W deficycie budżetowym prawie dogoniliśmy Rumunię. Jak będziemy go zmniejszać?

Rumunia w ostatnim czasie zdecydowała się na wiele reform, które mają doprowadzić do uzdrowienia finansów publicznych. To m.in. podwyżki VAT i akcyzy czy uwolnienie cen energii. U nas ekonomiści zastanawiają się nad możliwością nowelizacji obowiązującej ustawy budżetowej i zwiększenia dopuszczalnej kwoty deficytu, obecnie wynoszącej 289 mld zł. „Jeżeli zacieśnienie fiskalne nie jest w tym momencie możliwe, drugą możliwością jest pozostawienie deficytu na dotychczasowej ścieżce i jednocześnie formalne zrewidowanie budżetu, aby podnieść całoroczny limit. To rozwiązanie wydaje się obecnie najbardziej prawdopodobne, podobnie jak to miało miejsce w dwóch poprzednich latach” – napisali w poniedziałkowej analizie ekonomiści Banku Handlowego. „Podniesienie limitu deficytu nie byłoby wielkim zaskoczeniem dla rynków finansowych” – zaznaczyli.

Na konferencji po wtorkowym posiedzeniu Rady Ministrów Adam Szłapka, rzecznik rządu, stwierdził, że „nie ma na razie żadnych planów związanych z nowelizacją budżetu”. W trakcie posiedzenia minister finansów Andrzej Domański przedstawił „Informację o działaniach podjętych przez Polskę w celu realizacji zalecenia Rady UE w ramach procedury nadmiernego deficytu”. Tłumaczy ona m.in. kondycję kasy państwa w tym roku. "Aktualna prognoza na 2025 r., z etapu projektu ustawy budżetowej na 2026 r., zakłada niższą, od projekcji przyjętej w ustawie budżetowej na 2025 r., prognozę wykonania dochodów podatkowych budżetu państwa w 2025 r. o ok. 34,5 mld zł, to jest o 6 proc. w porównaniu z ustawą budżetową na 2025 r." - napisano w dokumencie. "Prognozuje się, że dochody z podatku VAT będą niższe o 7 proc., akcyzowego o 3,2 proc., CIT o 6,7 proc., PIT o 11,4 proc. Wpływ na obniżenie prognozy dochodów ma słabsza projekcja wskaźników makroekonomicznych jak i niższe wykonanie w 2024 r. w stosunku do wartości przyjętych do opracowania prognozy do ustawy budżetowej na 2025 r." - dodano w "Informacji".

Działania dyskrecjonalne poprawiają stronę dochodową. Najbardziej... mrożenie progów w PIT

Nasz kraj – podobnie jak szereg innych – w ubiegłym roku został objęty unijną procedurą nadmiernego deficytu z uwagi na przekroczenie poziomu 3 proc. PKB. W tym roku UE zdecydowała się na złagodzenie procedury przez wyłączenie z deficytu wzrostu wydatków na armię. Unijne zalecenia dla Polski dotyczą ścieżki tzw. wydatków netto. Mówi ona, że wydatki państwa mogą rosnąć, ale z roku na rok coraz wolniej. "Zgodnie z szacunkami zawartymi w Informacji po uwzględnieniu ww. działań dochodowych skumulowane w latach 2024-2026 tempo wzrostu wydatków netto sektora instytucji rządowych i samorządowych będzie wyższe od tempa zaleconego przez Radę UE. Jednak odchylenie to (wynoszące 0,4 proc. PKB) będzie się mieściło w przyznanej Polsce w lipcu elastyczności na wydatki obronne" - stwierdza dokument.

"Wydatki netto" nie uwzględniają kosztów obsługi długu publicznego. Na ich poziom wpływają również tzw. działania dyskrecjonalne służące poprawie strony dochodowej państwa. Z zaprezentowanych danych wynika, że w tym roku działania dyskrecjonalne zwiększą dochody o równowartość 0,19 proc. PKB. W przyszłym roku ma to już być 0,84 proc. PKB. Największą korzyść przynosi budżetowi zamrożenie progów podatkowych w PIT - podatku od osób fizycznych.

Dług publiczny Polski rośnie niemal najszybciej w UE

Według Eurostatu dług publiczny Polski (podobnie jak deficyt – liczony zgodnie z metodyką unijną, a więc uwzględniający fundusze pozabudżetowe) sięgnął w końcu czerwca 58,1 proc. PKB. W ciągu roku urósł o 6,1 pkt proc. PKB. W skali 12 miesięcy mocniejszy przyrost zadłużenia odnotowano jedynie w Finlandii: o 7,8 pkt proc. do 88,4 proc. PKB.

Z nowej „notyfikacji fiskalnej” opublikowanej przez Eurostat wynika, że na koniec tego roku nasz dług publiczny sięgnie 59,8 proc. PKB, a deficyt wyniesie 271 mld zł, co będzie odpowiadało niemal 6,95 proc. PKB. Podobne dane rząd zamieścił w uzasadnieniu do przyszłorocznej ustawy budżetowej oraz Strategii zarządzania długiem sektora finansów publicznych na lata 2026–2029.

Konstytucyjny próg zadłużenia na poziomie 60 proc. PKB odnosi się do krajowych zasad obliczania salda finansów i długu publicznego. Zgodnie ze strategią zarządzania długiem w pobliżu progu krajowego znajdziemy się pod koniec dekady. ©℗