O podjęcie działań na rzecz tworzenia przyjaznej dzieciom rzeczywistości zwrócił się rzecznik praw dziecka Marek Michalak w piśmie do premiera Mateusza Morawieckiego. Wśród dziedzin wymagających pilnych działań wymienił system edukacji i prawo do godziwych warunków socjalnych.

W drugiej połowie listopada Sejm na stanowisko Rzecznika Praw Dziecka powołał prawnika, dyrektora departamentu spraw rodzinnych i nieletnich w Ministerstwie Sprawiedliwości Mikołaja Pawlaka. Kadencja obecnego rzecznika Marka Michalaka upłynęła w sierpniu, ale zgodnie z ustawą o RPD będzie on pełnił obowiązki do złożenia ślubowania przez nowego rzecznika.

W poniedziałek Michalak wysłał pismo do premiera Mateusza Morawieckiego, w którym wymienił najistotniejsze problemy dzieci.

"Nie wiem, czy mój następca będzie podobnie identyfikował potrzeby najmłodszych i podejmował działania na rzecz dzieci właśnie w tych obszarach, które uważam dziś za najistotniejsze. Proszę zatem pana premiera – w niektórych aspektach ponownie – o osobiste przyjrzenie się sygnalizowanym zagadnieniom i spowodowanie podjęcia działań na rzecz budowania przyjaznej dzieciom rzeczywistości" – napisał Michalak.

Do pisma dołączył "Uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka", będące zbiorem rekomendacji RPD w zakresie ochrony praw dziecka, wymagających pilnej reakcji państwa.

Odnosząc się do prawa dziecka do nauki, rzecznik ocenił, że w trakcie wprowadzania reformy systemu oświaty doszło "do wielu naruszeń podstawowych praw dziecka". Zdaniem Michalaka zmiany w oświacie były wprowadzane w pośpiechu i mimo protestów wielu środowisk: nauczycielskich, rodziców i uczniów.

RPD wskazał m.in. na "problem nierównego traktowania uczniów pierwszego rocznika objętego zreformowanym systemem edukacji i ostatniego rocznika kończącego gimnazjum". "Te dwie grupy uczniów zmuszone są do rywalizowania w jednym roku szkolnym o miejsca w liceach ogólnokształcących i innych szkołach ponadpodstawowych. Takie rozwiązanie powoduje nierówność w dostępie dzieci do edukacji, przez co narusza prawo dziecka do nauki" – napisał RPD.

Michalak alarmował, że uczniowie są przeciążeni obowiązkami szkolnymi, problemem jest także funkcjonowanie części szkół w tzw. systemie zmianowym. Do biura RPD nadal napływają skargi na przemoc ze strony rówieśników, na krzywdzące zachowania nauczycieli i niesprawiedliwe ocenianie uczniów. Rodzice skarżą się również na niewłaściwie udzielaną pomoc psychologiczno-pedagogiczną, także w odniesieniu do uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Rzecznik ponowił apel o zwrócenie szczególnej uwagi na trudną sytuację dzieci wychowywanych przez jedno z rodziców.

"W dalszym ciągu znaczna część dzieci, w szczególności jedynaków wychowywanych przez rodziców samotnie wychowujących dziecko i pozostających czynnymi zawodowo, nie otrzymuje pomocy państwa. Rodziny te często nie otrzymują świadczenia wychowawczego, gdyż nieznacznie przekraczają próg dochodowy oraz z tego samego powodu nie otrzymują lub utracili prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Rodzice ci nie mogą liczyć na żadną pomoc z pozaubezpieczeniowego systemu wsparcia rodzin" – zauważył RPD.

Michalak odniósł się także do projektu podniesienia z 725 do 800 zł kryterium dochodowego uprawniającego do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Ocenił, że zwiększenie progu dochodowego do 800 zł przy jednoczesnym podnoszeniu minimalnego wynagrodzenia za pracę powoduje, że świadczenie alimentacyjne dla samotnego rodzica z jednym dzieckiem będzie w dłuższej perspektywie niemożliwe do osiągnięcia.

RPD ocenił też, że utrzymującym się zagrożeniem dla ochrony praw małoletnich cudzoziemców, którzy wraz z rodzicami przybywają do Polski, deklarując zamiar ubiegania się o ochronę międzynarodową, jest brak skutecznych mechanizmów kontroli prawidłowości działań, które są wobec nich podejmowane na granicy państwa przez organy Straży Granicznej.

Michalak podtrzymał stanowisko, że należy wprowadzić całkowity zakaz detencji małoletnich cudzoziemców. Zdaniem rzecznika detencja administracyjna małoletnich cudzoziemców (pozbawianie ich wolności dla potrzeb – prowadzonych wobec nich – postępowań administracyjnych) jest niezgodna z dobrem dziecka i stwarza zagrożenie dla rozwoju psychofizycznego dzieci.

Rzecznik zwrócił też uwagę na konieczność ratyfikacji przez Polskę III protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach dziecka, który Polska podpisała w 2013 r. Zdaniem RPD należy też opracować i wdrożyć "Narodową strategię walki z przemocą wobec dzieci". Przypomniał także o projekcie kodeksu rodzinnego, opracowanym przez powołaną przez RPD Komisję Kodyfikacyjną Prawa Rodzinnego.

"Licząc na troskę pana premiera o losy najmłodszych obywateli naszego kraju oraz ich rodzin, proszę o decyzję o podjęciu prac nad wprowadzeniem proponowanych rozwiązań" – napisał Michalak. (PAP)

Autorka: Olga Zakolska