Do dalszych prac w sejmowej komisji trafił w piątek projekt określający m.in. zasady sprawnego przeciwdziałania przypadkom zakłócania procesów czy ubliżania sędziom oraz zakresu kompetencji Prokuratora Generalnego. Zgodnie z projektem, na stałe miałaby też zostać wprowadzona możliwość zdalnych rozpraw cywilnych.
"Dzięki tej ustawie będzie sprawniej, bezpieczniej, łatwiej i taniej dla obywatela" - mówił w Sejmie wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł, przedstawiając proponowane rozwiązania.
Projekt poparł klub PiS. "Analiza tego obszernego projektu wskazuje, że ma on na celu przede wszystkim szeroko rozumiane zwiększenie dostępu obywatela do wymiaru sprawiedliwości" - mówił poseł Grzegorz Lorek (PiS).
Krytyczne uwagi zgłosili natomiast m.in. posłowie KO. "Projekt należy ocenić negatywnie. Odnosi się wrażenie, że MS generalnie nie panuje nad procesem legislacyjnym i lekceważy zasady techniki prawodawczej" - oceniła Joanna Jaśkowiak (KO).
Przyjęty przez rząd na początku maja projekt - mający zmienić zapisy Prawa o ustroju sądów powszechnych, Kodeksu postępowania cywilnego oraz Kodeksu postępowania karnego - uchyla przepis, wprowadzony w związku z pandemią, który zawieszał bieg terminów przedawnienia karalności czynu i przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe. "Utrzymanie zawieszenia biegu tych terminów w obecnej sytuacji nie ma już żadnego uzasadnienia" - wskazał resort sprawiedliwości, będący autorem projektu.
"Nowe przepisy wprowadzą na stałe do polskich sądów możliwość przeprowadzania posiedzeń zdalnych w postępowaniu cywilnym za pośrednictwem środków informatycznych pozwalających na komunikowanie się na odległość" - przekazało Ministerstwo Sprawiedliwości.
Na mocy planowanych zapisów nastąpić ma rozszerzenie funkcjonowania elektronicznego Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych na sprawy karne. Jednocześnie regułą w sprawach cywilnych stanie się doręczanie pisma profesjonalnym pełnomocnikom za pośrednictwem tego elektronicznego portalu.
Inna obszerna część nowelizacji odnosi się do kompetencji Prokuratora Generalnego oraz Prokuratora Krajowego. Zgodnie z projektem, zakres uprawnień tego drugiego ulegnie zwiększeniu, zaś zawężeniu zakres uprawnień PG. Chodzi m.in. o kwestie bezpośredniego wydawania poleceń prokuratorom podległym, a także powoływanie i odwoływanie szefów prokuratur.
"Prokurator Generalny polecenia podległym prokuratorom wydaje za pośrednictwem Prokuratora Krajowego. W szczególnie uzasadnionych wypadkach, z uwagi na dobro postępowania lub prawidłowość funkcjonowania prokuratury, Prokurator Krajowy może zażądać zmiany lub uchylenia skierowanego do niego polecenia" - stanowi projekt.
Jak mówił wiceminister Warchoł, "potrzeba przyspieszenia szeregu decyzji zapadających w ramach prokuratury". "W tej ustawie Prokurator Krajowy, jako naczelny organ prokuratury, zostaje wzmocniony" - przekazał wiceminister.
Rozwiązania te skrytykowała opozycja, oceniając je jako kolejny etap "zabetonowania" prokuratury. "Chcę zaznaczyć, że Prokurator Generalny nadal pozostanie naczelnym organem prokuratury i nadal będzie wytyczał kierunki działania prokuratury" - mówił zaś Warchoł.
Znaczna część projektu odnosi się natomiast do przepisów dotyczących sądowych kar porządkowych w sądach.
Obecnie, zgodnie z zapisem regulacji o ustroju sądów, "w przypadku naruszenia powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych albo ubliżenia sądowi, innemu organowi państwowemu lub osobom biorącym udział w sprawie, sąd może ukarać winnego karą porządkową grzywny w wysokości do 3 tys. zł lub karą pozbawienia wolności do 14 dni".
W projekcie przewidziano, że - jeśli "naruszenie powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych albo ubliżenie sądowi godzi w osobę sędziego albo członka składu sądu - postanowienie w przedmiocie ukarania karą porządkową wydaje niezwłocznie na posiedzeniu sąd w składzie jednego sędziego niebędącego w składzie dokonującym czynności sądowych ani w składzie rozpoznającym sprawę, której dotyczą te czynności".
Jednocześnie w kolejnym z przepisów, który miałby zostać dodany, przewidziano, że postanowienie takie wydawane byłoby po wysłuchaniu osoby, która dopuściła się naruszenia powagi sądu, chyba że "wysłuchanie to nie jest możliwe albo osoba, która dopuściła się czynu (...) bez usprawiedliwienia, nie stawiła się na posiedzenie".
"Postanowienie o ukaraniu karą porządkową jest wykonalne z chwilą uprawomocnienia. Od postanowienia przysługuje zażalenie do sądu bezpośrednio przełożonego, a gdy zostało wydane przez sąd apelacyjny do Sądu Najwyższego. Postanowienie w przedmiocie zażalenia wydaje się niezwłocznie" - zapisano ponadto w projekcie.
Inne z proponowanych przepisów dotyczą m.in. uprawnień prezesów sądów do zarządzenia "stosowania środków zapewniających bezpieczeństwo w budynkach sądowych oraz zapobiegających naruszaniu zakazu wnoszenia do budynków sądów broni, amunicji, materiałów wybuchowych i innych środków niebezpiecznych". Odnoszą się także do zagadnień uprawnień ochrony sądu do przeglądania osobom wchodzącym do budynku "zawartości bagaży i odzieży, w przypadku podejrzenia, że osoby te wnoszą lub posiadają przedmioty niebezpieczne".
Nowe przepisy mają też pozwolić na podwyższenie ściągalności grzywien i kosztów sądowych, a także należności przysługujących ofiarom przestępstw. "Jednocześnie znacznie ograniczą obciążenie sądów czynnościami związanymi z wykonywaniem zawartych w wyrokach rozstrzygnięć o charakterze finansowym" - zapewnia resort sprawiedliwości.
Projektem zajmie się teraz sejmowa komisja nadzwyczajna ds. zmian w kodyfikacjach. (PAP)
autor: Marcin Jabłoński
mja/ sdd/