiązany.
W Biebrzańskim PN i Wielkopolskim PN z kolei ustalono niezgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska kategorię zagrożenia pożarowego lasów. Po przeprowadzonych kontrolach wydano cztery decyzje administracyjne nakazujące usunięcie nieprawidłowości, przede wszystkim dotyczące sprawozdań rzeczowych oraz metodyki określania kategorii zagrożenia pożarowego.