Wybory parlamentarne do Sejmu i Senatu odbędą się już 15 października 2023 r. Kiedy się zaczyna cisza wyborcza, kiedy kończy i co grozi za jej złamanie? Odpowiadamy w tekście.
Cisza wyborcza to czas przed dniem głosowania, w którym obowiązuje zakaz prowadzenia agitacji wyborczej oraz rozpowszechniania informacji dotyczących wyborów. W tym okresie nie wolno zwoływać zgromadzeń, organizować pochodów, wygłaszać przemówień ani publikować materiałów wyborczych. Zakaz ten ma na celu zapewnienie spokoju i równych szans wszystkim kandydatom oraz uniknięcie wpływu manipulacji lub nacisków na wyborców w ostatnich godzinach przed głosowaniem.
Cisza wyborcza. Kiedy się zaczyna i kończy?
Cisza wyborcza w 2023 roku zostanie wprowadzona 24 godziny przed dniem głosowania, trwając do jego zakończenia. W przypadku wyborów parlamentarnych, cisza wyborcza rozpocznie się w sobotę, 14 października o północy i potrwa do niedzieli, 15 października, do godziny 21.
Zasady przestrzegania ciszy wyborczej zostały sprecyzowane w art. 107 Kodeksu wyborczego. W czasie jej obowiązywania, zakazane jest prowadzenie agitacji wyborczej, co oznacza:
- rozpowszechniać materiałów wyborczych,
- udostępniać wyników sondaży wyborczych,
- nie można zwoływać zgromadzeń,
- organizować pochodów i manifestacji,
- wygłaszać przemówień.
Co jest zabronione podczas ciszy wyborczej?
Podczas ciszy wyborczej zabronione jest prowadzenie agitacji wyborczej, organizowanie zgromadzeń, demonstracji czy też wygłaszanie przemówień. Zakaz dotyczy również rozpowszechniania materiałów wyborczych, w tym w internecie.
W okresie ciszy wyborczej zakazane jest publikowanie na portalach internetowych oraz udostępnianie materiałów dotyczących kandydatów na platformach społecznościowych. Nie jest konieczne usuwanie wcześniej opublikowanych treści związanych z wyborami. Ograniczenie obejmuje wyłącznie dodawanie nowych treści. Ponadto, w trakcie trwania ciszy wyborczej, niedozwolone jest również modyfikowanie istniejących już publikacji dotyczących wyborów, kandydatów itp.
W lokalu wyborczym nie wolno eksponować napisów, znaków ani symboli związanymi z kandydatami czy komitetami wyborczymi.
Agitacja w lokalu wyborczym. Czy jest zakazana?
Zgodnie z art. 107 § 2 Kodeksu Wyborczego, agitacja wyborcza w lokalu wyborczym oraz na terenie budynku, w którym ten lokal się znajduje, jest surowo zabroniona. Podobnie jest z kampanią referendalnej są zakazane w lokalu komisji obwodowej oraz na terenie budynku, w którym ten lokal się znajduje.
W dzień głosowania nie powinny być eksponowane żadne napisy, symbole, obrazy czy znaki, także na elementach ubioru, które manifestują poglądy w sprawach politycznych lub społecznych.
Co grozi za złamanie ciszy wyborczej?
Za naruszenie zakazu agitacji wyborczej grozi kara grzywny, sprecyzowana w art. 24 Kodeksu wyborczego i wynosi od 20 złotych do 5 tysięcy złotych. Podawanie wyników sondaży w trakcie ciszy wyborczej skutkuje sankcją w wysokości od 500 tysięcy złotych do 1 miliona złotych. Wszelkie przypadki łamania ciszy wyborczej należy zgłaszać Policji.
Cisza wyborcza w innych krajach
Złamanie zakazu agitacji w okresie ciszy wyborczej stanowi wykroczenie, podczas gdy ujawnianie wyników sondaży, zachowań wyborczych oraz prognozowanych rezultatów wyborów jest uznawane za przestępstwo. Ocena czy doszło do naruszenia zakazów agitacji wyborczej w danym przypadku należy do kompetencji organów ścigania i sądów. Państwowa Komisja Wyborcza nie ocenia takich przypadków.
Są kraje, w których w prawodawstwie nie istnieje instytucja ciszy wyborczej. Należą do nich między innymi Niemcy. Dodatkowo, od roku 1992, Stany Zjednoczone zaniechały stosowania ciszy wyborczej, po tym jak Sąd Najwyższy orzekł, że jest ona niezgodna z konstytucją. W praktyce, jedynym ograniczeniem jest zakaz wieszania plakatów oraz innych form agitacji, lecz obowiązuje on wyłącznie w obrębie komisji wyborczych.