Rządowy projekt obniża emerytury i renty ok. 32 tys. byłym funkcjonariuszom aparatu bezpieczeństwa PRL "za służbę na rzecz totalitarnego państwa" od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r. Emerytury i renty mają nie przekraczać średniego świadczenia w ZUS. Informacje o przebiegu służby funkcjonariuszy ma sprawdzać IPN.
Projekt poparło w głosowaniu 34 posłów komisji, przeciw było 16, nikt nie wstrzymał się od głosu.
Jedna z ważniejszych poprawek - zaproponowana przez MSWiA i poparta przez posłów - zakłada, że minister spraw wewnętrznych w drodze decyzji "w szczególnie uzasadnionych przypadkach" może wyłączyć spod przepisów ustawy osoby pełniące służbę na rzecz totalitarnego państwa ze względu na "krótkotrwałą służbę przed dniem 31 lipca 1990 oraz rzetelnie wykonywanie zadań i obowiązków po dniu 12 września 1989 r., w szczególności z narażeniem życia".
"Te osoby powinny być potraktowane inaczej niż reszta" – powiedział wiceszef MSWiA Jarosław Zieliński, uzasadniając zgłoszoną poprawkę. Posłowie opozycji zwracali uwagę, że poprawka ma charakter uznaniowy i jest nieprecyzyjna, a decyzja ws. zmian w emeryturach będzie zależeć od ministra. Zieliński tłumaczył, że bardziej precyzyjnej poprawki nie da się zapisać, bo musi ona objąć wszystkie ewentualne przypadki.
Kolejna z poprawek zaproponowanych przez MSWiA i poparta przez posłów przewiduje obniżenie procentowego wymiaru emerytury z 0,5 proc.- jak było zapisane w pierwotnie w projekcie - do "0 proc. podstawy wymiaru" za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa PRL.
"Za czas służby w organach bezpieczeństwa nie należy się nic" - mówił Zieliński. Oznacza to, że taka osoba będzie otrzymywać emeryturę w wysokości najniższego świadczenia w systemie powszechnym. Przedstawiciele Biura Legislacyjnego Sejmu zwracali uwagę na to, że ta poprawka może być niezgodna z konstytucją.
Posłowie poparli także poprawkę zaproponowaną przez resort dotyczącą rent rodzinnych. Zakłada ona, że przepisów ustawy nie stosuje się wobec osób, które otrzymują rentę rodziną, jeżeli renta ta "przysługuje po funkcjonariuszu, który po 31 lipca 1990 r. jeżeli zaginął w związku z pełnieniem służby lub poniósł śmierć w wypadku pozostającym w związku z pełnieniem służby".
"Czyli niezależnie od tego, jaki był przebieg służby, jeżeli zginął w związku z pełnieniem służby, rodzina, której przysługuje świadczenie po funkcjonariuszu, będzie otrzymywała świadczenie w pełnej wysokości" - powiedział Zieliński.
Komisje negatywnie zaopiniowały poprawki mniejszości, m.in. dwie zgłoszone przez posła Nowoczesnej Jerzego Mesztowicza. Pierwsza zakładała, że wszystkie środki, które "w wyniku działania przepisów ustawy pozostaną w Zakładzie Emerytalno-Rentowym, zostaną w całości przeznaczone na pomoc osobom represjonowanym przez PRL". Druga przesuwała wejście w życie ustawy z 1 stycznia 2017 r. na 1 stycznia 2020.
Z kolei poseł PO Marek Wójcik zgłosił kilka poprawek, w tym wykreślenie Biura Ochrony Rządu z katalogu instytucji i formacji, w których służbę uznaje się za służbę na rzecz totalitarnego państwa. Komisje nie poparły także wniosku PO o odrzucenie projektu w całości.
Komisja poprała także poprawkę autorstwa resortu sprawiedliwości. Jak wyjaśnił wiceminister sprawiedliwości Łukasz Piebiak, chodzi o to, aby ewentualne odwołania od decyzji o zmniejszeniu świadczenia trafiały do sądów w całym kraju, a nie tylko do wydziału Sądu Okręgowego w Warszawie.
Wiceszef NSZZ Policjantów Andrzej Szary, reprezentujący Federację Związków Zawodowych Służb Mundurowych, ocenił, że propozycje rządu mają charakter represyjny w stosunku do funkcjonariuszy służących po 1990 roku i są niesprawiedliwe.
"Proszę, szanowni państwo, abyście naprawdę się zreflektowali. Na tej sali jest po prostu chęć dokonania zemsty politycznej. Mówię o policjantach, którzy służyli po 1990 roku. Nigdy nie mówiliśmy, jako związki zawodowe służb mundurowych, że chcemy bronić esbeków - i nie będziemy tego robili. Próba wciśnięcia nas w taką retorykę jest niewłaściwa" - powiedział Szary.
W środę wieczorem, kiedy pierwotnie miał być głosowany, projekt został ponownie skierowany do sejmowych komisji: administracji i spraw wewnętrznych oraz polityki społecznej i rodziny, "w celu przygotowania poprawionego sprawozdania".
Na czwartkowym posiedzeniu komisji przedstawiciele Biura Legislacyjnego Sejmu mówili, że zadaniem komisji jest przedstawienie poprawionego sprawozdania, po którym odbędzie się ponownie drugie czytanie projektu w Sejmie.
W myśl projektu, zmiany mają objąć funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, jednostek Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Obniżenie emerytur i rent będzie dotyczyć także osób, które służyły w jednostkach Ministerstwa Obrony Narodowej, w tym - w Wojskowej Służbie Wewnętrznej i Wojskach Ochrony Pogranicza, a także kadry naukowo-dydaktycznej, naukowej, naukowo-technicznej oraz słuchaczy i studentów m.in. Centrum Wyszkolenia MSW i Wyższej Szkoły Oficerskiej MSW w Legionowie.