Układy zbiorowe pracy. Projekt ustawy skierowano do uzgodnień

Projekt w sprawie układów zbiorowych pracy (UZP) przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opublikowano dziś na stronie rządowego centrum legislacji.

Układy zbiorowe w systemie prawa pracy

W uzasadnieniu do projektu zwrócono uwagę, że układy zbiorowe na przestrzeni wielu lat odgrywały istotną rolę w systemie prawa pracy. Dzięki nim - jak czytamy - istniała możliwość równoważenia potrzeb pracowników oraz wymagań poszczególnych gałęzi gospodarki. Autorzy regulacji wskazują, że ustalone w ramach UZP rozwiązania dotyczące np. urlopów, ochrony trwałości stosunku pracy czy świadczeń socjalnych stały się z czasem trwałym elementem prawa o charakterze ustawowym.

Projekt ustawy o układach zbiorowych

Projekt ustawy o UZP zmienia większość najistotniejszych przepisów dotyczących układów zbiorowych pracy. Autorzy zmian zaznaczają, że bez zasadniczych zmian pozostawiono reguły prowadzenia rokowań układowych, pisemną formę zawierania układu zbiorowego pracy, zasad wypowiadania i rozwiązywania układu zbiorowego pracy (przy czym wprowadzono dodatkową możliwość występowania z ponadzakładowego układu zbiorowego pracy dla podmiotów, które nie są jego stronami, a są nim objęte).

Utrzymano też dokonywanie zmian w układzie zbiorowym pracy poprzez protokół dodatkowy, wprowadzając jednocześnie możliwość jego zawierania dla porozumień zbiorowych. Utrzymano również stosowanie tzw. zasady korzystności zawartej w przepisach kodeksu pracy. Utrzymano też ograniczenia dotyczące zawierania układów zbiorowych pracy dla pracowników urzędów państwowych zatrudnionych na podstawie powołania; pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru i powołania w: urzędach marszałkowskich, starostwach powiatowych, urzędach gminy, biurach związków jednostek samorządu terytorialnego i ich odpowiednikach, biurach jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego i ich odpowiednikach; sędziów, asesorów sądowych i prokuratorów.

W Ocenie Skutków Regulacji projektu podkreślono, że oczekiwanym efektem przygotowywanej regulacji będzie ożywienie rokowań i zwiększenia zakresu stosowania porozumień zbiorowych.

Katalog spraw regulowanych w układzie zbiorowym pracy

Projekt zakłada m.in. wprowadzenie otwartego katalogu spraw regulowanych w układzie zbiorowym pracy. Po zmianach partnerzy społeczni w ramach prowadzonych rokowań będą mogli wspólne ustalić, w jakim zakresie układ zbiorowy pracy może odmiennie regulować środowisko pracy, niż przewidują to rozwiązania ustawowe.

Uproszczenie procesu rejestrowania układów zbiorowych pracy

Projekt ustawy ma także uprościć proces rejestrowania układów zbiorowych pracy zarówno zakładowych, jak również ponadzakładowych. Autorzy regulacji zaznaczają, że ma to na celu rezygnację z dotychczasowej skomplikowanej procedury wymagającej przesyłania treści układów zbiorowych pracy czy prowadzenia korespondencji wyłącznie w formie pisemnej.

Zaproponowane przepisy zakładają, że zgłoszenie do Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy polegać będzie na wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego uproszczonych danych na formularzu elektronicznym udostępnionym na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw pracy.

Projekt zakłada także możliwość skorzystania ze wsparcia mediatora.

Czas obowiązywania układu zbiorowego pracy

W regulacji określony został czas obowiązywania układu zbiorowego pracy, którego celem jest zwiększenie dynamiki rokowań. Osoba ta dawałaby gwarancję bezstronności i pomagała w osiągnięciu rozwiązań korzystnych dla obu stron.

W projekcie przewidziano dwa okresy obowiązywania układu zbiorowego pracy. To pięć lat dla zakładowego układu zbiorowego pracy i 10 lat dla ponadzakładowego układu zbiorowego pracy. Jednocześnie strony układu zbiorowego pracy będą mogły przedłużyć jego obowiązywanie odpowiednio o: pięć lat dla zakładowego układu zbiorowego pracy i 10 lat dla ponadzakładowego układu zbiorowego pracy.

Projekt zakłada także ułatwienie wystąpienia z ponadzakładowego układu zbiorowego pracy oraz uproszczenie procedury rozszerzenia ponadzakładowego układu zbiorowego pracy.

Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2025 r.

Autorka: Karolina Kropiwiec