Grom planszowym używanym w różnych częściach świata setki a czasem nawet tysiące lat temu poświęcona jest wystawa przygotowana w sopockim Grodzisku. Na ekspozycji można będzie poznać same gry i ich historię, a także role, jakie pełniły w danej kulturze.
Według Krzysztofa Godona kuratora wystawy noszącej tytuł „Gry planszowe – świadectwo cywilizacji”, sopocka ekspozycja jest jedną z pierwszych w historii polskiego wystawiennictwa, prezentującą tak szeroko dawne gry planszowe. Jego zdaniem na ekspozycji znajdują się takie gry, które nigdy wcześniej nie były w polskich muzeach pokazywane.
Jedną z gier planszowych, o których opowie wystawa, będzie uznawana za najstarszą ze znanych gier tego typu – mankala. Jak wyjaśnił w rozmowie z PAP Godon, najdawniejsze znane plansze do mankali odkryto na Bliskim Wschodzie i pochodzą one z VII tysiąclecia p.n.e., a sama gra – w bardzo różnych wariantach, jest do dziś bardzo popularna w Afryce i Azji.
Na wystawie zaprezentowana zostanie także m.in. królewska gra z Ur wywodząca się z Mezopotamii (nawiązanie do Ur wynika z faktu, że to właśnie na terenie tego historycznego miasta znaleziono egzemplarz gry) i popularny od około III tysiąclecia p.n.e. senet – gra starożytnych Egipcjan (najbardziej znany egzemplarz odkryto w grobie Tutenchamona).
Godon zaznaczył, że te najstarsze gry goście sopockiej wystawy poznają dzięki kopiom oryginalnych artefaktów. Dodał, że autentyczne zestawy do tych gier są tak cenne, iż posiadające je muzea wypożyczają je bardzo rzadko. Wyjaśnił, że – na sopockiej wystawie, zaprezentowane zostaną m.in. kopie królewskiej gry z Ur (na wzór oryginału przechowywanego w British Museum) oraz seneta (na wzór zestawu znalezionego w grobie Tutenchamona i przechowywanego w muzeum w Kairze).
Kurator wyjaśnił też, że jednym z głównym celów ekspozycji jest - obok prezentacji samych gier, ukazanie, jaką rolę pełniły one w życiu dawnych cywilizacji. Autorzy ekspozycji postanowili też pokazać, jak dana kultura wpływała na samą formę gry – wygląd plansz i pionów czy zasady rozgrywek.
„W Mezopotamii bardzo dużą rolę przekładano do wróżb dotyczących przyszłości: podejmowanie decyzji wiązało się z wizytą u kapłana, który wróżył np. z wątroby. Okazuje się, że plansze do gry królewskiej z Ur wpisano w model wątroby. Także sama gra służyła często do wróżenia: znalezienie się pionka na którymś z pól planszy niosło z sobą konkretną przepowiednię ” – wyjaśnił Godon.
Zaznaczył, że z kolei w Egipcie senet – poza rozrywką, służył m.in. do kontaktowania się ze zmarłymi. „Z kolei w średniowieczu bardzo popularne były gry wojenne. Słowem, to, co było ważne w danej kulturze, w różny sposób przejawiało się także w używanych w tym czasie grach. Właśnie to chcemy pokazać na wystawie” – powiedział PAP Godon.
Dodał, że – aby pokazać kontekst kulturowy epok, w których używano konkretnych gier, na wystawie – obok samych plansz i pionów - zaprezentowano także – najczęściej oryginalne, zabytkowe - przedmioty oddające ducha danej kultury.
Wystawa pokaże też wiele autentycznych zabytkowych gier z bliższych niż starożytność czasów. Będą to np. figury szachowe czy kości wykonane z autentycznych zwierzęcych kostek i inne artefakty pochodzące z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku lub wypożyczone m.in. z Muzeum Narodowego w Szczecinie, Muzeum Podlaskiego w Białymstoku czy Muzeum Narodowego w Kielcach.
Dzięki wykonanym specjalnie na użytek wystawy kopiom dawnych gier, goście ekspozycji będą też mogli samodzielnie spróbować swoich sił w m.in. mankali, senecie, grze królewskiej z Ur, szachach wikingów czy też grach indiańskich. Wystawie towarzyszyć będą warsztaty gier planszowych oraz turniej szachowy.
Sopockie „Grodzisko” to skansen archeologiczny ze zrekonstruowanym wczesnośredniowiecznym grodziskiem. Placówka jest oddziałem Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.
Otwarcie wystawy poświęconej grom planszowym odbędzie się w sobotę 14 maja,. Ekspozycja prezentowana będzie do połowy kwietnia przyszłego roku. (PAP)