Szybsze i bardziej elastyczne procedury, wizy wielokrotne oraz krótkoterminowe - to elementy nowego projektu unijnego kodeksu wizowego, przedstawionego w środę w Brukseli przez komisarza UE do spraw migracji Dimitrosa Awramopulosa.

Jak powiedział Awramopulos, nowe zasady zostały zaproponowane, by dostosować obowiązujące przepisy do szybko zmieniających się realiów na granicach Unii, zwłaszcza problemów związanych z bezpieczeństwem i migracją. Prócz tego są one okazją do wykorzystania nowych możliwości, jakie oferuje postęp technologiczny.

Zdaniem komisarza proponowane zmiany przyczynią się do ułatwienia ruchu turystycznego, handlu i kontaktów biznesowych, poprawiając jednocześnie bezpieczeństwo i ograniczając ryzyko związane z nielegalną migracją. "Nowe przepisy zagwarantują również, że nasza wspólna polityka wizowa pomoże zwiększyć współpracę z państwami trzecimi w zakresie powrotu migrantów o nieuregulowanym statusie" - dodał.

W wymiarze proceduralnym modyfikacja ma na celu zmodernizowanie i uproszczenie wspólnych przepisów wizowych oraz usprawnienie procesu wydawania wiz zarówno dla podróżujących legalnie osób, jak i dla państw członkowskich. Przewiduje on m.in. skrócenie czasu rozpatrywania wniosków wizowych z 15 do 10 dni. Podróżni będą mogli składać wnioski nawet na sześć miesięcy przed planowaną podróżą, zamiast obecnych trzech miesięcy, a także wypełniać i podpisywać wnioski drogą elektroniczną.

Na nowych zasadach będą też wydawane wizy wielokrotnego wjazdu, co ma zapobiec wykorzystywaniu mniej rygorystycznych procedur wizowych (visa shopping) oraz zmniejszyć koszty i zaoszczędzić czas zarówno administracjom państw członkowskich, jak i osobom, które często podróżują. Wizy wielokrotnego wjazdu będą wydawane wiarygodnym, regularnie podróżującym osobom mającym pozytywną „historię wizową”, na wydłużany stopniowo okres od jednego do pięciu lat. Spełnianie przez podróżnych warunków wjazdu ma być "dokładnie i regularnie sprawdzane".

Dla ułatwienia turystyki krótkoterminowej państwa członkowskie będą mogły też wydawać wizy jednorazowego wjazdu bezpośrednio na zewnętrznych granicach lądowych i morskich Unii. Będą mogły to robić w ramach czasowych i sezonowych programów, z zastrzeżeniem ściśle określonych warunków. Tego rodzaju wizy będą ważne na maksymalnie siedem dni i tylko w kraju, który je wyda.

"Ze względu na znaczny wzrost kosztów rozpatrywania wniosków w ostatnich latach", opłata wizowa zostanie podwyższona z 60 do 80 euro. Jest to pierwsza tego typu podwyżka od 2006 r. Jak zaznaczył Awramopulos, dzięki niej odpowiednie służby krajów UE będą mogły zadbać o utrzymanie odpowiedniego poziomu personelu konsularnego, zapewnić lepszą kontrolę bezpieczeństwa i przeprowadzić modernizację sprzętu informatycznego i oprogramowania.

Nowa polityka wizowa Unii ma pomóc też w przeprowadzaniu operacji migracyjnych, w tym powrotów i readmisji. Komisja proponuje wprowadzenie nowego mechanizmu, który zapewniłby bardziej rygorystyczne warunki rozpatrywania wniosków o wizy w przypadku, gdy dany kraj partnerski nie będzie w wystarczającym stopniu współpracował w zakresie readmisji migrantów o nieuregulowanym statusie, w tym podróżnych, którzy legalnie wjechali na teren UE po otrzymaniu wizy, ale nie wyjechali w przewidzianym terminie.

Nowe przepisy umożliwią też Komisji przeprowadzanie regularnej oceny współpracy w dziedzinie powrotów z państwami spoza UE. W razie potrzeby Komisja wraz z państwami członkowskimi może się zdecydować na bardziej restrykcyjne wdrażanie pewnych przepisów kodeksu wizowego, w tym dotyczących maksymalnego czasu rozpatrywania wniosków, okresu ważności wydawanych wiz, kosztów opłat wizowych i zwolnień z takich opłat w przypadku niektórych podróżnych, takich jak dyplomaci.

Wiosną tego roku Komisja przedstawi wniosek dotyczący przeglądu wizowego systemu informacyjnego (VIS) – bazy danych, w której rejestrowane są wnioski wizowe i dane personalne wnioskodawców. Reforma ma na celu ułatwienie szybkich i skutecznych kontroli „historii wizowej” osób, które złożyły wniosek o wizę, zarówno dla urzędników wydających wizy, jak i dla funkcjonariuszy straży granicznej. Zlikwiduje ona również kolejną lukę informacyjną na szczeblu UE poprzez umożliwienie organom krajowym dostępu do informacji dotyczących wiz długoterminowych i zezwoleń na pobyt i wymiany takich informacji.

Podstawowe przepisy będą obejmować obowiązkowe kontrole polegające na porównywaniu wniosków wizowych z odnośnymi bazami danych dotyczącymi bezpieczeństwa i migracji "w celu zapewnienia pełnej interoperacyjności systemu VIS z ogólnounijnymi bazami danych", takimi jak nowo utworzony system wjazdu/wyjazdu (EES), system informacyjny Schengen (SIS) oraz europejski system przekazywania informacji z rejestrów karnych (ECRIS), poprzez jednolity portal wyszukiwania.

Przed końcem 2018 r. Komisja rozpocznie studium wykonalności i zainicjuje dyskusję z Parlamentem Europejskim i państwami członkowskimi na temat sposobu wprowadzenia pełnej cyfryzacji procesu ubiegania się o wizę.

Obecnie o wizę do UE muszą się ubiegać obywatele 105 państw i podmiotów politycznych spoza UE.

z Brukseli Grzegorz Paluch (PAP)