Wizyta daje nadzieję na pozytywne rozstrzygnięcie kwestii polskiej oświaty - powiedział PAP lider Akcji Wyborczej Polaków na Litwie, europoseł Waldemar Tomaszewski. W jego ocenie, po tej wizycie zaistniała realna szansa na zmianę ustawy o oświacie, która zdaniem litewskich Polaków jest dyskryminująca.
Tusk rozmawiał z szefem litewskiego rządu Andriusem Kubiliusem
W czasie jednodniowej wizyty Tusk rozmawiał z szefem litewskiego rządu Andriusem Kubiliusem w miejscowości Połąga (Palanga) - kurorcie nad Morzem Bałtyckim. Następnie w Wilnie wziął udział w mszy świętej w kościele św. Teresy, przylegającym do Kaplicy Ostrobramskiej.
Najważniejszym tematem rozmów była sytuacja polskich
Obaj premierzy ocenili na konferencji prasowej, że najważniejszym tematem rozmów była sytuacja polskich szkół na Litwie po wejściu w życie 1 września ustawy o oświacie. Przeciwko jej zapisom w Wilnie manifestowało w piątek kilka tysięcy osób, głównie litewskich Polaków. Domagali się odwołania ustawy, która - ich zdaniem - uderza w oświatę mniejszości narodowych, również w szkoły polskie.
"Przywiązuję ogromną wagę do naszego wspólnego ustalenia o powołaniu zespołu, który będzie wyjaśniał szczegóły ustawy i jej skutki. Przyjąłem do wiadomości deklarację naszych litewskich przyjaciół, że ustawa nie ma na celu pomniejszenia uprawnień, czy zmniejszanie komfortu uczenia się polskich dzieci w szkołach na Litwie" - powiedział Tusk.
Do pierwszego spotkania zespołu ma dojść za tydzień w poniedziałek na Litwie. Następne odbędzie się w Polsce.
"Oczekujemy z panem premierem, że w ciągu kilku tygodni, nie dłużej, powstaną rekomendacje, które pozwolą nam rozwiązać ten problem, który ma dziś taki nabrzmiały charakter" - zaznaczył Tusk.
Premier Kubilius przypomniał, że Litwa jest jedynym krajem, gdzie mniejszość polska może kształcić się w swoim języku od przedszkola po studia. Jednocześnie zaznaczył, że rząd litewski dąży do tego, by "wszystkie dzieci na Litwie: polskie, litewskie, żydowskie i inne mogły uzyskać wykształcenie o standardzie europejskim".
"Dlatego też staramy się zapewnić wszystkim dzieciom możliwość dobrej nauki języka ojczystego, w przypadku polskiej mniejszości języka polskiego. Dążymy też, aby doskonale poznały któryś z języków obcych: angielski, niemiecki czy francuski, ale w równej mierze dążymy do tego, by te dzieci dobrze poznały język państwowy - język litewski" - podkreślił.
Mówił także, że środki na naukę polskiego dziecka, tzw. koszyk, są o 20 proc. większe niż na naukę dziecka litewskiego oraz że minimalna liczba dzieci w polskiej klasie, tak by mogła ona powstać, to 10 osób, podczas gdy w klasie litewskiej jest to 15 osób.
Dobra znajomość języka litewskiego jest równie ważna jak dobra znajomość języka polskiego
Polski premier podkreślił, że dobra znajomość języka litewskiego jest równie ważna jak dobra znajomość języka polskiego. Jak ocenił, "nikt nie powinien tego kwestionować".
Nawiązując do przypadającej w poniedziałek 20. rocznicy ponownego nawiązania stosunków dyplomatycznych między niepodległymi Polską i Litwą, zaznaczył, że "pielęgnowanie przyjaźni między Polską a Litwą wymaga otwartej rozmowy, gdy czujemy, że coś nie gra, że jest jakiś problem do rozwiązania".
Przypomniał, że jednym z mierników europejskości jest stosunek państwa do mniejszości żyjących na jego terenie. "Cieszę się, że podczas rozmowy obaj przyjęliśmy tę perspektywę" - podkreślił Tusk.
Po spotkaniu z premierem Litwy, Tusk wziął udział w mszy świętej w wileńskim kościele św. Teresy
"Polska jest winna swoim rodakom opiekę i wsparcie wtedy, kiedy tego potrzebują" - powiedział po mszy. Podkreślił, że historia postawiła przed Polakami na Litwie dwa wielkie cele: być jednym z fundamentów trwałej litewskiej niepodległości, nowoczesnego litewskiego państwa i jednocześnie trwać w polskości, w polskim języku. Podziękował Polakom na Litwie, że łączą oba te cele. Zapewnił jednocześnie, że Polska będzie dbała o szczere i przyjazne relacje Polski i Litwy. "Ale chcę też powiedzieć tutaj przy was, że relacje między Polską a Litwą będą tak dobre, jak dobre są relacje państwa litewskiego z polską mniejszością" - zaznaczył.
Po mszy premier spotkał się jeszcze z przedstawicielami Polonii na Litwie; rozmowy dotyczyły przede wszystkim kwestii ustawy o oświacie. Polacy dziękowali Tuskowi za przyjazd na Litwę i zajęcie się sprawą kontrowersyjnej ustawy.
W rozmowie z dziennikarzami premier wyraził przekonanie, że razem z szefem litewskiego rządu znajdą dobre wyjście z "trudnej sytuacji" związanej z ustawą. Zapewnił, że razem z władzami litewskimi, będzie szukał takich rozwiązań, aby ustawa oświatowa, "nie godziła w niczyje przekonania" i nie dotknęła "uczuć i przyzwyczajeń Polaków". "Było rzeczą niedopuszczalną, gdyby ludzie mieszkający w tym zakątku Europy, tak dobrze się znający, mający wspólną historię, szanujący się nawzajem, nie umieli znaleźć rozwiązania dla takiej sprawy (ustawy oświatowej)" - zaznaczył.
O sytuacji na Litwie mówił również wicepremier Waldemar Pawlak
"Czasami jest tak, że wobec niektórych silnych partnerów na zachodzie mamy politykę nazbyt uległą, a wobec niektórych krajów mniejszych - trochę nazbyt czupurną" - mówił dziennikarzom. Według niego, z punktu widzenia Polaków mieszkających za granicami, "sprawia to, że stają się zakładnikami tych napięć".
Według Pawlaka, Polakom na Litwie należy udzielić takiego wsparcia, by "tam na miejscu, byli tak silni, że Litwini sami powinni się z nimi liczyć dużo bardziej". "Z jednej strony wsparcie na poziomie gospodarczym, z drugiej strony wsparcie, choćby na poziomie stypendiów" - podkreślił.
Zgodnie z nową ustawą, od 2013 r. w szkołach litewskich i szkołach mniejszości narodowych egzamin maturalny z języka litewskiego zostanie ujednolicony. Tymczasem program nauczania litewskiego w szkołach litewskich i nielitewskich różni się; w szkołach litewskich zakres literatury litewskiej jest szerszy.
Ustawa zakłada też, że od 1 września w szkołach mniejszości narodowych lekcje historii i geografii Litwy oraz wiedzy o świecie w części dotyczącej Litwy mają być prowadzone w języku litewskim. W całości po litewsku będzie wykładany przedmiot o nazwie "podstawy wychowania patriotycznego".