Musimy uszczelnić system związany z wszelkiego rodzaju świadczeniami dla uchodźców wojennych; przepisy które przygotowaliśmy zabezpieczają w 100 proc. interes państwa - mówił we wtorek w Sejmie wiceszef MSWiA Paweł Szefernaker.

We wtorek w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw.

Wiceszef MSWiA Paweł Szefernaker przedstawiając projekt zaznaczył, że natychmiast po wybuchu wojny w Ukrainie rząd przygotował ustawę o pomocy obywatelom tego kraju. Dodał, że przepisy zostały stworzone we współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz samorządami i umożliwiły m.in. legalny pobyt uchodźców w Polsce, korzystanie ze świadczeń opieki zdrowotnej, a także podjęcie legalnej pracy i nauki w Polsce.

Szefernaker podkreślił, że dzięki przepisom, które zostały przyjęte ponad politycznymi podziałami "dziś możemy szczycić się tym, że ponad pół miliona uchodźców, którzy uciekli po 24 lutego ze swojego kraju, podjęło w Polsce pracę".

"To są osoby, które pracują także na polski sukces gospodarczy. Tutaj żyją, chcą na dłużej pozostać, ich dzieci chodzą do polskich szkół. Łącznie można powiedzieć, że ok. 1,4 mln osób chce na dłużej pozostać w Polsce. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie rozwiązania legislacyjne, które weszły w życie po 24 lutego" - zauważył.

Wiceszef MSWiA zaznaczył, że choć polskie społeczeństwo w dalszym ciągu bardzo mocno wspiera uchodźców z Ukrainy, to potrzebne są kolejne zmiany w ustawie. "Dziś musimy uszczelnić system - to także wniosek samorządowców z miejscowości przygranicznych - związany z wszelkiego rodzaju świadczeniami, które otrzymują te osoby. Musimy mieć pewność i uważamy, że przepisy które przygotowaliśmy, zabezpieczają w 100 proc. interes państwa, aby nikt tego typu świadczeń nie otrzymywał, jeżeli na co dzień nie przebywa w Polsce" - mówił.

"Jesteśmy w czasie, kiedy nie wiadomo jak dalej potoczy się sytuacja na Ukrainie w związku z agresją Rosji. Europa musi być przygotowana na kolejną falę uchodźców" - powiedział Szefernaker. Jednocześnie zwrócił uwagę, że mimo ośmiu dużych bombardowań, które miały miejsce w ostatnim miesiącu i dotyczyły celów cywilnych i infrastruktury krytycznej, liczba uchodźców przekraczających polską granicę nie wzrosła.

Projekt nowelizacji tzw. ustawy pomocowej zakłada zmianę m.in. kwestii rejestracji obywateli Ukrainy. Uchodźcy od przybycia do Polski będą mieli 30 dni na złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL. Ci, którzy już przyjechali do Polski po rosyjskim ataku, a jeszcze nie złożyli takiego wniosku, będą mieli na to 30 dni od wejścia w życie noweli. Dotychczas termin na rejestrację w systemie PESEL wynosił 90 dni od wjazdu do Polski.

Znowelizowane zostaną też przepisy związane z pomocą w miejscach zbiorowego zakwaterowania organizowanych przez wojewodów, samorządy i inne instytucje publiczne. Zgodnie z projektem od marca taka pomoc będzie udzielana co do zasady przez okres do 120 dni od pierwszego przyjazdu uchodźcy do Polski. Po tym terminie uchodźca, nienależący do grup szczególnie wrażliwych, aby otrzymać taką pomoc, będzie musiał pokrywać część jej kosztów, a także mieć nadany numer PESEL.

W obecnym kształcie projekt przewiduje, że od marca obywatele Ukrainy - którzy będą w Polsce ponad 120 dni, ale nie dłużej niż 180 dni - będą mogli korzystać z takiej pomocy, jeśli pokryją 50 procent jej kosztów (nie więcej niż 40 zł dziennie). Z kolei od maja obywatele Ukrainy, którzy będą w Polsce ponad 180 dni, otrzymają taką pomoc, jeśli opłacą 75 procent jej kosztów (nie więcej niż 60 zł dziennie).

Pomoc w takich miejscach nie będzie ograniczana w przypadku grup szczególnie wrażliwych. Zgodnie z projektem osoby niepełnosprawne, dzieci, osoby w wieku emerytalnym, kobiety w ciąży, osoby wychowujące dziecko do 12. miesiąca życia, opiekunowie co najmniej trojga dzieci, a także osoby w trudnej sytuacji, nie będą musiały pokrywać kosztów utrzymania. Po 120 dniach od ich przyjazdu do Polski pomoc będzie kontynuowana bez opłat.

Celem projektowanej noweli jest również uszczelnienie systemu wypłaty świadczeń dla uchodźców. Zgodnie z proponowaną zmianą wypłaty będą wstrzymywane, jeżeli uchodźca wyjedzie z Polski. Nadal obowiązywać będzie też przepis, który stanowi, że jeśli taki wyjazd przekroczy 30 dni, obywatel Ukrainy traci status wynikający z ustawy i tym samym przestają przysługiwać mu świadczenia. Taki status może być znowu nadany, jeśli Ukrainiec ponownie ucieknie do Polski w wyniku działań wojennych w jego kraju.

Nowela wprowadzi też podstawę prawną do uzyskiwania z rejestru Straży Granicznej przez organy wypłacające świadczenia, m.in. ZUS, daty i historii przekraczania granicy przez obywatela Ukrainy. Chodzi o każdy wjazd i wyjazd uchodźcy z Polski.

Projektowana nowelizacja usankcjonuje także dokument elektroniczny dostępny w aplikacji Diia.pl (odpowiedniku mObywatela dla ukraińskich uchodźców) jako dokument pobytowy. Dokument ten wraz z dokumentem podróży będzie uprawniał obywatela Ukrainy do wielokrotnego przekraczania granicy bez konieczności uzyskania wizy.

Z ustawy usunięty zostanie przepis, który przewidywał specjalny tryb wydawania uchodźcom zezwoleń na pobyt czasowy. Wnioski w tej sprawie mieli oni składać między dziewiątym a 18 miesiącem pobytu. Te złożone dotychczas mają być pozostawione bez rozpoznania. Uchylenie przepisu projektodawcy uzasadnili m.in. wspomnianym usankcjonowaniem dokumentu Diia.pl, a także względami logistycznymi. Jak zaznaczyli, zmiana ta w żadnym wypadku nie pozbawi uchodźców ich prawa do przebywania na terytorium RP.

Regulacja umożliwi też przekazywanie środków z Funduszu Pomocy na cele związane m.in. z digitalizacją obiektów materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Ukrainie. Środki trafią do Fundacji Solidarności Międzynarodowej. Według Oceny Skutków Regulacji będzie to 4,5 mln zł. Środki z Funduszu będą mogły być też przeznaczone na finansowanie zadań Polskiego Czerwonego Krzyża realizowanych przez Krajowe Biuro Informacji i Poszukiwań.

W projekcie są też przepisy dotyczące dalszego wsparcia finansowego dla samorządów na dodatkowe zadania oświatowe dla dzieci z Ukrainy. W OSR zapisano, że na 2023 r. na te zadania w Funduszu Pomocy zaplanowane są ponad 2 mld zł.(PAP)

autor: Marcin Chomiuk

mchom/ akub/