Sztuczna inteligencja (AI) wdarła się do polskiej świadomości pod koniec zeszłego roku wraz z upowszechnieniem Chata GPT i innych przedstawicieli nurtu zwanego generatywną AI. Pokazują to trendy wyszukiwania, artykuły w prasie codziennej i materiały w głównych wydaniach programów informacyjnych. Jednak, to nie tylko ciekawostka technologiczna czy chwilowa moda. Niemal każdego dnia pojawiają się nowe narzędzia wykorzystujące generatywną AI w kolejnych zastosowaniach, a spodziewany jest rozwój także innych technologii z tej grupy np. Causal AI.
Niemniej nie jest to tylko kwestia biznesowa. Rozwój sztucznej inteligencji jest kwestią strategiczną.Przykładowo, w 2022 r. rząd Wielkiej Brytanii przedstawił pakiet wsparcia dla tego sektora w wysokości 1,3 mld USD. Latem 2023 r. rząd Francji ogłosił wsparcie w wysokości 500 mln €. Pominiemy milczeniem zaangażowanie głównych graczy – USA i Chin, aby bardziej nie przygnębiać czytelników.
Postanowiliśmy sprawdzić jak politycy, aspirujący do sprawowania rządów podczas kluczowej dla rozwoju AI kadencji parlamentarnej, podchodzą do tej kwestii. Jako fani niszowej literatury, przeanalizowaliśmy programy wyborcze zarejestrowanych ogólnopolskich komitetów wyborczych. Jeśli dany komitet nie opublikował programu, sięgaliśmy do programu partii politycznej. Jeśli komitet był koalicyjny, sięgaliśmy także do programu partii-koalicjantów. Na 11 przeanalizowanych programów wyborczych, 8 nie zawierało żadnej wzmianki o sztucznej inteligencji.
W programie komitetu Prawa i Sprawiedliwości (PiS) AI pojawia się w kontekście sądownictwa, którego digitalizacji miała być rozwijana również w oparciu o AI („Cyfrowy Sąd”, „Krajowy Rejestr Sądowy” czy „Krajowy Rejestr Karny”). PiS obiecuje także zastosować rozwiązania sztucznej inteligencji do poszukiwania utraconych dóbr kultury w Internecie oraz deklaruje, że jako państwo staniemy się forpocztą nowych technologii w dziedzinie AI.
W 100 Konkretach komitetu Koalicji Obywatelskiej nie znajdujemy ani jednego konkretu dotyczącego sztucznej inteligencji. Nieco lepiej wygląda program Nowoczesnej z 2022 r. w którym AI pojawia się w kontekście zdrowia. Także ZIELONI w programie „Zielony Plan Odbudowy” wskazują na AI w obszarach optymalizacji pracy administracji publicznej, energetyki - poprzez wykorzystanie do zarządzania odnawialnymi źródłami energii, rolnictwa - do optymalizacji działalności rolnej i zmniejszenia jej śladu węglowego, a także świadczeń zdrowotnych czy transportu.
Komitet wyborczy „Trzecia Droga” w swoim programie również nie wspomina o sztucznej inteligencji. Jedynie w programach partii tworzących Trzecią Drogę możemy odnaleźć wzmianki o AI w kontekście energetyki czy edukacji.
Nowa Lewica wskazuje na AI w kontekstach energetyki, edukacji i pracy. W szczególności ten ostatni jest interesujący, czyli wprowadzenie obowiązku konsultowania algorytmów zarządzających pracą z przedstawicielami zatrudnionych. Postulat ten motywowany jest chęcią ukrócenia zjawiska niejawnego zbierania i przetwarzania danych cyfrowych oraz inwigilacji w miejscu pracy.
Ostatni analizowany program należy do Bezpartyjnych Samorządowców. W ich programie AI pojawia się w kontekście zdrowia - w odniesieniu do systemu domowego leczenia oraz w kontekście pracy - poprzez predykcję zapotrzebowania na określone zawody. Ponadto, w programie wyborczym tego komitetu można znaleźć postulaty zastosowania AI w obszarach sądownictwa oraz transportu.
Uważamy, że temat sztucznej inteligencji i trwającej na świecie rewolucji nie został należycie dostrzeżony przez polską klasę polityczną. Proponowane rozwiązania są fragmentaryczne i sprawiają wrażenie, że zostały dodane wpadkowo. Deklaracje o wyprzedzaniu trendów każą zaś stawiać pytania, o to, co zrobiliśmy dotychczas.
Pozostawiamy czytelników z tymi pytaniami, mając nadzieję, że kolejny rząd przedstawi i wdroży kompleksowy plan rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce, który będzie zawierał:
- Raport z dotychczasowej realizacji Polityki dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce;
- Powołanie wyspecjalizowanej instytucji dedykowanej wsparciu rozwoju AI w Polsce;
- Nową mapę drogową dla sztucznej inteligencji.